Wat zijn de verschillende soorten geelzucht?
Geelzucht treedt op wanneer er te veel bilirubine in uw bloed wordt opgebouwd. Hierdoor zien uw huid en het oogwit er opvallend geelachtig uit.
Bilirubine is een geelachtig pigment dat wordt aangemaakt als hemoglobine - een bestanddeel van rode bloedcellen - wordt afgebroken.
Normaal gesproken wordt bilirubine uit de bloedbaan in uw lever afgegeven. Vervolgens gaat het door buizen die galwegen worden genoemd. Deze kanalen dragen een stof genaamd gal in je dunne darm. Uiteindelijk wordt bilirubine via de urine of ontlasting uit uw lichaam afgegeven.
Soorten geelzucht worden gecategoriseerd op basis van waar ze voorkomen in het leverproces van het opnemen en uitfilteren van bilirubine:
- pre-hepatisch: vóór de lever
- lever: in de lever
- post-hepatisch: na de lever
Alles over pre-hepatische geelzucht
Pre-hepatische geelzucht wordt veroorzaakt door aandoeningen die de hemolyse in uw bloed verhogen. Dit is het proces waarbij rode bloedcellen worden afgebroken, waardoor hemoglobine vrijkomt en wordt omgezet in bilirubine.
Omdat de lever slechts zoveel bilirubine tegelijk kan verwerken, stroomt bilirubine over in lichaamsweefsels.
De meest voorkomende oorzaken van pre-hepatische geelzucht zijn:
- malaria, een bloedinfectie veroorzaakt door een parasiet
- sikkelcelanemie, een genetische aandoening waarbij rode bloedcellen sikkelvormig worden in plaats van de typische schijfvorm
- sferocytose, een genetische aandoening van het rode bloedcelmembraan waardoor ze eerder bolvormig dan schijfvormig zijn
- thalassemie, een genetische aandoening die ervoor zorgt dat uw lichaam een onregelmatig type hemoglobine aanmaakt dat het aantal gezonde rode bloedcellen in uw bloedbaan beperkt
Veel voorkomende symptomen van pre-hepatische geelzucht zijn:
- buikpijn
- koorts, inclusief koude rillingen of koud zweet
- abnormaal gewichtsverlies
- jeuken
- donkere urine of bleke ontlasting
Enkele risicofactoren voor dit type geelzucht zijn:
- drug gebruik
- een familielid hebben met een bloedaandoening
- reizen naar malaria-endemische gebieden
Om pre-hepatische geelzucht te diagnosticeren, zal uw arts waarschijnlijk de volgende tests bestellen:
- een urineonderzoek om de hoeveelheid van bepaalde stoffen in uw urine te meten
- bloedtesten, zoals een volledige bloedtelling (CBC) of leverfunctietesten om bilirubine en andere stoffen in het bloed te meten
- beeldvormende tests, zoals een MRI of echografie, om uw lever, galblaas en galwegen te onderzoeken om andere vormen van geelzucht uit te sluiten
- een HIDA-scan om blokkades of andere problemen in de lever, galblaas, galwegen en dunne darm te vinden
Uw arts zal u waarschijnlijk diagnosticeren met pre-hepatische geelzucht als er geen problemen zijn met de verwerking van bilirubine door uw lever of in de galblaas en galwegen.
Behandeling voor pre-lever geelzucht kan zijn:
Voor malaria:
medicijnen om de parasiet te vernietigen en te voorkomen dat parasieten uw lever opnieuw infecteren
Voor sikkelcelanemie:
- bloedtransfusies van een gezonde donor
- rehydrateren met intraveneuze (IV) vloeistof
- medicijnen voor infecties die een sikkelcelcrisis kunnen veroorzaken
Voor sferocytose:
- foliumzuursupplementen
- bloedtransfusies voor bloedarmoede
- miltverwijderingsoperatie om de levensduur van rode bloedcellen te helpen verlengen en de kans op galstenen te verkleinen
Voor thalassemie:
- bloedtransfusies
- beenmergtransplantaties
- milt- of galblaasverwijderingsoperatie
Alles over geelzucht in de lever
Hepatische geelzucht treedt op wanneer uw leverweefsel littekens heeft (bekend als cirrose), beschadigd of disfunctioneel is. Dit maakt het minder effectief om bilirubine uit uw bloed te filteren.
Omdat het niet kan worden gefilterd in uw spijsverteringssysteem voor verwijdering, bouwt bilirubine zich op tot hoge niveaus in uw bloed.
De meest voorkomende oorzaken van geelzucht in de lever zijn:
- levercirrose, wat betekent dat leverweefsel littekens vertoont door langdurige blootstelling aan infecties of giftige stoffen, zoals een hoog alcoholgehalte
- virale hepatitis, een ontsteking van de lever veroorzaakt door een van de vele virussen die in uw lichaam kunnen komen door besmet voedsel, water, bloed, ontlasting of seksueel contact
- primaire galcirrose, die optreedt wanneer de galwegen beschadigd zijn en gal niet kunnen verwerken, waardoor het zich ophoopt in uw lever en het leverweefsel beschadigt
- alcoholische hepatitis, waarbij uw leverweefsel littekens vertoont door het zware, langdurige alcoholgebruik
- leptospirose, is een bacteriële infectie die kan worden verspreid door geïnfecteerde dieren of geïnfecteerde urine of uitwerpselen van dieren
- leverkanker, waarbij kankercellen zich ontwikkelen en vermenigvuldigen in leverweefsels
Veel voorkomende symptomen van geelzucht in de lever zijn:
- verlies van eetlust
- bloedneus
- jeuk aan de huid
- zwakheid
- abnormaal gewichtsverlies
- zwelling van uw buik of benen
- donkere urine of bleke ontlasting
- pijn in uw spieren of gewrichten
- donkere huid
- koorts
- ziek voelen
- overgeven
Enkele risicofactoren voor dit type geelzucht zijn:
- drug gebruik
- veel alcohol drinken gedurende een lange periode
- gebruik van medicijnen die leverschade kunnen veroorzaken, zoals paracetamol of bepaalde hartmedicatie
- eerdere infecties die uw lever aantastten
Om een diagnose van geelzucht te stellen, zal uw arts waarschijnlijk de volgende tests bestellen:
- een urineonderzoek om niveaus van stoffen in uw urine te meten die verband houden met uw leverfunctie
- bloedtesten, zoals een volledige bloedtelling (CBC) en antilichaamtests, of leverfunctietests om bilirubine in het bloed te meten en niveaus van stoffen die erop wijzen dat uw lever bilirubine mogelijk niet goed verwerkt
- beeldvormende tests, zoals een MRI of echografie, om uw lever te onderzoeken op schade of de aanwezigheid van kankercellen
- een endoscopie, waarbij een dunne, verlichte buis in een kleine incisie wordt ingebracht om naar uw lever te kijken en indien nodig een weefselmonster (biopsie) te nemen voor analyse op kanker of andere aandoeningen
Uw arts zal u waarschijnlijk diagnosticeren met geelzucht in de lever als hij leverweefselbeschadiging opmerkt op een resultaat van een beeldvormende test of abnormale hoeveelheden van bepaalde leversubstanties ziet, zoals albumine of antilichamen tegen infecties of kanker.
Behandeling voor lever geelzucht kan zijn:
Voor levercirrose:
- stoppen met drinken
- bètablokkers
- intraveneuze (IV) antibiotica
- een eiwitarm dieet
Voor virale hepatitis:
- antivirale medicijnen
- hepatitis-vaccinatie
- veel rust en vocht
Voor primaire galcirrose:
- galzuren om de spijsvertering te helpen
- galverlagende medicatie
- antihistaminica zoals difenhydramine (Benadryl) voor jeuk
Voor alcoholische hepatitis:
- stoppen met alcohol
- voedingssupplementen
- levertransplantatie, in ernstige gevallen
Voor leptospirose:
- antibiotica voor infectie
- ventilator voor ademhalingsproblemen
- dialyse voor nierschade
Voor leverkanker:
- chemotherapie of bestraling om kankercellen te doden
- gedeeltelijke leverresectie
- levertransplantatie
Alles over post-hepatische geelzucht
Post-hepatische of obstructieve geelzucht treedt op wanneer bilirubine niet goed in de galwegen of het spijsverteringskanaal kan worden afgevoerd vanwege een blokkade.
De meest voorkomende oorzaken van post-hepatische geelzucht zijn:
- galstenen, harde calciumafzettingen in de galblaas die de galwegen kunnen blokkeren
- alvleesklierkanker, de ontwikkeling en verspreiding van kankercellen in de alvleesklier, een orgaan dat spijsverteringsstoffen helpt produceren
- galwegkanker, de ontwikkeling en verspreiding van kankercellen in uw galwegen
- pancreatitis, een ontsteking of infectie van uw alvleesklier
- galatresie, een genetische aandoening waarbij u nauwe of ontbrekende galkanalen heeft
Veel voorkomende symptomen van geelzucht na de lever zijn:
- ziek voelen
- overgeven
- donkere urine of bleke ontlasting
- buikpijn
- diarree
- abnormaal gewichtsverlies
- jeuk aan de huid
- buikzwelling
- koorts
Enkele risicofactoren voor dit type geelzucht zijn:
- Overgewicht hebben
- het eten van een vetrijk, vezelarm dieet
- diabetes mellitus hebben
- een familiegeschiedenis van galstenen hebben
- vrouwelijk zijn
- veroudering
- het roken van tabaksproducten
- veel alcohol drinken
- met een eerdere ontsteking of infectie van de alvleesklier
- wordt blootgesteld aan industriële chemicaliën
Om post-hepatische geelzucht te diagnosticeren, zal uw arts waarschijnlijk de volgende tests bestellen:
- een urineonderzoek om het gehalte aan stoffen in uw urine te meten
- bloedtesten, zoals een volledige bloedtelling (CBC) en antilichaamtests voor kanker, of leverfunctietests om geelzucht in de lever uit te sluiten
- beeldvormende tests, zoals een MRI of echografie, om uw lever, galblaas en galwegen te onderzoeken op obstructies zoals galstenen of tumoren
- een endoscopie, waarbij een dunne, verlichte buis in de slokdarm wordt ingebracht om naar uw lever, galblaas of galwegen te kijken en indien nodig een weefselmonster te nemen voor analyse op kanker of andere aandoeningen
Als uw arts een obstructie ziet op het resultaat van een beeldvormende test of niveaus van bepaalde antilichamen vindt die op infecties of kanker kunnen duiden, zullen ze uw geelzucht waarschijnlijk als post-hepatisch diagnosticeren.
Behandeling voor post-lever geelzucht zal de oorzaak aanpakken. Dit bevat:
Voor galstenen:
- uw dieet veranderen om te stoppen met het produceren van galstenen
- het volledig verwijderen van galstenen of uw galblaas
- medicijnen of behandelingen nemen om galstenen op te lossen
Voor alvleesklierkanker:
- operatie om kankerweefsel of uw hele alvleesklier te verwijderen
- bestraling of chemotherapie om kankercellen te vernietigen
Voor galwegkanker:
- operatie om galwegen en delen van uw lever en alvleesklier te verwijderen
- bestraling of chemotherapie om kankercellen te vernietigen
- levertransplantatie
Voor pancreatitis:
- rust uit
- intraveneuze (IV) vloeistoffen of pijnstillers
- operatie om eventuele oorzaken van ontsteking te verwijderen (zoals galstenen)
Voor galatresie:
- de Kasai-procedure voor het verwijderen en vervangen van kanalen
- levertransplantatie
Alles over geelzucht bij pasgeborenen
Neonatale geelzucht is een veelvoorkomende vorm van geelzucht die bij pasgeboren baby's voorkomt.
De meeste baby's worden geboren met veel rode bloedcellen en omdat de lever nog niet volledig is ontwikkeld, kan bilirubine niet snel worden verwerkt. Als gevolg hiervan kan uw kind enkele dagen na de geboorte geelzuchtsymptomen hebben.
Soorten neonatale geelzucht zijn onder meer:
- Fysiologisch. Dit komt omdat de lever nog niet volledig is gevormd.
- Prematuriteit. Dit komt doordat een baby te vroeg wordt geboren en de bilirubine niet goed kan poepen.
- Borstvoeding geven. Geelzucht in de moedermelk treedt op als een baby problemen heeft met het geven van borstvoeding of onvoldoende moedermelk krijgt.
- Incompatibele bloedgroep. Dit komt doordat een baby en moeder verschillende bloedgroepen hebben, waardoor de moeder antilichamen kan maken die de rode bloedcellen van haar baby afbreken.
Geelzucht bij pasgeborenen is meestal geen reden tot bezorgdheid. Maar als bilirubine zich ophoopt tot extreem hoge niveaus, kan uw kind hersenbeschadiging (bekend als kernicterus) ervaren doordat bilirubine in hersenweefsel terechtkomt.
Zoek dringende medische hulp als u merkt dat uw kind een van de volgende symptomen heeft:
- langdurig huilen
- gebogen van hun nek en rug
- koorts
- overgeven
- moeite hebben met eten
De vooruitzichten
Geelzucht betekent duidelijk dat er te veel bilirubine in uw bloed zit, maar de onderliggende oorzaak kan sterk variëren.
Raadpleeg onmiddellijk uw arts als u geelverkleuring van uw huid of het oogwit opmerkt. Sommige oorzaken kunnen worden behandeld met een verandering in uw dieet of levensstijl, maar voor andere kan een onmiddellijke chirurgische of langdurige behandeling nodig zijn.
