Wat is dialyse?
De nieren filteren uw bloed door afval en overtollig vocht uit uw lichaam te verwijderen. Dit afval wordt naar de blaas gestuurd om te worden verwijderd tijdens het plassen.
Dialyse vervult de functie van de nieren als ze zijn mislukt. Volgens de National Kidney Foundation treedt nierfalen in het eindstadium op wanneer de nieren slechts 10 tot 15 procent van hun normale functie uitvoeren.
Dialyse is een behandeling die het bloed filtert en zuivert met behulp van een machine. Dit helpt om uw vloeistoffen en elektrolyten in balans te houden wanneer de nieren hun werk niet kunnen doen.
Dialyse wordt sinds de jaren 40 gebruikt om mensen met nierproblemen te behandelen.
Waarom wordt dialyse gebruikt?
Goed functionerende nieren voorkomen dat er zich extra water, afval en andere onzuiverheden in uw lichaam ophopen. Ze helpen ook de bloeddruk onder controle te houden en het niveau van chemische elementen in het bloed te reguleren. Deze elementen kunnen natrium en kalium bevatten. Je nieren activeren zelfs een vorm van vitamine D die de opname van calcium verbetert.
Wanneer uw nieren deze functies niet kunnen uitvoeren vanwege ziekte of letsel, kan dialyse helpen het lichaam zo normaal mogelijk te laten werken. Zonder dialyse hopen zouten en andere afvalstoffen zich op in het bloed, vergiftigen ze het lichaam en beschadigen ze andere organen.
Dialyse is echter geen remedie voor nieraandoeningen of andere problemen met de nieren. Er kunnen verschillende behandelingen nodig zijn om die zorgen weg te nemen.
Wat zijn de verschillende soorten dialyse?
Er zijn drie verschillende soorten dialyse.
Hemodialyse
Hemodialyse is het meest voorkomende type dialyse. Dit proces gebruikt een kunstnier (hemodialyzer) om afval en extra vocht uit het bloed te verwijderen. Het bloed wordt uit het lichaam verwijderd en door de kunstnier gefilterd. Het gefilterde bloed wordt vervolgens met behulp van een dialysemachine in het lichaam teruggevoerd.
Om het bloed naar de kunstnier te laten stromen, zal uw arts een operatie uitvoeren om een toegangspunt (vasculaire toegang) in uw bloedvaten te creëren. De drie soorten toegangspunten zijn:
- Arterioveneuze (AV) fistel. Dit type verbindt een ader en een ader. Dit is de voorkeursoptie.
- AV-transplantaat. Dit type is een lusvormige buis.
- Katheter voor vasculaire toegang. Dit kan in de grote ader in uw nek worden ingebracht.
Zowel de AV-fistel als het AV-transplantaat zijn ontworpen voor langdurige dialysebehandelingen. Mensen die AV-fistels krijgen, zijn genezen en zijn klaar om hemodialyse te starten twee tot drie maanden na hun operatie. Mensen die AV-grafts krijgen, zijn binnen twee tot drie weken klaar. Katheters zijn ontworpen voor tijdelijk of tijdelijk gebruik.
Hemodialysebehandelingen duren gewoonlijk drie tot vijf uur en worden driemaal per week uitgevoerd. De hemodialysebehandeling kan echter ook worden voltooid in kortere, frequentere sessies.
De meeste hemodialysebehandelingen worden uitgevoerd in een ziekenhuis, spreekkamer of dialysecentrum. De duur van de behandeling hangt af van uw lichaamsgrootte, de hoeveelheid afval in uw lichaam en de huidige gezondheidstoestand.
Nadat u langere tijd hemodialyse heeft ondergaan, kan uw arts het gevoel hebben dat u klaar bent om uzelf thuis dialysebehandelingen te geven. Deze optie komt vaker voor bij mensen die een langdurige behandeling nodig hebben.
Peritoneale dialyse
Peritoneale dialyse omvat een operatie om een peritoneale dialyse (PD) -katheter in uw buik te implanteren. De katheter helpt je bloed te filteren door het peritoneum, een membraan in je buik. Tijdens de behandeling stroomt een speciale vloeistof, dialysaat genaamd, het peritoneum in. Het dialysaat neemt afval op. Zodra het dialysaat afval uit de bloedbaan trekt, wordt het uit je buik afgevoerd.
Dit proces duurt een paar uur en moet vier tot zes keer per dag worden herhaald. Het uitwisselen van vloeistoffen kan echter worden uitgevoerd terwijl u slaapt of wakker bent.
Er zijn verschillende soorten peritoneale dialyse. De belangrijkste zijn:
- Continue ambulante peritoneale dialyse (CAPD). Bij CAPD wordt uw buik meerdere keren per dag gevuld en leeggemaakt. Deze methode vereist geen machine en moet worden uitgevoerd terwijl u wakker bent.
- Continu cyclische peritoneale dialyse (CCPD). CCPD gebruikt een machine om de vloeistof in en uit uw buik te laten stromen. Het wordt meestal 's nachts gedaan terwijl je slaapt.
- Intermitterende peritoneale dialyse (IPD). Deze behandeling wordt meestal in het ziekenhuis uitgevoerd, maar kan ook thuis worden uitgevoerd. Het gebruikt dezelfde machine als CCPD, maar het proces duurt langer.
Continue niervervangende therapie (CRRT)
Deze therapie wordt voornamelijk gebruikt op de intensive care voor mensen met acuut nierfalen. Het staat ook bekend als hemofiltratie. Een machine passeert het bloed door slangen. Een filter verwijdert vervolgens afvalproducten en water. Het bloed wordt samen met vervangende vloeistof teruggevoerd naar het lichaam. Deze procedure wordt 12 tot 24 uur per dag uitgevoerd, over het algemeen elke dag.
Zijn er risico's verbonden aan dialyse?
Hoewel alle drie vormen van dialyse uw leven kunnen redden, brengen ze ook bepaalde risico's met zich mee.
Risico's verbonden aan hemodialyse
Hemodialyse-risico's omvatten:
- lage bloeddruk
- bloedarmoede of onvoldoende rode bloedcellen
- spierkrampen
- moeite met slapen
- jeuk
- hoge kaliumspiegels in het bloed
- pericarditis, een ontsteking van het membraan rond het hart
- sepsis
- bacteriëmie of een bloedbaaninfectie
- onregelmatige hartslag
- plotselinge hartdood, de belangrijkste doodsoorzaak bij mensen die dialyse ondergaan
Risico's verbonden aan peritoneale dialyse
Peritoneale dialyse gaat gepaard met een verhoogd risico op infecties in of rond de katheterplaats in de buikholte. Na implantatie van een katheter kan een persoon bijvoorbeeld peritonitis ervaren. Peritonitis is een infectie van het membraan langs de buikwand.
Andere risico's zijn onder meer:
- verzwakking van de buikspieren
- hoge bloedsuikerspiegel door de dextrose in het dialysaat
- gewichtstoename
- hernia
- koorts
- buikpijn
Risico's verbonden aan CRRT
De risico's van CRRT zijn onder meer:
- infectie
- hypothermie
- lage bloeddruk
- verstoringen van de elektrolyten
- bloeden
- vertraagd nierherstel
- verzwakking van botten
- anafylaxie
Als u deze symptomen blijft houden tijdens dialyse, vertel dit dan aan de zorgverlener die de behandeling uitvoert.
Degenen die langdurige dialysebehandelingen ondergaan, lopen ook het risico andere medische aandoeningen te ontwikkelen, waaronder amyloïdose. Deze ziekte kan optreden wanneer in het beenmerg geproduceerde amyloïde eiwitten zich ophopen in organen zoals de nieren, lever en hart. Dit veroorzaakt meestal gewrichtspijn, stijfheid en zwelling.
Sommige mensen kunnen ook een depressie krijgen nadat ze de diagnose langdurig nierfalen hebben gekregen. Als u gedachten heeft die verband houden met depressie, zoals gedachten over zelfbeschadiging of zelfmoord, bel dan 911 of uw lokale hulpdiensten. De National Alliance on Mental Illness kan u ook voorzien van middelen als u te maken heeft met depressie en een chronische aandoening.
Zijn er alternatieven voor dialyse?
Dialyse is tijdrovend en duur. Niet iedereen kiest ervoor, vooral niet als ze ernstig, acuut nierfalen ervaren.
Als u besluit geen dialyse uit te voeren, zijn er andere behandelingsopties die uw symptomen kunnen helpen beheersen. Een van deze opties is bloedarmoede. Als de nieren goed werken, wordt het hormoon erytropoëtine (EPO) van nature in het lichaam aangemaakt. Om te helpen bij een slecht werkende nier, kunt u elke week een injectie met EPO krijgen.
Het handhaven van een goede bloeddruk kan de achteruitgang van uw nier helpen vertragen. Drink vloeistoffen om uitdroging te voorkomen. Neem contact op met uw arts voordat u ontstekingsremmende geneesmiddelen gebruikt, waaronder ibuprofen (Advil) en diclofenac (Solaraze, Voltaren).
Een niertransplantatie is voor sommige mensen een andere optie. Het is ook een verbintenis op lange termijn. Praat met uw arts om te zien of een transplantatie geschikt voor u is. Mogelijk bent u geen goede kandidaat voor een niertransplantatie als u:
- rook
- zwaar alcohol gebruiken
- zijn zwaarlijvig
- een onbehandelde psychische aandoening hebben
Hoe bereid ik me voor op dialyse?
Voorafgaand aan uw eerste dialysebehandeling, zal uw arts chirurgisch een buis of apparaat implanteren om toegang te krijgen tot uw bloedbaan. Dit is doorgaans een snelle operatie. U zou dezelfde dag weer naar huis moeten kunnen.
Het is het beste om tijdens uw dialysebehandelingen comfortabele kleding te dragen. Volg ook de instructies van uw arts. Hierbij kan het gaan om vasten gedurende een bepaalde tijd vóór de behandeling.
Welke soorten dialyse kunnen thuis worden uitgevoerd?
Zowel hemodialyse als peritoneale dialyse kan thuis worden uitgevoerd. Peritoneale dialyse kan alleen worden uitgevoerd, terwijl hemodialyse een partner vereist. De partner kan een vriend of familielid zijn of u kunt ervoor kiezen om een dialyseverpleegkundige in te huren.
Bij beide behandelingen krijgt u vooraf een grondige training van een medische professional.
OutlookWat zijn de langetermijnvooruitzichten voor iemand die dialyse nodig heeft?
Niet alle nieraandoeningen zijn permanent. Dialyse kan tijdelijk dezelfde functie vervullen als nieren totdat uw eigen nieren zichzelf herstellen en weer zelfstandig gaan werken. Bij chronische nieraandoeningen worden de nieren echter zelden beter. Als u deze aandoening heeft, moet u permanent dialyse ondergaan of totdat een niertransplantatie een optie wordt. Veranderingen in levensstijl zijn ook vereist. Uw nefroloog (nierarts) moet een diëtist in hun team hebben om voedingskeuzes te begeleiden.
Beperk tijdens hemodialyse uw inname van kalium, fosfor en natrium. Dit omvat natrium uit groentesap en sportdranken. U wilt bijhouden hoeveel vloeistof u verbruikt. Te veel vocht in het lichaam kan problemen veroorzaken. Enkele verborgen bronnen van vloeistoffen zijn fruit en groenten, zoals sla en selderij.
Als u consistent bent met uw dialyse, neemt uw kans op een niertransplantatie af.
Dialyse stoppen
Als u overweegt om uw dialyse te stoppen, vraag dan uw arts om uw gewicht en bloeddruk te controleren. Deze metingen kunnen helpen bepalen of de dialyse effectief is.
Voordat u met de behandeling stopt, moet u eventuele zorgen aan uw arts melden. Hoewel het in uw recht staat om een behandeling op elk moment te stoppen, kunnen ze u aanraden om met een professional in de geestelijke gezondheidszorg te praten voordat u deze levensreddende behandeling beëindigt. Als de aandoening die het nierfalen veroorzaakt niet is gecorrigeerd, leidt het stoppen van de dialyse uiteindelijk tot de dood.
