Overzicht
Het syndroom van Cushing of hypercortisolisme treedt op als gevolg van abnormaal hoge niveaus van het hormoon cortisol. Dit kan verschillende redenen hebben.
In de meeste gevallen kan behandeling krijgen u helpen uw cortisolspiegels te beheersen.
Symptomen van het syndroom van Cushing
De meest voorkomende symptomen van deze aandoening zijn:
- gewichtstoename
- vetafzettingen, vooral in de buik, het gezicht (veroorzaakt een rond, maanvormig gezicht) en tussen de schouders en de bovenrug (veroorzaakt een buffelbult)
- paarse striae op de borsten, armen, buik en dijen
- dunner wordende huid die gemakkelijk blauwe plekken krijgt
- huidletsels die langzaam genezen
- acne
- vermoeidheid
- spier zwakte
Naast de veel voorkomende symptomen hierboven, zijn er nog andere symptomen die soms kunnen worden waargenomen bij mensen met het syndroom van Cushing.
Deze kunnen zijn:
- hoge bloedsuikerwaarden
- verhoogde dorst
- meer plassen
- osteoporose
- hoge bloeddruk (hypertensie)
- hoofdpijn
- stemmingswisselingen
- ongerustheid
- prikkelbaarheid
- depressie
- een verhoogde incidentie van infecties
Bij kinderen
Kinderen kunnen ook het syndroom van Cushing hebben, hoewel ze het minder vaak ontwikkelen dan volwassenen. Volgens een onderzoek uit 2019 komt jaarlijks ongeveer 10 procent van de nieuwe gevallen van het syndroom van Cushing voor bij kinderen.
Naast de bovenstaande symptomen kunnen kinderen met het Cushing-syndroom ook:
- zwaarlijvigheid
- langzamere groeisnelheid
- hoge bloeddruk (hypertensie)
Bij vrouwen
Het syndroom van Cushing komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Volgens de National Institutes of Health (NIH) ontwikkelen driemaal zoveel vrouwen het Cushing-syndroom in vergelijking met mannen.
Vrouwen met het syndroom van Cushing kunnen extra gezichts- en lichaamshaar ontwikkelen.
Dit gebeurt meestal op de:
- gezicht en hals
- borst
- buik
- dijen
Bovendien kunnen vrouwen met het syndroom van Cushing ook onregelmatige menstruatie ervaren. In sommige gevallen is de menstruatie helemaal afwezig.
Bij mannen
Zoals het geval is bij vrouwen en kinderen, kunnen mannen met het Cushing-syndroom ook enkele aanvullende symptomen ervaren.
Mannen met het syndroom van Cushing hebben mogelijk:
- erectiestoornissen
- een verlies van seksuele interesse
- verminderde vruchtbaarheid
Cushing's syndroom veroorzaakt
Het syndroom van Cushing wordt veroorzaakt door een teveel aan het hormoon cortisol. Je bijnieren produceren cortisol.
Het helpt bij een aantal lichaamsfuncties, waaronder:
- het regelen van de bloeddruk en het cardiovasculaire systeem
- het verminderen van de ontstekingsreactie van het immuunsysteem
- koolhydraten, vetten en eiwitten omzetten in energie
- het balanceren van de effecten van insuline
- reageren op stress
Uw lichaam kan om verschillende redenen hoge niveaus van cortisol produceren, waaronder:
- hoge stressniveaus, waaronder stress in verband met een acute ziekte, operatie, verwonding of zwangerschap, vooral in het laatste trimester
- atletische training
- ondervoeding
- alcoholisme
- depressie, paniekstoornissen of hoge niveaus van emotionele stress
Corticosteroïden
De meest voorkomende oorzaak van het syndroom van Cushing is het gebruik van corticosteroïden, zoals prednison, gedurende lange tijd in hoge doses. Zorgverleners kunnen deze voorschrijven om ontstekingsziekten, zoals lupus, te behandelen of afstoting van een getransplanteerd orgaan te voorkomen.
Hoge doses injecteerbare steroïden voor de behandeling van rugpijn kunnen ook het syndroom van Cushing veroorzaken. Steroïden met een lagere dosis in de vorm van inhalatoren, zoals die voor astma, of crèmes, zoals die voorgeschreven voor eczeem, zijn echter meestal niet voldoende om de aandoening te veroorzaken.
Tumoren
Verschillende soorten tumoren kunnen ook leiden tot een hogere productie van cortisol.
Enkele hiervan zijn:
- Hypofyse tumoren. De hypofyse geeft te veel adrenocorticotroop hormoon (ACTH) af, wat de cortisolproductie in de bijnieren stimuleert. Dit wordt de ziekte van Cushing genoemd.
- Buitenbaarmoederlijke tumoren. Dit zijn tumoren buiten de hypofyse die ACTH produceren. Ze komen meestal voor in de longen, pancreas, schildklier of thymus.
- Bijnierafwijking of tumor. Een bijnierafwijking of tumor kan leiden tot onregelmatige cortisolproductie, wat het syndroom van Cushing kan veroorzaken.
- Familial Cushing-syndroom. Hoewel het syndroom van Cushing niet typisch wordt geërfd, is het mogelijk dat het een erfelijke neiging heeft om tumoren van de endocriene klieren te ontwikkelen.
Ziekte van Cushing
Als het syndroom van Cushing wordt veroorzaakt door de hypofyse die overmatig ACTH produceert, wat op zijn beurt cortisol wordt, wordt het de ziekte van Cushing genoemd.
Net als bij het syndroom van Cushing treft de ziekte van Cushing meer vrouwen dan mannen.
Behandeling van het syndroom van Cushing
Het algemene doel van de behandeling van het syndroom van Cushing is om de cortisolspiegel in uw lichaam te verlagen. Dit kan op verschillende manieren worden bereikt. De behandeling die u krijgt, hangt af van de oorzaak van uw aandoening.
Uw zorgverlener kan een medicijn voorschrijven om de cortisolspiegel te helpen beheersen. Sommige medicijnen verminderen de cortisolproductie in de bijnieren of verminderen de ACTH-productie in de hypofyse. Andere medicijnen blokkeren het effect van cortisol op uw weefsels.
Voorbeelden hiervan zijn:
- ketoconazol (Nizoral)
- mitotaan (Lysodren)
- metyrapon (Metopiron)
- pasireotide (Signifor)
- mifepriston (Korlym, Mifeprex) bij personen met diabetes type 2 of glucose-intolerantie
Als u corticosteroïden gebruikt, kan een wijziging in medicatie of dosering nodig zijn. Probeer de dosering niet zelf te veranderen. U moet dit onder strikt medisch toezicht doen.
Tumoren kunnen kwaadaardig zijn, wat kanker betekent, of goedaardig, wat niet-kanker betekent.
Als uw aandoening wordt veroorzaakt door een tumor, wil uw zorgverlener de tumor mogelijk operatief verwijderen. Als de tumor niet kan worden verwijderd, kan uw zorgverlener ook bestralingstherapie of chemotherapie aanbevelen.
Syndroom van Cushing
Het syndroom van Cushing kan bijzonder moeilijk te diagnosticeren zijn. Dit komt omdat veel van de symptomen, zoals gewichtstoename of vermoeidheid, andere oorzaken kunnen hebben. Bovendien kan het syndroom van Cushing zelf veel verschillende oorzaken hebben.
Uw zorgverlener zal uw medische geschiedenis beoordelen. Ze zullen vragen stellen over symptomen, eventuele gezondheidsproblemen en eventuele medicijnen die u voorgeschreven krijgt.
Ze zullen ook een lichamelijk onderzoek uitvoeren waarbij ze zoeken naar tekenen zoals buffelbult, striae en blauwe plekken.
Vervolgens kunnen ze laboratoriumtests bestellen, waaronder:
- 24-uurs urine-vrije cortisoltest: voor deze test wordt u gevraagd om uw urine over een periode van 24 uur te verzamelen. Vervolgens worden de cortisolspiegels getest.
- Speekselcortisolmeting: bij mensen zonder het syndroom van Cushing dalen de cortisolspiegels 's avonds. Deze test meet het cortisolniveau in een speekselmonster dat 's avonds laat is verzameld om te zien of de cortisolspiegels te hoog zijn.
- Lage dosis dexamethason-onderdrukkingstest: voor deze test krijgt u laat in de avond een dosis dexamethason. Uw bloed wordt 's ochtends getest op cortisolspiegels. Normaal gesproken zorgt dexamethason ervoor dat de cortisolspiegel daalt. Als u het syndroom van Cushing heeft, gebeurt dit niet.
Diagnose van de oorzaak van het syndroom van Cushing
Nadat u de diagnose van het syndroom van Cushing heeft gekregen, moet uw zorgverlener nog steeds de oorzaak van de overmatige cortisolproductie bepalen.
Tests om de oorzaak te achterhalen, kunnen zijn:
- Bloed adrenocorticotropine hormoon (ACTH) -test: ACTH-niveaus in het bloed worden gemeten. Lage ADTH-niveaus en hoge cortisolspiegels kunnen wijzen op de aanwezigheid van een tumor op de bijnieren.
- Corticotropine-releasing hormoon (CRH) -stimulatietest: in deze test wordt een shot CRH gegeven. Dit verhoogt de ACTH- en cortisolspiegels bij mensen met hypofysetumoren.
- Hoge dosis dexamethason-onderdrukkingstest: Dit is hetzelfde als de lage dosis-test, behalve dat een hogere dosis dexamethason wordt gebruikt. Als de cortisolspiegel daalt, heeft u mogelijk een hypofysetumor. Als dat niet het geval is, heeft u mogelijk een buitenbaarmoederlijke tumor.
- Petrosal sinus bemonstering: Bloed wordt afgenomen uit een ader nabij de hypofyse en ook uit een ader ver weg van de hypofyse. Er wordt een shot CRH gegeven. Hoge ACTH-waarden in het bloed nabij de hypofyse kunnen wijzen op een hypofysetumor. Vergelijkbare niveaus van beide monsters duiden op een buitenbaarmoederlijke tumor.
- Beeldvormingsonderzoeken: dit kunnen zaken zijn als CT- en MRI-scans. Ze worden gebruikt om de bijnieren en de hypofyse te visualiseren om naar tumoren te zoeken.
Cushing's syndroom dieet
Hoewel veranderingen in de voeding uw toestand niet zullen genezen, kunnen ze wel helpen om te voorkomen dat uw cortisolspiegel nog meer stijgt of om complicaties te voorkomen.
Enkele dieettips voor mensen met het Cushing-syndroom zijn:
- Houd je calorie-inname in de gaten. Het bijhouden van uw calorie-inname is belangrijk omdat gewichtstoename een van de belangrijkste symptomen is van het syndroom van Cushing.
- Probeer alcohol te vermijden. Volgens een onderzoek uit 2007 is alcoholgebruik in verband gebracht met een stijging van de cortisolspiegel, met name bij zware drinkers.
- Let op je bloedsuikerspiegel. Het syndroom van Cushing kan leiden tot een hoge bloedglucose, dus probeer geen voedsel te eten dat een stijging van de bloedsuikerspiegel kan veroorzaken. Voorbeelden van voedingsmiddelen om op te eten zijn groenten, fruit, volle granen en vis.
- Verminder natrium. Het syndroom van Cushing wordt ook geassocieerd met hoge bloeddruk (hypertensie). Probeer daarom uw natriuminname te beperken. Enkele eenvoudige manieren om dit te doen zijn door geen zout aan voedsel toe te voegen en voedseletiketten zorgvuldig te lezen om het natriumgehalte te controleren.
- Zorg ervoor dat u voldoende calcium en vitamine D binnenkrijgt. Het syndroom van Cushing kan uw botten verzwakken, waardoor u vatbaar wordt voor breuken. Zowel calcium als vitamine D kunnen helpen om je botten te versterken.
Cushing's syndroom risicofactoren
De belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van het syndroom van Cushing is het gebruik van hoge doses corticosteroïden gedurende een lange periode. Als uw zorgverlener corticosteroïden heeft voorgeschreven om een gezondheidstoestand te behandelen, vraag hem dan naar de dosering en hoe lang u ze zult gebruiken.
Andere risicofactoren kunnen zijn:
- diabetes type 2 die niet goed wordt beheerd
- hoge bloeddruk (hypertensie)
- zwaarlijvigheid
Sommige gevallen van het syndroom van Cushing zijn te wijten aan tumorvorming. Hoewel er een genetische aanleg kan zijn om endocriene tumoren te ontwikkelen (familiair syndroom van Cushing), is er geen manier om te voorkomen dat tumoren zich vormen.
Syndroom van Cushing
Als u het syndroom van Cushing heeft, is het belangrijk dat het goed wordt beheerd. Als u er geen behandeling voor krijgt, kan het syndroom van Cushing tot een aantal mogelijk ernstige gezondheidscomplicaties leiden.
Deze kunnen zijn:
- osteoporose, wat het risico op botbreuken kan verhogen
- spierverlies (atrofie) en zwakte
- hoge bloeddruk (hypertensie)
- type 2 diabetes
- frequente infecties
- hartaanval of beroerte
- depressie of angst
- cognitieve problemen zoals concentratiestoornissen of geheugenproblemen
- vergroting van een bestaande tumor
Cushing's syndroom vooruitzichten
Hoe eerder u met de behandeling begint, hoe beter het verwachte resultaat. Het is belangrijk op te merken dat uw individuele kijk afhangt van de specifieke oorzaak en behandeling die u krijgt.
Het kan even duren voordat uw symptomen verbeteren. Zorg ervoor dat u uw zorgverlener om gezonde voedingsrichtlijnen vraagt, vervolgafspraken nakomt en uw activiteitenniveau langzaam verhoogt.
Steungroepen kunnen u helpen omgaan met het syndroom van Cushing. Uw plaatselijke ziekenhuis of zorgverlener kan u informatie geven over groepen die in uw regio bijeenkomen.
