Multiple sclerose (MS) is een chronische ziekte die het centrale zenuwstelsel aantast. De zenuwen zijn bedekt met een beschermende laag, myeline genaamd, die ook de transmissie van zenuwsignalen versnelt. Mensen met MS ervaren ontsteking van gebieden met myeline en progressieve achteruitgang en verlies van myeline.
Zenuwen kunnen abnormaal functioneren als myeline beschadigd is. Dit kan een aantal onvoorspelbare symptomen veroorzaken. Deze omvatten:
- pijn, tintelingen of branderige gevoelens door het hele lichaam
- zicht verlies
- mobiliteitsproblemen
- spierspasmen of stijfheid
- moeite met evenwicht
- onduidelijke spraak
- verminderd geheugen en cognitieve functie
Jarenlang toegewijd onderzoek hebben geleid tot nieuwe behandelingen voor MS. Er is nog steeds geen remedie voor de ziekte, maar met medicamenteuze behandelingen en gedragstherapie kunnen mensen met MS een betere levenskwaliteit genieten.
Meer informatie over MS-statistieken, waaronder prevalentie, demografische gegevens, risicofactoren en meer »
Doel van behandelingen
Veel behandelingsopties kunnen het verloop en de symptomen van deze chronische ziekte helpen beheersen. Behandeling kan helpen:
- vertraagt de progressie van MS
- minimaliseer de symptomen tijdens MS-exacerbaties of opflakkeringen
- verbetering van de fysieke en mentale functie
Behandeling in de vorm van steungroepen of gesprekstherapie kan ook de broodnodige emotionele ondersteuning bieden.
Behandeling
Iedereen bij wie de diagnose van een recidiverende vorm van MS wordt gesteld, zal hoogstwaarschijnlijk beginnen met de behandeling met een door de FDA goedgekeurd ziektemodificerend medicijn. Dit omvat personen die een eerste klinische gebeurtenis ervaren die consistent is met MS. Behandeling met een ziektemodificerend medicijn moet voor onbepaalde tijd worden voortgezet, tenzij de patiënt slecht reageert, ondraaglijke bijwerkingen ervaart of het medicijn niet naar behoren gebruikt. De behandeling moet ook veranderen als er een betere optie beschikbaar komt.
Gilenya (fingolimod)
In 2010 werd Gilenya het eerste orale medicijn voor recidiverende vormen van MS dat werd goedgekeurd door de Food and Drug Administration (FDA). Rapporten tonen aan dat het terugvallen met de helft kan verminderen en de progressie van de ziekte kan vertragen.
Teriflunomide (Aubagio)
Een hoofddoel van MS-behandeling is het vertragen van de progressie van de ziekte. Geneesmiddelen die dit doen, worden ziektemodificerende medicijnen genoemd. Een van die medicijnen is het orale medicijn teriflunomide (Aubagio). Het werd in 2012 goedgekeurd voor gebruik bij mensen met MS.
Een studie gepubliceerd in The New England Journal of Medicine ontdekte dat mensen met recidiverende MS die eenmaal per dag teriflunomide gebruikten, significant langzamere ziekteprogressie en minder recidieven vertoonden dan degenen die een placebo namen. Mensen die de hogere dosis teriflunomide kregen (14 mg vs. 7 mg), hadden een verminderde ziekteprogressie. Teriflunomide was slechts het tweede orale ziektemodificerende medicijn dat was goedgekeurd voor MS-behandeling.
Dimethylfumaraat (Tecfidera)
In maart 2013 kwam een derde geneesmiddel voor orale ziekte beschikbaar voor mensen met MS. Dimethylfumaraat (Tecfidera) stond voorheen bekend als BG-12. Het voorkomt dat het immuunsysteem zichzelf aanvalt en myeline vernietigt. Het kan ook een beschermend effect hebben op het lichaam, vergelijkbaar met het effect dat antioxidanten hebben. Het medicijn is verkrijgbaar in capsulevorm.
Dimethylfumaraat is ontworpen voor mensen met relapsing-remitting MS (RRMS). RRMS is een vorm van de ziekte waarbij een persoon doorgaans gedurende een bepaalde periode in remissie gaat voordat hun symptomen verergeren. Mensen met dit type MS kunnen baat hebben bij tweemaal daagse doses van dit medicijn.
Dalfampridine (Ampyra)
Door MS veroorzaakte myeline-vernietiging beïnvloedt de manier waarop zenuwen signalen verzenden en ontvangen. Dit kan beweging en mobiliteit beïnvloeden. Kaliumkanalen zijn als poriën op het oppervlak van zenuwvezels. Het blokkeren van de kanalen kan de zenuwgeleiding in de aangetaste zenuwen verbeteren.
Dalfampridine (Ampyra) is een kaliumkanaalblokker. Studies gepubliceerd in The Lancet ontdekten dat dalfampridine (voorheen fampridine genoemd) de loopsnelheid verhoogde bij mensen met MS. De oorspronkelijke studie testte de loopsnelheid tijdens een wandeling van 25 voet. Dalfampridine bleek niet gunstig te zijn. Uit analyse na het onderzoek bleek echter dat deelnemers een verhoogde loopsnelheid vertoonden tijdens een test van zes minuten bij het dagelijks innemen van 10 mg van het medicijn. Deelnemers met een verhoogde loopsnelheid vertoonden ook verbeterde beenspierkracht.
Alemtuzumab (Lemtrada)
Alemtuzumab (Lemtrada) is een gehumaniseerd monoklonaal antilichaam (in het laboratorium geproduceerd eiwit dat kankercellen vernietigt). Het is een ander ziektemodificerend middel dat is goedgekeurd voor de behandeling van recidiverende vormen van MS. Het is gericht op een eiwit genaamd CD52 dat op het oppervlak van de immuuncellen wordt aangetroffen. Hoewel het niet precies bekend is hoe alemtuzumab werkt, wordt aangenomen dat het zich bindt aan CD52 op T- en B-lymfocyten (witte bloedcellen) en lysis veroorzaakt (afbraak van de cel). Het medicijn werd voor het eerst goedgekeurd om leukemie te behandelen met een veel hogere dosering.
Lemtrada had het moeilijk om FDA-goedkeuring te krijgen in de Verenigde Staten. De FDA verwierp begin 2014 de aanvraag voor goedkeuring van Lemtrada. Ze noemden de noodzaak van meer klinische onderzoeken die aantonen dat het voordeel opweegt tegen het risico op ernstige bijwerkingen. Lemtrada werd later in november 2014 door de FDA goedgekeurd, maar wordt geleverd met een waarschuwing voor ernstige auto-immuunziekten, infusiereacties en een verhoogd risico op maligniteiten zoals melanoom en andere vormen van kanker. Het werd vergeleken met het MS-medicijn Rebif van EMD Serono in twee fase III-onderzoeken. Uit de onderzoeken bleek dat het beter was om het aantal terugvallen en de verslechtering van de handicap over twee jaar te verminderen.
Vanwege het veiligheidsprofiel beveelt de FDA aan dat het alleen wordt voorgeschreven aan patiënten die onvoldoende hebben gereageerd op twee of meer andere MS-behandelingen.
Gewijzigde verhaalgeheugentechniek
MS beïnvloedt ook de cognitieve functie. Het kan het geheugen, de concentratie en uitvoerende functies zoals organisatie en planning negatief beïnvloeden.
Onderzoekers van het Kessler Foundation Research Center ontdekten dat een aangepaste verhaalgeheugentechniek (mSMT) effectief kan zijn voor mensen die cognitieve effecten van MS ervaren. Leer- en geheugengebieden van de hersenen vertoonden meer activering in MRI-scans na mSMT-sessies. Deze veelbelovende behandelmethode helpt mensen nieuwe herinneringen vast te houden. Het helpt mensen ook oudere informatie te herinneren door een verhaalgebaseerde associatie tussen beeld en context te gebruiken. Een aangepaste verhaalgeheugentechniek kan iemand met MS bijvoorbeeld helpen om verschillende items op een boodschappenlijst te onthouden.
Myelinepeptiden
Myelin wordt onomkeerbaar beschadigd bij mensen met MS. Voorlopige tests gerapporteerd in JAMA Neurology suggereren dat een mogelijke nieuwe therapie veelbelovend is. Een kleine groep proefpersonen ontving myeline-peptiden (eiwitfragmenten) via een pleister die op hun huid werd gedragen gedurende een periode van één jaar. Een andere kleine groep kreeg een placebo. Mensen die de myeline-peptiden kregen, hadden significant minder laesies en recidieven dan mensen die de placebo kregen. Patiënten verdroegen de behandeling goed en er waren geen ernstige bijwerkingen.
De toekomst van MS-behandelingen
Effectieve MS-behandelingen verschillen van persoon tot persoon. Wat voor de één goed werkt, hoeft niet per se voor de ander te werken. De medische gemeenschap blijft meer leren over de ziekte en hoe deze het beste kan worden behandeld. Onderzoek gecombineerd met vallen en opstaan zijn de sleutel tot het vinden van genezing.
