Wat zijn sproeten?
Sproeten zijn kleine bruine vlekjes op je huid, vaak in gebieden die aan de zon worden blootgesteld. In de meeste gevallen zijn sproeten onschadelijk. Ze ontstaan als gevolg van overproductie van melanine, dat verantwoordelijk is voor huid- en haarkleur (pigmentatie). Over het algemeen komen sproeten voort uit stimulatie van ultraviolette (UV) straling.
Er zijn twee categorieën sproeten: ephelides en lentigines op zonne-energie. Ephelides zijn het meest voorkomende type dat de meeste mensen als sproeten beschouwen. Solar lentigines zijn donkere plekken op de huid die zich ontwikkelen tijdens de volwassenheid. Dit omvat sproeten, ouderdomsvlekken en zonnevlekken. De twee soorten sproeten kunnen er hetzelfde uitzien, maar verschillen op andere manieren, zoals hun ontwikkeling.
Hoe kom je aan sproeten?
Ephelides: Deze sproeten vormen zich als gevolg van blootstelling aan de zon en zonnebrand. Ze kunnen voorkomen bij iedereen die zichzelf niet beschermt tegen UV-stralen. Ze verschijnen op je gezicht, de rug van je handen en het bovenlichaam. Dit type komt het meest voor bij mensen met lichtere huidtinten en haarkleur. Mensen van blanke en Aziatische afkomst zijn vatbaarder voor efeliden.
Solar letigines : Net als ephelides komt dit type meestal voor bij blanken en volwassenen ouder dan 40 jaar.
Wat vergroot je kans op sproeten?
De eer voor sproeten gaat naar zowel de natuurlijke omgeving als de genetica. Uw risico op verbranding kan de kans op sproeten vergroten.
In een onderzoek onder 523 Franse vrouwen van middelbare leeftijd voorspelden twee elementen de aanwezigheid van sproeten: frequente zonnebrand en een gen dat bekend staat als MC1R, dat instructies geeft voor het maken van melanine. Maar het gen beïnvloedt niet alle individuen op dezelfde manier. Er zijn twee soorten melanine: feomelanine en eumelanine.
Mensen van wie de huid pheomalanine produceert, zijn niet beschermd tegen UV-straling en hebben meestal:
- rood of blond haar
- lichte huid
- sproeten
- huid die slecht bruint
Mensen met meer eumelanine worden doorgaans beschermd tegen huidbeschadiging door UV en hebben:
- bruin of zwart haar
- donkere huid
- huid die gemakkelijk bruint
Solar lentigines
Voor zonne-lentigines ontdekte de Franse studie ook dat verschillende factoren de waarschijnlijkheid verhoogden, waaronder:
- donkere huid
- het vermogen om te bruinen
- een geschiedenis van sproeten
- blootstelling aan de zon
- hormoonbehandeling, zoals orale anticonceptie
Wat is het verschil tussen sproeten en zonnevlekken?
Alle sproeten vallen in de categorie efeliden en zonne-lentigines, hoewel sproeten en zonnevlekken kunnen verschillen. Zonne-lentigines bevatten zonnevlekken, die soms schilferig kunnen zijn.
| Ephelides | Solar lentigines | |
| Oorsprong | blootstelling aan de zon en genetische opmaak | voornamelijk het gevolg van blootstelling aan de zon |
| Verschijning | eerst zichtbaar op 2 tot 3 jaar na blootstelling aan de zon en vervagen met de leeftijd | accumuleren met de leeftijd, vooral na de leeftijd van 40, zal waarschijnlijk niet vervagen |
| Getroffen gebieden | verschijnen op het gezicht, de nek, borst en armen | komt het meest voor bij aan de zon blootgestelde huid, gezicht, handen, onderarmen, borst, rug en schenen |
| blootstelling aan de zon | verschijnen meestal in de zomer, vervagen in de winter | verander niet met het seizoen |
| Grootte | 1 tot 2 millimeter, hoewel ze groter kunnen zijn | 2 millimeter of groter |
| Rand (rand van huidlaesie) | onregelmatig en goed gedefinieerd | algemeen goed gedefinieerd |
| Kleur | rood tot lichtbruin | lichtgeel tot donkerbruin |
Wat is het verschil tussen sproeten en moedervlekken?
Mollen zijn niet hetzelfde als sproeten. Het zijn nog steeds huidlaesies, maar zijn vaak donkerder en worden niet noodzakelijkerwijs geassocieerd met blootstelling aan de zon. Net als efeliden komen moedervlekken echter vaker voor bij mensen met een lichte huid.
Een mol is gemaakt van een teveel aan pigmentvormende cellen met een meer dan gemiddelde aanvoer van bloedvaten. Het is normaal gesproken aanwezig bij of kort na de geboorte.
Mollen kunnen een grote verscheidenheid aan uiterlijk aannemen. De kleur kan variëren van bruin tot roze en kan verschillende vormen aannemen. Bij een jonge persoon zal een onschadelijke mol de groei van een persoon bijhouden.
Moet ik een dokter zien voor mijn sproeten of moedervlekken?
Sproeten en moedervlekken vormen op zichzelf geen bedreiging. Maar moedervlekken kunnen een verhoogd risico op melanoom of kwaadaardige huidkanker suggereren.
Doe een zelfonderzoek om je sproeten en moedervlekken te controleren op:
- A - Asymmetrie: trek een lijn door het midden. Als de helften niet overeenkomen, is het asymmetrisch.
- B - Rand: randen van kankerachtige moedervlekken zijn vaak ongelijk, gekerfd of hobbelig.
- C - Kleur: Een verscheidenheid aan kleuren in een mol is een waarschuwingssignaal.
- D - Diameter: een mol groter dan 1/4 inch (een potloodpunt) kan kanker zijn.
- E - Evoluerend: Meld elke verandering in maat, vorm, kleur of hoogte aan uw arts.
Maak een afspraak met uw arts of dermatoloog als uw sproeten, moedervlekken of zonnevlekken een of meer van de bovenstaande criteria vertonen.
Moedervlekken kunnen het risico op huidkanker vergroten
Het risico op melanoom neemt toe met het aantal moedervlekken. Iemand met 11-25 moedervlekken kan een 1,6 keer verhoogd risico op melanoom hebben. Dit kan oplopen tot 100 keer meer voor iemand met 100 moedervlekken of meer.
Andere risico's voor melanoom zijn onder meer:
- met een lichte huid
- rood haar en blauwe ogen
- een geschiedenis van niet-melanoom huidkanker
- een geschiedenis van overmatig bruinen of blootstelling aan de zon
In één analyse was het risico op melanoom bij blanke populaties ongeveer 32 en 20 keer hoger dan bij mensen met een donkere huid. Een jaarlijkse screening is een goed idee als u in een van de risicocategorieën valt of een nieuwe moedervlek ontwikkelt.
Kan ik voorkomen dat er meer sproeten verschijnen?
Voor mensen die sproeten willen vermijden, is preventie de sleutel. Het is ook mogelijk om sproeten te voorkomen terwijl ze sneller verdwijnen. De American Academy of Dermatology beveelt het gebruik van een waterbestendige zonnebrandcrème met een SPF van minimaal 30 op je huid aan. Wacht 15 minuten voordat u naar buiten gaat voor volledige bescherming. Doe dit elke dag, zelfs in de winter, om verdere pigmentatie te voorkomen.
'Je kunt echt niet sproeten tenzij je aan de zon bent blootgesteld', legt Dee Anna Glaser, MD, voorzitter van de afdeling dermatologie aan de St. Louis University, uit. 'Zelfs als je die neiging ervaart, als je moeder en vader de meest geweldige voorstanders van zonnebrandcrème waren en je uit de zon hielden, zou je waarschijnlijk nog steeds geen sproeten hebben.'
Over-the-counter preventie
Eén studie rapporteerde goede resultaten voor het verlichten van sproeten en huidpigmentatie met producten zoals:
- alfahydroxylzuren (8% AHA-toner)
- Trichloorazijnzuur (TCA)
- fenol
- zuurschillen
U kunt online zure en chemische schillen kopen. In de bovenstaande studie wordt Jessner-oplossing gerapporteerd als een mogelijke behandeling voor sproeten. Voer altijd een patchtest uit om huidirritatie te voorkomen als u thuis een gezichtspeeling gebruikt. Was de schil onmiddellijk af als je huid begint te verbranden en laat niet langer zitten dan aangegeven.
Lasertherapie
Dr. Glaser stelt lasertherapie voor om sproeten te verlichten of te verwijderen. “Sommige gefractioneerde lasers kunnen weer prachtig werken, niet alleen op het gezicht, maar ook op de borst of boven op de schouders. Een ander populair doelwit voor deze lasers zijn sproeten op benen boven de knieën, waar mensen worden blootgesteld aan de zon door te varen en soortgelijke activiteiten.”
De gefractioneerde lasers komen weer naar boven door zich te richten op het water dat zich in de huidlagen bevindt. Het boort door de lagen totdat het die middelste laag van de lederhuid bereikt. Hierdoor worden de oude epidermale gepigmenteerde cellen verdreven en leidt de reactie tot hermodellering van collageen en nieuwe collageenvorming.
Verwijdering van zonnevlekken
Ter vergelijking: zonnevlekken vervagen over het algemeen niet bij minder blootstelling aan de zon. In plaats daarvan kunnen ze worden behandeld met:
- hydrochinon
- retinoïde crèmes
- chemische schillen
- cryotherapie
- lasertherapie
Er zijn andere lasers die gericht zijn op huidpigmenten. In plaats van door huidlagen te gaan, richten deze laser zich op en vernietigen de gepigmenteerde gebieden. De pigmentspecifieke lasers werken goed op zonnevlekken.
Lees meer: Hoe werken molverwijderingen? »
Alles over sproeten
Sproeten en moedervlekken zijn bijna altijd onschadelijk, maar kunnen een verhoogd risico op huidkanker suggereren. Het kennen van uw risico en bijzonderheden van de ABCDE-rubriek voor het beoordelen van veranderingen in huidpigmentatie, zal helpen bij het identificeren van sproeten of moedervlekken die gevaarlijk kunnen zijn. Praat met uw arts over uw sproeten, moedervlekken of zonnevlekken. Ze kunnen u helpen bij het identificeren van plekken die u nauwlettend in de gaten moet houden.
