Er stond een telefoonnummer uit Californië op mijn beller-ID en mijn maag zakte. Ik wist dat het erg was. Ik wist dat het verband moest houden met Jackie. Heeft ze hulp nodig? Is ze verdwaald? Is ze dood? De vragen gingen door mijn hoofd terwijl ik de telefoon opnam. En meteen hoorde ik haar stem.
'Cathy, het is Jackie.' Ze klonk bang en raakte in paniek. 'Ik weet niet wat er is gebeurd. Ze zeggen dat ik iemand heb neergestoken. Hij is oké. Ik denk dat ik dacht dat hij me verkrachtte. Ik kan het me niet herinneren. Ik weet het niet. Ik kan niet geloven dat ik in de gevangenis zit. Ik zit in de gevangenis! '
Mijn hartslag versnelde, maar ik probeerde kalm te blijven. Ondanks het verontrustende nieuws was ik blij haar stem te horen. Ik was verbijsterd dat ze in de gevangenis zat, maar ik was opgelucht dat ze nog leefde. Ik kon niet geloven dat iemand zo zachtaardig en kwetsbaar was als Jackie iemand ooit fysiek zou kunnen schaden. In ieder geval niet de Jackie die ik kende … voordat de schizofrenie zich ontwikkelde.
De laatste keer dat ik Jackie voor dat telefoontje had gesproken, was twee jaar eerder toen ze naar mijn babyshower ging. Ze bleef tot het feest voorbij was, omhelsde me vaarwel, sprong in haar Hummer met kleren op het dak en begon haar rit van Illinois naar Californië. Ik had nooit gedacht dat ze het daar zou halen, maar dat deed ze.
Nu zat ze in Californië en in de gevangenis. Ik probeerde haar te kalmeren. 'Jackie. Vertragen. Vertel me wat er aan de hand is. Je bent ziek. Begrijp je dat je ziek bent? Heb je een advocaat gekregen? Weet de advocaat dat je geestesziek bent? '
Ik legde haar verder uit dat ze een paar jaar voordat ze naar Californië vertrok, tekenen van schizofrenie begon te vertonen. 'Weet je nog dat je in je auto zat en me vertelde dat je de duivel op straat zag lopen? Weet je nog dat je alle ramen in je appartement met zwarte tape hebt bedekt? Weet je nog dat je dacht dat de FBI je volgde? Herinner je je dat je door een beperkt gebied op O'Hare Airport liep? Begrijp je dat je ziek bent, Jackie? '
Door verspreide gedachten en door elkaar gegooide woorden legde Jackie uit dat haar openbare verdediger haar vertelde dat ze schizofreen was en dat ze het wel begreep, maar ik kon zien dat ze in de war was en niet begreep dat ze met een van de moeilijkste vormen van mentaal gedrag leefde ziekte. Haar leven was voor altijd veranderd.
Gebonden door de kindertijd
Jackie en ik zijn aan de overkant van elkaar opgegroeid. We waren meteen vrienden vanaf het moment dat we elkaar voor het eerst ontmoetten bij de bushalte in de eerste klas. We bleven dicht bij alle basisscholen en middelbare scholen en studeerden samen de middelbare school af. Zelfs toen we op verschillende manieren naar de universiteit gingen, bleven we in contact en verhuisden we binnen een jaar na elkaar naar Chicago. In de loop der jaren hebben we samen avonturen van ons werkende leven gedeeld en verhalen over familiedrama, jongensproblemen en mode-ongelukken. Jackie stelde me zelfs voor aan haar collega, die uiteindelijk mijn man werd.
Omgaan met verandering
Halverwege de twintig begon Jackie zich paranoïde te gedragen en ongebruikelijk gedrag te vertonen. Ze vertrouwde me in en vertelde haar bezorgde gedachten. Ik smeekte haar om professionele hulp te krijgen, zonder succes. Ik voelde me volkomen hulpeloos. Ondanks dat ik mijn ouders, een neef, tante en grootmoeder binnen vier jaar verloor, was het getuige zijn van mijn jeugdvriend verliezen van schizofrenie de meest angstaanjagende ervaring van mijn leven.
Ik wist dat ik niets kon doen om mijn geliefden in leven te houden - het waren ongeneeslijke ziekten - maar ik had altijd de hoop dat mijn steun en liefde voor Jackie haar op de een of andere manier zou helpen haar beter te maken. Immers, als kinderen was ik er altijd met een open oor, een ijshoorntje en een grapje of twee als ze moest ontsnappen aan het verdriet van haar huis of een gebroken hart moest luchten.
Maar deze keer was het anders. Deze keer had ik verlies.
Ontbering en hoop
Dit is wat ik nu weet over de verzwakkende ziekte van Jackie, hoewel ik nog veel niet begrijp. Het National Institute of Mental Health beschrijft schizofrenie als 'een ongelooflijk complexe aandoening die steeds meer wordt erkend als een verzameling van verschillende aandoeningen'. Het kan voorkomen bij mannen en vrouwen van alle leeftijden, maar vrouwen vertonen vaak tekenen van de ziekte aan het eind van de twintig en begin dertig, en dat was precies het moment waarop Jackie tekenen vertoonde.
Er zijn verschillende soorten schizofrenie, "paranoïde" is degene die Jackie heeft. Schizofrenie wordt vaak verkeerd begrepen en zeker gestigmatiseerd, net als veel van psychische aandoeningen. Onderzoekspsycholoog Eleanor Longden gaf een ongelooflijke TEDTalk waarin ze vertelde hoe ze haar eigen schizofrenie ontdekte, hoe haar vrienden negatief reageerden en hoe ze uiteindelijk de stemmen in haar hoofd overwon. Haar verhaal is hoopvol. Ik hoop dat ik zou willen dat Jackie bestaat.
De harde realiteit onder ogen zien
Na het schokkende telefoontje uit de gevangenis werd Jackie veroordeeld voor mishandeling en veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf in de staat Californië. Drie jaar later werd Jackie overgeplaatst naar een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Gedurende deze tijd hadden we elkaar geschreven en mijn man en ik besloten haar te bezoeken. De verwachting Jackie te zien was hartverscheurend. Ik wist niet of ik ermee door kon gaan of het niet kon verdragen haar in die omgeving te zien. Maar ik wist dat ik het moest proberen.
Terwijl mijn man en ik in de rij stonden buiten de instelling voor geestelijke gezondheidszorg, wachtend op het openen van de deuren, werd mijn hoofd overspoeld met gelukkige herinneringen. Ik en Jackie, aan het hinkelen bij de bushalte, samen naar de middelbare school lopen en in haar versleten auto naar de middelbare school rijden. Mijn keel verstikte. Mijn benen trilden. De schuld om haar in de steek te laten, haar niet te kunnen helpen, overweldigde me.
Ik keek naar de pizzadoos en Fannie May-chocolaatjes in mijn hand en bedacht hoe belachelijk het was om te denken dat ze haar dag konden opfleuren. Ze zat gevangen in deze plek en in haar eigen geest. Even dacht ik dat het makkelijker zou zijn om gewoon weg te draaien. Het zou gemakkelijker zijn om te onthouden dat ze samen giechelden in de schoolbus, of haar aanmoedigden terwijl ze op de middelbare school was, of samen winkelen voor trendy outfits in een boetiek in Chicago. Het zou gemakkelijker zijn om haar te herinneren voordat dit allemaal gebeurde, als mijn zorgeloze, vrolijke vriend.
Maar dat was niet haar hele verhaal. Schizofrenie, en de gevangenis erbij, maakte nu deel uit van haar leven. Dus toen de deuren opengingen, haalde ik schokkerig adem, groef diep en liep naar binnen.
Toen Jackie mij en mijn man zag, gaf ze ons een enorme glimlach - dezelfde verbluffende glimlach die ik me herinnerde toen ze 5, 15 en 25 jaar oud was. Ze was nog steeds Jackie, wat er ook met haar was gebeurd. Ze was nog steeds mijn mooie vriendin.
Ons bezoek ging te snel voorbij. Ik liet haar foto's zien van mijn zoon en dochter, die ze nog nooit had ontmoet. We lachten om de tijd dat een vogel op haar hoofd poepte terwijl we naar school liepen, en hoe we tot vier uur dansten op een St. Patrick's day-feest toen we 24 waren. Ze vertelde me hoeveel ze naar huis miste, haar nagels gedaan kreeg, werken en intiem zijn met mannen.
Ze herinnerde zich nog steeds niets van het incident waardoor ze in de gevangenis belandde, maar had medelijden met wat ze had gedaan. Ze vertelde openlijk over haar ziekte en zei dat medicatie en therapie hielpen. We huilden over het feit dat we elkaar misschien lange tijd niet meer zouden zien. Plots leek het alsof de prikkeldraadomheining buiten was verdwenen en zaten we achterover in Chicago bij een coffeeshop waar we verhalen deelden. Het was niet perfect, maar het was echt.
Toen mijn man en ik vertrokken, reden we bijna een uur in stilte, hand in hand. Het was een stilte vol verdriet, maar ook een sprankje hoop. Ik haatte de hartverscheurende situatie waarin Jackie verkeerde. Ik had een hekel aan de ziekte die haar daar had gebracht, maar ik besloot dat hoewel dit nu een deel van Jackie's leven zou zijn, het haar niet zou definiëren.
Voor mij zal ze altijd dat lieve meisje zijn waar ik elke dag naar uitkeek bij de bushalte.
Middelen om mensen met schizofrenie te helpen
Als u een vriend of familielid heeft met schizofrenie, kunt u hen helpen door hen aan te moedigen om behandeld te worden en zich eraan te houden. Als u niet weet waar u een professional in de geestelijke gezondheidszorg kunt vinden die schizofrenie behandelt, vraag dan uw huisarts om er een aan te bevelen. U kunt ook contact opnemen met de ziektekostenverzekering van uw geliefde. Als u liever op internet zoekt, biedt de American Psychological Association online zoeken op locatie en specialiteit.
Het National Institute of Mental Health dringt er bij u op aan te onthouden dat schizofrenie een biologische ziekte is die uw geliefde niet zomaar kan afsluiten. Ze suggereren dat de meest nuttige manier om op je geliefde te reageren wanneer hij of zij vreemde of valse uitspraken doet, is te begrijpen dat ze de gedachten en hallucinaties die ze hebben echt geloven.
