Multipel myeloom
Multipel myeloom is een vorm van kanker die plasmacellen aantast. Plasmacellen zijn een type witte bloedcellen in het beenmerg, het zachte weefsel in de meeste van uw botten dat bloedcellen aanmaakt. In het beenmerg maken plasmacellen antilichamen aan. Dit zijn eiwitten die uw lichaam helpen ziekten en infecties te bestrijden.
Multipel myeloom treedt op wanneer een abnormale plasmacel zich in het beenmerg ontwikkelt en zichzelf zeer snel reproduceert. De snelle reproductie van kwaadaardige of kankerachtige myelomacellen weegt uiteindelijk zwaarder dan de productie van gezonde cellen in het beenmerg. Als gevolg hiervan beginnen de kankercellen zich op te hopen in het beenmerg, waardoor de gezonde witte bloedcellen en rode bloedcellen worden verdrongen.
Net als gezonde bloedcellen proberen kankercellen antilichamen aan te maken. Ze kunnen echter alleen abnormale antilichamen produceren die monoklonale eiwitten of M-eiwitten worden genoemd. Wanneer deze schadelijke antilichamen zich in het lichaam verzamelen, kunnen ze nierschade en andere ernstige problemen veroorzaken.
Volgens Stanford University is multipel myeloom zeldzaam, goed voor slechts 1 procent van alle kankergevallen in de Verenigde Staten. Elk jaar wordt bij ongeveer 4 tot 5 op de 100.000 mensen deze vorm van kanker vastgesteld.
Soorten multipel myeloom
Er zijn twee hoofdtypen van multipel myeloom. Ze zijn gecategoriseerd op hun effect op het lichaam:
- Een indolent myeloom veroorzaakt geen merkbare symptomen. Het ontwikkelt zich meestal langzaam en veroorzaakt geen bottumoren. Er worden slechts kleine verhogingen van M-eiwit en M-plasmacellen gezien.
- Een solitair plasmacytoom veroorzaakt een tumor, meestal in het bot. Het reageert meestal goed op de behandeling, maar moet nauwlettend worden gevolgd.
Wat zijn de symptomen van multipel myeloom?
De symptomen van multipel myeloom variëren afhankelijk van de persoon. Aanvankelijk zijn de symptomen mogelijk niet merkbaar. Naarmate de ziekte voortschrijdt, zullen de meeste mensen echter ten minste een van de vier belangrijkste soorten symptomen ervaren. Deze symptomen worden over het algemeen aangeduid met de afkorting CRAB, die staat voor:
- calcium
- nierfalen
- Bloedarmoede
- botschade
Hoge calciumspiegels in het bloed komen van aangetaste botten die calcium lekken. Te veel calcium kan veroorzaken:
- extreme dorst
- misselijkheid
- braken
- maagklachten
- verlies van eetlust
Verwarring en obstipatie zijn ook veel voorkomende symptomen van verhoogde calciumspiegels.
Nierfalen kan worden veroorzaakt door hoge niveaus van M-eiwit in het lichaam.
Bloedarmoede is een aandoening waarbij het bloed niet genoeg gezonde rode bloedcellen heeft om zuurstof naar de rest van het lichaam te transporteren. Dit gebeurt wanneer kankercellen talrijker zijn dan rode bloedcellen in het beenmerg. Bloedarmoede veroorzaakt vaak vermoeidheid, duizeligheid en prikkelbaarheid.
Botletsel en fracturen treden op wanneer kankercellen het bot en het beenmerg binnendringen. Deze laesies verschijnen als gaten in röntgenfoto's. Ze veroorzaken vaak botpijn, vooral in de:
- terug
- bekken
- ribben
- schedel
Bijkomende symptomen van multipel myeloom kunnen zijn:
- zwakte of gevoelloosheid, vooral in de benen
- onbedoeld gewichtsverlies
- verwarring
- problemen met plassen
- misselijkheid
- braken
- herhaalde infecties
- verlies van gezichtsvermogen of zichtproblemen
Wat veroorzaakt multipel myeloom?
De exacte oorzaak van multipel myeloom is onbekend. Het begint echter met één abnormale plasmacel die zich snel vele malen in het beenmerg vermenigvuldigt dan zou moeten.
De resulterende kankerachtige myelomacellen hebben geen normale levenscyclus. In plaats van te vermenigvuldigen en uiteindelijk te sterven, blijven ze voor onbepaalde tijd delen. Dit kan het lichaam overrompelen en de productie van gezonde cellen belemmeren.
Wat zijn de risicofactoren voor multipel myeloom?
Mensen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van multipel myeloom als ze:
- mannetje
- ouder dan 50 jaar
- Afro-Amerikaans
- overgewicht of obesitas
- blootgesteld aan straling
- werkzaam in de aardolie-industrie
Een andere risicofactor voor multipel myeloom is een geschiedenis van monoklonale gammopathie van onbepaalde betekenis (MGUS). Dit is een aandoening waarbij plasmacellen M-eiwitten produceren. Het levert meestal geen problemen op. MGUS kan zich in de loop van de tijd echter soms ontwikkelen tot multipel myeloom.
Hoe wordt multipel myeloom gediagnosticeerd?
Artsen detecteren vaak multipel myeloom voordat er symptomen optreden. Routinematige fysieke onderzoeken, bloedonderzoeken en urinetests kunnen aanwijzingen voor deze kanker aan het licht brengen.
Er zijn meer tests nodig als uw arts tekenen van myeloom ontdekt wanneer u geen symptomen heeft. Met behulp van de volgende tests kan uw arts de voortgang van de ziekte volgen en bepalen of u behandeling nodig heeft.
Bloed- en urinetests
Bloed- en urinetests worden gebruikt om te controleren op M-eiwitten. Deze eiwitten kunnen worden veroorzaakt door multipel myeloom of andere aandoeningen. Kankercellen maken ook een eiwit aan dat bèta-2-microglobuline wordt genoemd en dat in het bloed wordt aangetroffen. Bloedonderzoek kan ook worden gebruikt om te beoordelen:
- het percentage plasmacellen in het beenmerg
- nierfunctie
- bloedcellen
- calcium niveaus
- urinezuur niveaus
Beeldvormingstests
Röntgenfoto's, MRI-scans of CT-scans kunnen worden gebruikt om te bepalen of botten zijn beschadigd door multipel myeloom.
Biopsie
Tijdens een biopsie verwijdert uw arts een klein stukje beenmerg met een lange naald. Zodra een monster is verkregen, kan het in een laboratorium worden gecontroleerd op kankercellen. Verschillende tests kunnen de soorten afwijkingen in de cellen bepalen en hoe snel de cellen zich vermenigvuldigen.
Dit soort tests wordt gebruikt om te bepalen of u multipel myeloom of een andere aandoening heeft. Als multipel myeloom wordt gevonden, kunnen de tests laten zien hoe ver het is gevorderd. Dit staat bekend als de stadiëring van kanker.
Enscenering
Multipel myeloom wordt opgevoerd door te kijken naar:
- bloedcellen
- eiwitniveaus in bloed en urine
- calciumspiegels in het bloed
De resultaten van andere diagnostische tests kunnen ook worden gebruikt.
Er zijn twee manieren om multipel myeloom te veroorzaken. Het Durie-Salmon-systeem is gebaseerd op de niveaus van M-eiwit, calcium en rode bloedcellen, evenals de mate van botbeschadiging. Het International Staging System is gebaseerd op de niveaus van bloedplasma en bèta-2-microglobuline.
Beide systemen verdelen de aandoening in drie fasen, waarbij de derde fase de ernstigste is. Staging helpt uw arts om uw vooruitzichten en behandelingsopties te bepalen.
Hoe wordt multipel myeloom behandeld?
Er is geen remedie voor multipel myeloom. Er zijn echter behandelingen die de pijn kunnen verlichten, complicaties kunnen verminderen en de progressie van de ziekte kunnen vertragen. Behandelingen worden alleen gebruikt als de ziekte verergert.
Het is onwaarschijnlijk dat uw arts behandeling voorstelt als u geen symptomen ervaart. In plaats daarvan zal uw arts uw toestand nauwlettend volgen op tekenen dat de ziekte voortschrijdt. Dit omvat vaak regelmatige bloed- en urinetests.
Als u behandeling nodig heeft, zijn de volgende opties:
Gerichte therapie
Gerichte therapiemedicijnen blokkeren een chemische stof in myelomacellen die eiwitten vernietigt, waardoor de kankercellen afsterven. De geneesmiddelen die tijdens gerichte therapie kunnen worden gebruikt, zijn bortezomib (Velcade) en carfilzomib (Kyprolis). Beide worden intraveneus toegediend of via een ader in je arm.
Biologische therapie
Medicijnen voor biologische therapie gebruiken het immuunsysteem van uw lichaam om myelomacellen aan te vallen. De pilvorm van thalidomide (Thalomid), lenalidomide (Revlimid) of pomalidomide (Pomalyst) wordt meestal gebruikt om het immuunsysteem te versterken.
Lenalidomide lijkt op thalidomide, maar heeft minder bijwerkingen. Het lijkt ook krachtiger te zijn.
Chemotherapie
Chemotherapie is een agressieve vorm van medicamenteuze therapie die helpt bij het doden van snelgroeiende cellen, waaronder myelomacellen. Chemotherapie medicijnen worden vaak in hoge doses gegeven, vooral vóór een stamceltransplantatie. De medicijnen kunnen intraveneus worden gegeven of in pilvorm worden ingenomen.
Corticosteroïden
Corticosteroïden, zoals prednison en dexamethason, worden vaak gebruikt om myeloom te behandelen. Ze kunnen het immuunsysteem in balans brengen door ontstekingen in het lichaam te verminderen, dus ze zijn vaak effectief in het vernietigen van myelomacellen. Ze kunnen in pilvorm worden ingenomen of intraveneus worden gegeven.
Bestralingstherapie
Stralingstherapie gebruikt sterke energiestralen om myelomacellen te beschadigen en hun groei te stoppen. Dit type behandeling wordt soms gebruikt om myelomacellen snel te doden in een bepaald deel van het lichaam. Het kan bijvoorbeeld worden gedaan wanneer een cluster van abnormale plasmacellen een tumor vormt, een plasmacytoma genaamd, die pijn veroorzaakt of bot vernietigt.
Stamceltransplantaties
Stamceltransplantaties omvatten het vervangen van ziek beenmerg door gezond beenmerg van een donor. Vóór de procedure worden bloedvormende stamcellen uit uw bloed verzameld. Het multipel myeloom wordt vervolgens behandeld met bestralingstherapie of hoge doses chemotherapie. Zodra het aangetaste weefsel is vernietigd, kunnen de stamcellen in uw lichaam worden ingebracht, waar ze in de botten terechtkomen en het beenmerg opnieuw opbouwen.
Alternatief medicijn
Alternatieve geneeskunde is een populaire manier geworden om met de symptomen van multipel myeloom en de bijwerkingen van behandeling voor de aandoening om te gaan. Hoewel ze multipel myeloom niet kunnen behandelen, wilt u misschien met uw arts praten over:
- acupunctuur
- aromatherapie
- massage
- meditatie
- ontspanningsmethoden
Bespreek eventuele alternatieve therapieën met uw arts voordat u ze probeert, om er zeker van te zijn dat ze veilig zijn voor uw gezondheid.
Wat zijn de complicaties van multipel myeloom?
Multipel myeloom kan veel complicaties veroorzaken, maar ze zijn meestal te behandelen:
- Rugpijn kan worden behandeld met medicijnen of een rugbrace.
- Niercomplicaties worden behandeld met dialyse of een niertransplantatie.
- Infecties kunnen worden behandeld met antibiotica.
- Botverlies kan worden vertraagd of voorkomen met medicamenteuze therapie.
- Bloedarmoede kan worden behandeld met erytropoëtine. Dit medicijn stimuleert het lichaam om meer rode bloedcellen aan te maken.
Omgaan met multipel myeloom
Als u een diagnose van multipel myeloom heeft gekregen, vindt u het misschien handig om een of meer van de volgende dingen te doen:
Lees meer over multipel myeloom
Ontwikkel uzelf door meer te weten te komen over multipel myeloom, zodat u weloverwogen beslissingen kunt nemen over uw behandeling. Praat met uw arts over uw behandelingsopties en de bijwerkingen van de behandeling.
Het National Cancer Institute en de International Myeloma Foundation kunnen u ook meer informatie geven over multipel myeloom.
Stel een ondersteuningssysteem op
Breng een ondersteuningssysteem tot stand door een groep vrienden en familieleden te verzamelen die u een helpende hand of emotionele steun kunnen bieden wanneer u dat nodig heeft. Steungroepen kunnen ook nuttig zijn en zijn online te vinden. Als u liever een steungroep persoonlijk ontmoet, bezoek dan de website van de American Cancer Society om groepen bij u in de buurt te vinden.
Stel redelijke doelen
Blijf gemotiveerd door redelijke doelen te stellen die u een gevoel van controle over uw toestand geven. Stel echter geen te hoge doelen. Dit kan tot uitputting en frustratie leiden. U kunt bijvoorbeeld mogelijk niet de volledige 40 uur per week werken, maar u kunt mogelijk nog wel in deeltijd werken.
Concentreer u op uw algehele gezondheid
Zorg ervoor dat je gezond eet en voldoende slaapt. Het kan ook nuttig zijn om een paar keer per week oefeningen met lage intensiteit te doen, zoals wandelen of yoga. Door uw lichaam en geest zo gezond mogelijk te houden, kunt u beter omgaan met de stress en vermoeidheid die u bij kanker kunt ervaren. Om ervoor te zorgen dat u voldoende tijd krijgt om te rusten en te herstellen, moet u uw planning niet overbelasten.
OutlookWat zijn de vooruitzichten voor mensen met multipel myeloom?
Mensen die onlangs een diagnose van multipel myeloom hebben gekregen, ervaren mogelijk enkele jaren geen symptomen. Zodra de ziekte is gevorderd en er zich symptomen voordoen, reageren de meeste mensen goed op de behandeling. Er kunnen echter ernstige complicaties optreden, zelfs na jaren van succesvolle behandeling.
Een exact tijdschema voor de ziekte is moeilijk te voorspellen, maar volgens de American Cancer Society zijn de mediane overlevingspercentages voor de drie stadia van multipel myeloom:
- Fase 1: 62 maanden, dat is ongeveer vijf jaar
- Fase 2: 44 maanden, dat is ongeveer drie tot vier jaar
- Fase 3: 29 maanden, dat is ongeveer twee tot drie jaar
Het is belangrijk om in gedachten te houden dat dit algemene schattingen zijn op basis van eerdere resultaten van talloze mensen die multipel myeloom hebben gehad. Uw specifieke kijk hangt af van verschillende factoren, waaronder uw leeftijd, algehele gezondheid en hoe goed uw kanker op de behandeling reageert. Praat met uw arts over uw specifieke situatie om meer te weten te komen over uw vooruitzichten.
