Wat is de scafoïde?
Het scafoïdbot is een van de acht kleinere carpale botten in je pols. Het ligt aan de duimzijde van je pols net onder de straal, een van de twee grotere botten in je onderarm. Het is betrokken bij het bewegen en stabiliseren van je pols. Een oudere naam daarvoor is het naviculaire bot.
U kunt uw scafoïdbot vinden door uw duim omhoog te houden terwijl u naar de achterkant van uw hand kijkt. De driehoekige inkeping die wordt gevormd door de pezen van je duim, wordt de 'anatomische snuifdoos' genoemd. Je scafoïde bevindt zich onderaan deze driehoek.
Wat gebeurt er bij een scafoïd fractuur?
De positie van de scafoïde aan de zijkant van uw pols en de relatief grote maat maken hem kwetsbaar voor letsel en breuken. In feite is het het meest gebroken botwortelbeen, goed voor ongeveer 70 procent van de carpale fracturen.
De scafoïd bestaat uit drie delen:
- proximale pool: het uiteinde dat zich het dichtst bij uw duim bevindt
- taille: het gebogen midden van het bot dat onder de anatomische snuifdoos ligt
- distale pool: het uiteinde dat zich het dichtst bij uw onderarm bevindt
Ongeveer 80 procent van de scafoïdfracturen vindt plaats bij de taille, 20 procent bij de proximale pool en 10 procent bij de distale pool.
De plaats van de breuk beïnvloedt hoe deze zal genezen. Breuken in de distale pool en taille genezen meestal snel omdat ze een goede bloedtoevoer hebben.
Het grootste deel van de proximale pool heeft een slechte bloedtoevoer die gemakkelijk kan worden afgesneden in een fractuur. Zonder bloed sterft het bot, wat avasculaire necrose wordt genoemd. Breuken in de proximale pool genezen niet zo goed of zo snel.
Wat veroorzaakt een scafoïdfractuur?
FOOSH staat voor 'op een uitgestrekte hand vallen'. Het is het mechanisme achter veel fracturen van de bovenste ledematen.
Wanneer je voelt dat je op het punt staat te vallen, reageer je instinctief door je pols te spannen en je arm te strekken om te proberen de val met je hand te breken.
Dit beschermt je gezicht, hoofd en rug tegen verwondingen, maar het betekent dat je pols en arm de volledige kracht van de impact opnemen. Wanneer het ervoor zorgt dat uw pols verder terug buigt dan de bedoeling is, kan er een breuk optreden.
De hoek van uw pols wanneer deze de grond raakt, heeft invloed op waar een fractuur optreedt. Hoe verder je pols is teruggebogen, hoe groter de kans dat je scafoïd bot zal breken. Wanneer uw pols minder gestrekt is, neemt het radiusbot de kracht van de impact op zich, wat resulteert in een distale radiusfractuur (Colles 'of Smith-fractuur).
Een FOOSH-blessure treft vaak de scafoïde omdat dit de belangrijkste verbinding is tussen uw hand en onderarm. Wanneer je op je hand valt, gaat alle energie die wordt geproduceerd wanneer je hand de grond raakt, via de scafoïde naar je onderarm. De kracht legt een enorme hoeveelheid spanning op dit kleine bot, wat een breuk kan veroorzaken.
FOOSH-blessures komen bij veel sporten voor, vooral bij skiën, skaten en snowboarden. Het dragen van een polsbeschermer is een makkelijke manier om deze blessures te voorkomen.
Deelnemen aan sporten die herhaaldelijk uw scafoïdbot belasten, zoals kogelstoten of gymnastiek, kan ook een scafoïdbreuk veroorzaken. Andere oorzaken zijn onder meer een harde klap rechtstreeks op uw handpalm en ongevallen met motorvoertuigen.
Hoe wordt een scafoïdfractuur gediagnosticeerd?
Scaphoid-fracturen zijn vaak niet altijd duidelijk en kunnen moeilijk te diagnosticeren zijn.
Het meest voorkomende symptoom is pijn en gevoeligheid over de anatomische snuifdoos. De pijn is vaak mild. Het kan erger worden met knijpen en vastgrijpen.
Er is vaak geen merkbare misvorming of zwelling, dus het ziet er niet gebroken uit. De pijn kan zelfs verbeteren in de dagen en weken na de breuk. Om deze redenen denken veel mensen dat het gewoon een verstuikte pols is en vertragen ze een passende behandeling.
Als de fractuur niet meteen wordt behandeld met immobilisatie, kan deze mogelijk niet genezen. Dit wordt nonunion genoemd en kan ernstige complicaties op lange termijn veroorzaken. Ongeveer 5 procent van de scafoïdfracturen is niet verbonden. Avasculaire necrose kan ook nonunion veroorzaken.
Röntgenfoto's zijn het belangrijkste diagnostische hulpmiddel. Echter, tot 25 procent van de scafoïd fracturen worden niet direct na het letsel op een röntgenfoto gezien.
Als een fractuur niet wordt gezien, maar uw arts vermoedt nog steeds dat u er een heeft, wordt uw pols geïmmobiliseerd met een duimspalk totdat 10 tot 14 dagen later herhaalde röntgenfoto's worden gemaakt. Tegen die tijd begint een fractuur te genezen en is het meer merkbaar.
Als uw arts een fractuur ziet maar niet kan zien of de botten correct zijn uitgelijnd of meer informatie nodig heeft, kan een CT-scan of MRI uw arts helpen de juiste behandeling te bepalen. Een botscan kan ook worden gebruikt, maar deze is niet zo algemeen beschikbaar als de andere tests.
Wat is de behandeling voor een scafoïdfractuur?
De behandeling die u krijgt, is afhankelijk van:
- uitlijning van de gebroken botten: of de botuiteinden uit positie zijn verplaatst (verplaatste fractuur) of nog steeds zijn uitgelijnd (niet-geplaatste fractuur)
- tijd tussen het letsel en de behandeling: hoe langer de tijd, hoe groter de kans op nonunie
- fractuurlocatie: nonunion komt vaker voor bij proximale poolfracturen
Gieten
Een niet-verplaatste fractuur in de taille of distale pool van uw scafoïde die snel na een blessure wordt behandeld, kan worden behandeld door uw pols gedurende zes tot twaalf weken te immobiliseren met een cast. Zodra een röntgenfoto laat zien dat de breuk is genezen, kan de cast worden verwijderd.
Chirurgie
Breuken die zich in de proximale pool van de scafoïde bevinden, worden verplaatst of niet snel na een blessure worden behandeld, vereisen chirurgisch herstel. Het doel is om de botten weer op één lijn te brengen en ze te stabiliseren zodat ze goed kunnen genezen.
Na de operatie zit u meestal acht tot twaalf weken in het gips. De cast wordt verwijderd zodra een röntgenfoto laat zien dat de fractuur is genezen.
Voor niet-samenkomende fracturen is een operatie met bottransplantatie vereist wanneer er een lange tijd zit tussen de fractuur en de niet-verbonden, de gebroken botuiteinden niet dicht bij elkaar liggen of de bloedtoevoer slecht is.
Wanneer de tijd tussen fractuur en nonunion kort is, de gebroken botuiteinden dicht bij elkaar liggen en de bloedtoevoer goed is, kan een botstimulator worden gebruikt.
Botgroeistimulatie
Botgroeistimulatie kan gepaard gaan met injectie van medicatie. Draagbare apparaten kunnen ook zowel groei als genezing stimuleren door ofwel echografie ofwel een laag niveau van elektriciteit toe te passen op het gewonde bot. In de juiste omstandigheden kan dit alternatief nuttig zijn.
Of u nu een operatie nodig heeft of niet, u zult waarschijnlijk twee of drie maanden na het verwijderen van de cast fysieke en ergotherapie nodig hebben om uw pols en spieren eromheen weer kracht en mobiliteit te geven.
OutlookWat zijn de vooruitzichten voor mensen met een scafoïdfractuur?
Wanneer een scafoïde fractuur niet meteen wordt behandeld, geneest deze mogelijk niet goed. Mogelijke complicaties zijn onder meer:
- vertraagde verbinding: de fractuur is na vier maanden niet volledig genezen
- nonunion: de fractuur is helemaal niet genezen
Dit kan leiden tot instabiliteit van het polsgewricht. Jaren later zal het gewricht meestal artrose ontwikkelen.
Andere mogelijke complicaties zijn:
- verlies van polsmobiliteit
- functieverlies, zoals verminderde grijpkracht
- avasculaire necrose, die voorkomt bij maximaal 50 procent van de fracturen in de proximale pool
- artrose, vooral als nonunion of avasculaire necrose is opgetreden
De uitkomst is meestal erg goed als u uw arts kort na de fractuur ziet, zodat uw pols vroegtijdig wordt geïmmobiliseerd. Bijna iedereen zal enige polsstijfheid opmerken na een scafoïdfractuur, maar de meeste mensen zullen de mobiliteit en kracht die ze in hun pols hadden terugwinnen voordat de fractuur optrad.
