Al mijn verwachtingen voor Jordan Peele's nieuwste film "Us" kwamen uit: de film maakte me bang en maakte indruk op me, en zorgde ervoor dat ik nooit meer hetzelfde liedje van Luniz kon beluisteren "I Got 5 On It" opnieuw.
Maar dit is het deel dat ik niet had verwacht: 'Wij' gaven me op veel manieren richtlijnen over hoe ik over trauma en de blijvende impact ervan moest praten.
Het zien van de film was een enigszins verrassende zet van mijn kant, aangezien ik ben wat je een totale watje zou kunnen noemen als het gaat om horrorfilms. Het is bekend dat ik slechts half gekscherend zeg dat zelfs de Harry Potter-films te eng zijn om te hanteren.
En toch kon ik de vele redenen om naar 'Ons' te gaan niet negeren, waaronder de lovende kritieken van Jordan Peele, de mega-getalenteerde cast onder leiding van Lupita Nyong'o en Winston Duke, sterren van 'Black Panther' en de representatie van donkere zwarte mensen zoals ik - wat zo zeldzaam is dat ik het niet kon missen.
Ik ben echt blij dat ik het heb gezien. Als een overlevende van een trauma met PTSS, leerde ik een aantal dingen over mezelf waarvan ik nooit had gedacht dat ik die zou leren van een horrorfilm.
Als je, net als ik, een voortdurende reis maakt om je trauma te begrijpen, dan zou je deze lessen ook kunnen waarderen.
Dus of je 'Us' al hebt gezien, ben nog steeds van plan om het te zien (in dat geval pas op voor spoilers hieronder), of ben te bang om het zelf te zien (in welk geval ik het volledig begrijp), hier zijn enkele lessen over hoe trauma werkt dat je uit de film kunt halen.
1. Een traumatische ervaring kan je je hele leven volgen
De moderne verhaallijn van de film gaat over de familie Wilson - ouders Adelaide en Gabe, dochter Zora en zoon Jason - die voor de zomervakantie naar Santa Cruz reizen en uiteindelijk moeten vechten voor hun leven tegen The Tethered, de angstaanjagende dubbelgangers van zichzelf.
Maar het draait ook om een moment uit het verleden, wanneer de jonge Adelaide gescheiden wordt van haar ouders op de strandpromenade van Santa Cruz. Als kind ontmoet Adelaide een schimmige versie van zichzelf, en wanneer ze terugkeert naar haar ouders, is ze stil en getraumatiseerd - niet langer haar oude zelf.
'Dat is lang geleden', zou je kunnen zeggen over hoe een ervaring uit je kindertijd de volwassenheid zou kunnen beïnvloeden.
Het is wat ik soms tegen mezelf zeg als ik me herinner dat ik mijn beledigende ex-vriend ongeveer 10 jaar geleden verliet. Soms, na een paniekaanval of een nachtmerrie die verband houdt met een trauma uit het verleden, schaam ik me ervoor dat ik me zoveel jaren later zo angstig en hypervigilant voel.
Tijdens 'Us' denkt Adelaide ook liever niet na over het trauma uit haar verleden. Maar tijdens deze familiereis volgt het haar - eerst figuurlijk, door toevalligheden en haar angst om terug te keren naar een bepaald strand van Santa Cruz - en dan letterlijk, terwijl ze wordt achtervolgd door de schaduwversie van zichzelf die ze als kind ontmoette.
Het is onmogelijk voor haar om gewoon te vergeten wat er is gebeurd, en dit is kenmerkend voor trauma. Een traumatiserend moment blijft vaak bij je, omdat het de stressreactie van je hersenen beïnvloedt op manieren die je niet per se kunt beheersen.
Dat betekent dat het volkomen begrijpelijk is als je moeite hebt om verder te gaan en je je niet hoeft te schamen - zelfs als dat moment 'lang geleden' is gebeurd.
2. Het maakt niet uit hoe onbelangrijk je ervaring lijkt - trauma is trauma en kan zelfs het gevolg zijn van een eenmalige of kortstondige gebeurtenis
Bezorgd dat er iets mis was met hun kleine meisje, brachten Adelaide's ouders haar naar een kinderpsycholoog die bij haar de diagnose PTSS stelde.
Beide ouders, maar vooral haar vader, worstelen om te begrijpen wat hun dochter doormaakt - vooral hoe Adelaide zo getraumatiseerd kan worden nadat ze 'slechts 15 minuten' uit het zicht is verdwenen.
Later leren we dat er meer is in het verhaal van de tijdelijke afwezigheid van Adelaide.
Maar toch, zoals de psycholoog de familie vertelt, betekent een korte afwezigheid de mogelijkheid van Adelaide's PTSS niet.
Voor Adelaide's ouders helpt het misschien om de ervaring van hun dochter te rationaliseren door te zeggen "het kan niet zo erg zijn geweest" om hen door deze moeilijke tijd heen te helpen. Ze willen liever de schade minimaliseren, in plaats van de pijn en de schuld onder ogen te zien omdat ze weten dat Adelaide lijdt.
Ik heb genoeg tijd doorgebracht met andere overlevenden van misbruik om te weten dat mensen vaak hetzelfde doen met hun eigen trauma.
We wijzen erop hoe het erger had kunnen zijn, of hoe anderen het erger hebben doorgemaakt, en we berispen ons omdat we net zo getraumatiseerd zijn als wij.
Maar traumadexperts zeggen dat het niet uitmaakt hoeveel je zoiets als misbruik hebt ervaren. Het gaat meer over hoe het je heeft beïnvloed.
Als iemand bijvoorbeeld op jonge leeftijd wordt aangevallen door iemand die hij vertrouwt, maakt het niet uit of het een kortstondige eenmalige aanval was. Het was nog steeds een enorme schending van het vertrouwen die het hele perspectief van de persoon op de wereld kan opschudden - net zoals Adelaide's kortstondige ontmoeting met haar schaduwzelf de hare veranderde.
3. Proberen mijn trauma te negeren, betekent een deel van mezelf negeren
Als we volwassen Adelaide ontmoeten, probeert ze haar leven te leiden zonder te erkennen wat er in haar jeugd is gebeurd.
Ze vertelt haar man Gabe dat ze de kinderen niet naar het strand wil brengen, maar ze vertelt hem niet waarom. Later, nadat ze ermee heeft ingestemd ze te nemen, verliest ze haar zoon Jason uit het oog en raakt in paniek.
Wij, het publiek, weten dat ze grotendeels in paniek raakt vanwege haar jeugdtrauma, maar ze geeft het door als een gewoon moment van bezorgdheid van een moeder voor de veiligheid van haar zoon.
Zelfs vechten tegen de andere versie van zichzelf is ingewikkelder dan het lijkt.
Voor het grootste deel van de film geloven we dat Adelaide's vastgebonden tegenhanger, Red, een wrokkig 'monster' is dat uit de ondergrond is gekomen om Adelaide's bovengrondse leven als het zijne te nemen.
Maar uiteindelijk komen we erachter dat ze al die tijd de 'verkeerde' Adelaide is geweest. De echte Red sleepte Adelaide onder de grond en wisselde van plek met haar toen ze klein waren.
Dit laat ons achter met een ingewikkeld begrip van wie de "monsters" in de film werkelijk zijn.
Met een traditioneel begrip van horror, zouden we rooten tegen de demonische schaduwen die onze onschuldige protagonisten aanvallen.
Maar in 'Us' blijkt dat The Tethered vergeten klonen zijn die gekwelde versies van het leven van onze protagonisten leiden. Ze zijn het slachtoffer van hun eigen omstandigheden die alleen 'monsterlijk' zijn geworden omdat ze niet het geluk hadden de kansen van hun tegenhangers te krijgen.
In zekere zin zijn Adelaide en Red één en dezelfde.
Het is een verbluffende kijk op klasseverdelingen, toegang en kansen in onze samenleving. En voor mij spreekt het ook over hoe ik de delen van mezelf die door trauma zijn getroffen, kan demoniseren.
Ik noem mezelf soms 'zwak' of 'gek' omdat ik de effecten van een trauma voel, en ik ben er vaak van overtuigd dat ik zonder PTSS een veel sterker en succesvoller persoon zou zijn.
'Ons' liet me zien dat er een meer compassievolle manier zou kunnen zijn om mijn getraumatiseerde zelf te begrijpen. Ze is misschien een angstige, sociaal onhandige slapeloosheid, maar ze is nog steeds mij.
De overtuiging dat ik haar moet weggooien om te overleven, zou me er alleen toe brengen met mezelf te vechten.
4. Je kent je eigen trauma het beste
Het idee dat alleen Adelaide echt weet wat er in haar jeugd is gebeurd, blijft gedurende de hele film bestaan.
Ze vertelt nooit precies wat er gebeurde toen ze niet bij haar ouders was op de strandpromenade. En als ze het eindelijk aan haar man Gabe probeert uit te leggen, is zijn antwoord niet wat ze had gehoopt.
'Je gelooft me niet', zegt ze, en hij verzekert haar dat hij het allemaal probeert te verwerken.
De strijd om te geloven is bekend bij te veel trauma-overlevenden, vooral degenen onder ons die huiselijk geweld en seksueel geweld hebben meegemaakt.
Het effect van die strijd kan duizelingwekkend zijn, aangezien sceptici, geliefden en zelfs misbruikers ons proberen te overtuigen dat wat er is gebeurd niet echt is wat we denken dat er is gebeurd.
We horen ook vaak nutteloze adviezen die ervan uitgaan dat we niet weten wat het beste voor ons is, zoals de suggestie om een beledigende partner 'gewoon achter te laten' als dat moeilijk is.
Het kan moeilijk zijn om te onthouden dat ik, net als Adelaide, weet wat het beste voor mezelf is, vooral nadat ik door misbruik en zelfverwijt ben gegaan. Maar ik ben de enige die mijn ervaringen heeft meegemaakt.
Dat betekent dat mijn perspectief op wat er met mij is gebeurd, het belangrijkste is.
5. Je intieme kennis van je eigen trauma geeft je een unieke kracht en keuzevrijheid in genezing
De familie Wilson werkt misschien als een team om te overleven, maar uiteindelijk gaat Adelaide ondergronds om haar tegenhanger (en de leider van The Tethered) te verslaan, zoals alleen zij dat kan.
In feite weet elk gezinslid uiteindelijk wat er nodig is om zijn tegenhanger te verslaan. Gabe gaat op zijn sputterende motorboot zitten die op het verkeerde moment lijkt te stoppen, Jason herkent wanneer zijn dubbelganger het gezin in een val probeert te verbranden, en Zora gaat in tegen het advies van haar vader en raakt haar tegenhanger met een auto vol snelheid.
Maar in 'Ons' komt genezing niet in de vorm van het verslaan van de 'monsters'.
Voor genezing moeten we teruggaan naar Adelaide's kinderpsycholoog, die haar ouders vertelde dat zelfexpressie door middel van kunst en dans haar kan helpen haar stem terug te vinden.
Het was inderdaad een balletvoorstelling die een cruciale rol speelde om Adelaide en Red te helpen zichzelf te begrijpen en te beseffen wat er nodig zou zijn om te overleven.
Ik kan het niet helpen dit te lezen als een nieuwe herinnering aan hoe intuïtie en zelfliefde een rol kunnen spelen bij genezing van trauma.
We verdienen het allemaal om niet alleen te overleven, maar om te gedijen en vreugde te vinden op onze unieke genezingspaden.
De echte horror is ons echte geweld
Ik heb misschien mijn angst voor horrorfilms onder ogen gezien om 'Ons' te zien, maar dat betekent zeker niet dat ik onbevreesd ben. Na het zien van de film kan het even duren voordat ik weer rustig kan rusten.
Maar daarvoor kan ik niet boos zijn op Jordan Peele - niet als er zo'n voor de hand liggende parallel is aan hoe ik mijn trauma het hoofd kan bieden en ervan kan leren, in plaats van het uit angst te vermijden.
Ik zou niet zeggen dat mijn traumatische ervaringen mij definiëren. Maar de manier waarop ik door een trauma ben gegaan, heeft me waardevolle lessen geleerd over mezelf, mijn bronnen van kracht en mijn veerkracht, zelfs in de moeilijkste omstandigheden.
PTSS kan worden geclassificeerd als een stoornis, maar het betekent niet dat er iets "mis" is met mij.
Wat is er mis is het misbruik dat mijn trauma heeft veroorzaakt. De 'monsters' in mijn verhaal zijn de systematische en culturele problemen die misbruik mogelijk maken en voorkomen dat overlevenden ervan genezen.
In "Us" is het echte monster de kwelling en ongelijkheid die The Tethered hebben gemaakt tot wie ze zijn.
De resultaten die volgen, zijn soms angstaanjagend en moeilijk onder ogen te zien, maar als we een kijkje nemen, is het onmogelijk te ontkennen dat wij het nog steeds zijn.
Maisha Z. Johnson is een schrijver en pleitbezorger voor overlevenden van geweld, gekleurde mensen en LGBTQ + -gemeenschappen. Ze leeft met chronische ziekten en gelooft in het eren van ieders unieke pad naar genezing. Vind Maisha op haar website, Facebook en Twitter.
