Overzicht
Postmenopauzale atrofische vaginitis of vaginale atrofie is het dunner worden van de wanden van de vagina veroorzaakt door verlaagde oestrogeenspiegels. Dit komt meestal voor na de menopauze.
De menopauze is de tijd in het leven van een vrouw, meestal tussen de 45 en 55 jaar, waarin haar eierstokken geen eitjes meer afgeven. Ze stopt ook met menstruatie. Een vrouw is postmenopauzaal als ze 12 maanden of langer geen menstruatie heeft gehad.
Vrouwen met vaginale atrofie hebben een grotere kans op chronische vaginale infecties en problemen met de urinewegen. Het kan ook seksuele omgang pijnlijk maken.
Volgens de American Association of Family Physicians heeft tot 40 procent van de postmenopauzale vrouwen symptomen van atrofische vaginitis.
Symptomen van vaginale atrofie
Hoewel vaginale atrofie vaak voorkomt, vraagt slechts 20 tot 25 procent van de symptomatische vrouwen medische hulp van hun arts.
Bij sommige vrouwen treden symptomen op tijdens de perimenopauze of de jaren voorafgaand aan de menopauze. Bij andere vrouwen verschijnen de symptomen mogelijk pas jaren later, of nooit.
Symptomen kunnen zijn:
- verdunning van de vaginale wanden
- verkorting en aanscherping van het vaginale kanaal
- gebrek aan vaginaal vocht (vaginale droogheid)
- vaginale verbranding (ontsteking)
- spotten na geslachtsgemeenschap
- ongemak of pijn tijdens geslachtsgemeenschap
- pijn of branden met plassen
- vaker urineweginfecties
- urine-incontinentie (onvrijwillige lekkage)
Oorzaken van vaginale atrofie
De oorzaak van atrofische vaginitis is een afname van oestrogeen. Zonder oestrogeen verdunt het vaginale weefsel en droogt het uit. Het wordt minder elastisch, kwetsbaarder en raakt gemakkelijker gewond.
Naast de menopauze kan op andere momenten een afname van oestrogeen optreden, waaronder:
- tijdens borstvoeding
- na verwijdering van eierstokken (chirurgische menopauze)
- na chemotherapie voor de behandeling van kanker
- na bekkenbestralingstherapie voor de behandeling van kanker
- na hormonale therapie voor de behandeling van borstkanker
Regelmatige seksuele activiteit helpt het vaginale weefsel gezond te houden. Een gezond seksleven komt ook de bloedsomloop ten goede en verbetert de gezondheid van het hart.
Risicofactoren voor vaginale atrofie
Sommige vrouwen hebben meer kans dan andere om atrofische vaginitis te krijgen. Vrouwen die nog nooit vaginaal zijn bevallen, zijn vatbaarder voor vaginale atrofie dan vrouwen die hun baby's vaginaal hebben afgeleverd.
Roken schaadt de bloedcirculatie en berooft de vagina en andere weefsels van zuurstof. Weefselverdunning treedt op wanneer de bloedstroom wordt verminderd of beperkt. Rokers reageren ook minder op oestrogeentherapie in pilvorm.
Potentiële complicaties
Atrofische vaginitis verhoogt het risico van een vrouw om vaginale infecties op te lopen. Atrofie veroorzaakt veranderingen in de zure omgeving van de vagina, waardoor bacteriën, gist en andere organismen gemakkelijker kunnen gedijen.
Het verhoogt ook het risico op atrofie van het urinesysteem (urogenitale atrofie). Symptomen die verband houden met atrofie-gerelateerde urinewegproblemen zijn onder meer vaker of dringender plassen of een branderig gevoel tijdens het plassen.
Sommige vrouwen hebben mogelijk ook incontinentie en krijgen meer urineweginfecties.
Diagnose van vaginale atrofie
Raadpleeg onmiddellijk uw arts als geslachtsgemeenschap pijnlijk is, zelfs met smering. U moet ook uw arts raadplegen als u ongewone vaginale bloeding, afscheiding, verbranding of pijn ervaart.
Sommige vrouwen schamen zich om met hun arts te praten over dit intieme probleem. Als u deze symptomen ervaart, is het belangrijk om een arts te raadplegen om de bovengenoemde mogelijke complicaties te voorkomen.
Uw arts zal u vragen stellen over uw gezondheidsgeschiedenis. Ze willen weten hoe lang geleden je geen menstruatie meer hebt gehad en of je ooit kanker hebt gehad. De arts kan u vragen welke commerciële of vrij verkrijgbare producten u gebruikt. Sommige parfums, zepen, badproducten, deodorants, smeermiddelen en zaaddodende middelen kunnen de gevoelige geslachtsorganen verergeren.
Uw arts kan u doorverwijzen naar een gynaecoloog voor tests en lichamelijk onderzoek. Tijdens een bekkenonderzoek zullen ze uw bekkenorganen palperen of voelen. De arts zal ook uw uitwendige geslachtsorganen onderzoeken op fysieke tekenen van atrofie, zoals:
- bleke, gladde, glanzende vaginale voering
- verlies van elasticiteit
- dun schaamhaar
- gladde, dunne uitwendige geslachtsorganen
- rekken van baarmoeder ondersteunend weefsel
- bekkenbodemverzakking (uitstulpingen in de wanden van de vagina)
De arts kan de volgende tests bestellen:
- bekkenonderzoek
- vaginale uitstrijkje
- vaginale zuurgraadtest
- bloed Test
- urine test
De uitstrijktest is een microscopisch onderzoek van weefsel dat van de vaginale wanden is geschraapt. Het zoekt naar bepaalde soorten cellen en bacteriën die vaker voorkomen bij vaginale atrofie.
Om de zuurgraad te testen, wordt een papieren indicatorstrip in de vagina ingebracht. Uw arts kan voor deze test ook vaginale afscheidingen verzamelen.
Mogelijk wordt u ook gevraagd om bloed- en urinemonsters te verstrekken voor laboratoriumtests en -analyses. Deze tests controleren verschillende factoren, waaronder uw oestrogeenspiegels.
Behandeling van vaginale atrofie
Met behandeling is het mogelijk om uw vaginale gezondheid en uw kwaliteit van leven te verbeteren. De behandeling kan gericht zijn op symptomen of de onderliggende oorzaak.
Vrij verkrijgbare vochtinbrengende crèmes of glijmiddelen op waterbasis kunnen uitdroging helpen behandelen.
Als de symptomen ernstig zijn, kan uw arts oestrogeenvervangende therapie aanbevelen. Oestrogeen verbetert de vaginale elasticiteit en natuurlijk vocht. Het werkt meestal binnen een paar weken. Oestrogeen kan zowel plaatselijk als oraal worden ingenomen.
Actueel oestrogeen
Oestrogeen door de huid nemen beperkt de hoeveelheid oestrogeen die in de bloedbaan terechtkomt. Topische oestrogenen behandelen geen systemische symptomen van de menopauze, zoals opvliegers. Van dit soort oestrogeenbehandelingen is niet aangetoond dat ze het risico op endometriumkanker verhogen. Bel echter meteen uw arts als u lokaal oestrogeen gebruikt en ongebruikelijke vaginale bloedingen ervaart.
Actueel oestrogeen is verkrijgbaar in verschillende vormen:
- Een vaginale oestrogeenring, zoals Estring. Estring is een flexibele, zachte ring die door u of uw arts in het bovenste deel van de vagina wordt ingebracht. Het geeft een constante dosis oestrogeen af en hoeft slechts om de drie maanden te worden vervangen. Oestrogeenringen zijn oestrogeenpreparaten met een hogere dosis en kunnen het risico van een vrouw op endometriumkanker verhogen. U moet ook met uw arts praten over uw risico en mogelijke behoefte aan progestageen.
- Een vaginale oestrogeencrème, zoals Premarin of Estrace. Dit soort medicijnen wordt voor het slapengaan met een applicator in de vagina ingebracht. Uw arts kan de crème gedurende een paar weken dagelijks voorschrijven en vervolgens twee of drie keer per week afbouwen.
- Een vaginale oestrogeentablet, zoals Vagifem, wordt met een wegwerpapplicator in de vagina ingebracht. Meestal wordt in eerste instantie één dosis per dag voorgeschreven, die later wordt verlaagd naar één of twee keer per week.
Meer informatie: Geneesmiddelen voor hormoontherapie: Estradiol vs. Premarin »
Oraal oestrogeen
Tijdens de menopauze wordt oraal oestrogeen vaak gebruikt om opvliegers en vaginale droogheid te behandelen. Maar langdurig gebruik verhoogt het risico op bepaalde vormen van kanker. Oraal oestrogeen wordt meestal niet voorgeschreven aan mensen die kanker hebben gehad.
Als uw gezondheidsgeschiedenis geen kanker bevat, kan progesteron worden voorgeschreven naast oestrogeen in pil- of patchvorm. Uw arts zal met u samenwerken om te beslissen welke optie het beste bij u past.
Vrouwen die progesteron en oestrogeen gebruiken, kunnen na de menopauze wat bloeden. Hoewel het risico op kanker voor vrouwen die zowel progesteron als oestrogeen gebruiken minimaal is, moet u toch uw arts raadplegen om eventuele episodes van postmenopauzale bloeding te laten evalueren. Dit kan een vroeg teken zijn van endometriumkanker.
Preventie en levensstijl
Naast het nemen van medicijnen, kunt u ook bepaalde veranderingen in levensstijl aanbrengen.
Het dragen van katoenen ondergoed en loszittende kleding kan de symptomen verbeteren. Losse katoenen kleding verbetert de luchtcirculatie rond de geslachtsorganen, waardoor ze een minder ideale omgeving zijn voor bacteriën om te groeien.
Een vrouw met atrofische vaginitis kan pijn ervaren tijdens geslachtsgemeenschap. Seksueel actief blijven verbetert echter de bloedcirculatie in de vagina en stimuleert natuurlijk vocht. Seksuele activiteit heeft geen effect op de oestrogeenspiegels. Maar door de bloedcirculatie te verbeteren, blijven uw geslachtsorganen langer gezond. Als u de tijd geeft om seksueel opgewonden te raken, kan dat de geslachtsgemeenschap comfortabeler maken.
Vitamine E-olie kan ook als smeermiddel worden gebruikt. Er zijn ook aanwijzingen dat vitamine D het vocht in de vagina verhoogt. Vitamine D helpt het lichaam ook calcium te absorberen. Dit helpt postmenopauzaal botverlies te vertragen of te voorkomen, vooral in combinatie met regelmatige lichaamsbeweging.
