Overzicht
Het Toulouse-Lautrec-syndroom is een zeldzame genetische ziekte die naar schatting ongeveer 1 op de 1,7 miljoen mensen wereldwijd treft. Er zijn slechts 200 gevallen beschreven in de literatuur.
Het Toulouse-Lautrec-syndroom is genoemd naar de beroemde 19e-eeuwse Franse kunstenaar Henri de Toulouse-Lautrec, van wie wordt aangenomen dat hij de aandoening heeft gehad. Het syndroom staat klinisch bekend als pycnodysostosis (PYCD). PYCD veroorzaakt broze botten, evenals afwijkingen in het gezicht, handen en andere delen van het lichaam.
Wat veroorzaakt het?
Een mutatie van het gen dat het enzym cathepsine K (CTSK) op chromosoom 1q21 codeert, veroorzaakt PYCD. Cathepsin K speelt een sleutelrol bij het hermodelleren van botten. Het breekt met name collageen af, een eiwit dat als steiger fungeert ter ondersteuning van mineralen zoals calcium en fosfaat in botten. De genetische mutatie die het Toulouse-Lautrec-syndroom veroorzaakt, leidt tot de opbouw van collageen en zeer dichte, maar broze botten.
PYCD is een autosomaal recessieve aandoening. Dat betekent dat een persoon moet worden geboren met twee exemplaren van een abnormaal gen om de ziekte of het fysieke kenmerk te ontwikkelen. Genen worden in paren doorgegeven. Je krijgt er een van je vader en een van je moeder. Als beide ouders één gemuteerd gen hebben, zijn ze drager. De volgende scenario's zijn mogelijk voor de biologische kinderen van twee dragers:
- Als een kind één gemuteerd gen en één niet-aangetast gen erft, zouden ze ook drager zijn, maar de ziekte niet ontwikkelen (kans van 50 procent).
- Als een kind het gemuteerde gen van beide ouders erft, hebben ze de ziekte (kans van 25 procent).
- Als een kind het onaangetaste gen van beide ouders erft, zullen ze geen drager zijn en zullen ze ook geen ziekte hebben (25 procent kans).
Wat zijn de symptomen?
Dichte, maar broze botten zijn het belangrijkste symptoom van PYCD. Maar er zijn veel meer fysieke kenmerken die zich anders kunnen ontwikkelen bij mensen met de aandoening. Onder hen zijn:
- hoog voorhoofd
- abnormale vingernagels en korte vingers
- smal dak van mond
- korte tenen
- klein postuur, vaak met een volwassen romp en korte benen
- abnormale ademhalingspatronen
- vergrote lever
- moeite met mentale processen, hoewel intelligentie meestal niet wordt beïnvloed
Omdat PYCD een botverzwakkende ziekte is, lopen mensen met de aandoening een veel hoger risico op vallen en fracturen. Complicaties als gevolg van fracturen zijn onder meer verminderde mobiliteit. Het onvermogen om regelmatig te oefenen, vanwege botbreuken, kan dan het gewicht, de cardiovasculaire conditie en de algehele gezondheid beïnvloeden.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Het diagnosticeren van het Toulouse-Lautrec-syndroom wordt vaak gedaan in de kindertijd. Omdat de ziekte echter zo zeldzaam is, kan het voor een arts soms moeilijker zijn om de juiste diagnose te stellen. Een lichamelijk onderzoek, medische geschiedenis en laboratoriumtests maken allemaal deel uit van het proces. Het verkrijgen van een familiegeschiedenis is vooral nuttig, omdat de aanwezigheid van PYCD of andere erfelijke aandoeningen het onderzoek van de arts kan helpen begeleiden.
Röntgenfoto's kunnen bijzonder onthullend zijn met PYCD. Deze afbeeldingen kunnen kenmerken van de botten laten zien die consistent zijn met PYCD-symptomen.
Moleculair genetisch testen kan een diagnose bevestigen. De arts moet echter weten om te testen op het CTSK-gen. Testen op het gen gebeurt in gespecialiseerde laboratoria, omdat het een zelden uitgevoerde genetische test is.
Behandelingsopties
Meestal is een team van specialisten betrokken bij de PYCD-behandeling. Een kind met PYCD heeft een zorgteam met een kinderarts, een orthopedist (botspecialist), mogelijk een orthopedisch chirurg en misschien een endocrinoloog die gespecialiseerd is in hormonale stoornissen. (Hoewel PYCD niet specifiek een hormonale stoornis is, kunnen bepaalde hormonale behandelingen, zoals groeihormoon, helpen bij symptomen.)
Volwassenen met PYCD zullen, naast hun huisarts, vergelijkbare specialisten hebben, die waarschijnlijk hun zorg zullen coördineren.
PYCD-behandeling moet worden ontworpen voor uw specifieke symptomen. Als het dak van uw mond vernauwd is, zodat de gezondheid van uw tanden en bijten wordt aangetast, coördineert een tandarts, orthodontist en misschien een kaakchirurg uw tandheelkundige zorg. Een cosmetisch chirurg kan worden ingeschakeld om te helpen bij eventuele gezichtssymptomen.
De zorg van een orthopedist en orthopedisch chirurg zal gedurende uw hele leven bijzonder belangrijk zijn. Als u het Toulouse-Lautrec-syndroom heeft, betekent dit dat u waarschijnlijk meerdere botbreuken heeft. Dit kunnen standaardpauzes zijn die optreden bij een val of ander letsel. Het kunnen ook stressfracturen zijn die zich in de loop van de tijd ontwikkelen.
Een persoon met meerdere fracturen in hetzelfde gebied, zoals het scheenbeen (scheenbeen), kan het soms moeilijker krijgen om de diagnose stressfracturen te krijgen, omdat het bot verschillende fractuurlijnen van eerdere breuken zal bevatten. Soms heeft een persoon met PYCD of een andere brosse botaandoening een staaf nodig die in een of beide benen is geplaatst.
Als de ziekte bij een kind wordt vastgesteld, kan therapie met groeihormoon geschikt zijn. Korte gestalte is een veelvoorkomend gevolg van PYCD, maar groeihormonen die zorgvuldig worden gecontroleerd door een endocrinoloog kunnen nuttig zijn.
Ander bemoedigend onderzoek omvat het gebruik van enzymremmers, die de activiteit van enzymen verstoren die de gezondheid van de botten zouden kunnen schaden.
Veelbelovend onderzoek omvat ook het manipuleren van de functie van een specifiek gen. Een tool hiervoor staat bekend als Clustered Regularly Interspaced Palindromic Repeats (CRISPR). Het gaat om het bewerken van het genoom van een levende cel. CRISPR is nieuwe technologie en wordt bestudeerd bij de behandeling van veel erfelijke aandoeningen. Het is nog niet duidelijk of het een veilige en effectieve manier kan zijn om PYCD te behandelen.
Wat zijn de vooruitzichten?
Leven met pycnodysostosis betekent een aantal aanpassingen in de levensstijl aanbrengen. Kinderen en volwassenen met de aandoening mogen geen contactsporten spelen. Zwemmen of fietsen zijn wellicht betere alternatieven vanwege het lagere fractuurrisico.
Als u pycnodysostosis heeft, moet u met een partner de mogelijkheden bespreken om het gen mogelijk door te geven aan uw kind. Je partner wil mogelijk ook genetische tests ondergaan om te zien of ze drager zijn. Als ze geen drager zijn, kunt u de aandoening zelf niet doorgeven aan uw biologische kinderen. Maar aangezien je twee exemplaren van het gemuteerde gen hebt, zal elk biologisch kind dat je hebt een van deze exemplaren erven en automatisch drager zijn. Als je partner drager is en je hebt PYCD, dan is de kans dat een biologisch kind twee gemuteerde genen erft en dus de aandoening zelf heeft, wel 50 procent.
Het syndroom van Toulouse-Lautrec alleen heeft niet noodzakelijkerwijs invloed op de levensverwachting. Als je anderszins gezond bent, zou je een volledig leven moeten kunnen leiden, met enkele voorzorgsmaatregelen en de voortdurende betrokkenheid van een team van gezondheidswerkers.
