Overzicht
Hypofosfatemie is een abnormaal laag fosfaatgehalte in het bloed. Fosfaat is een elektrolyt die je lichaam helpt bij de energieproductie en de zenuwfunctie. Phospate helpt ook bij het bouwen van sterke botten en tanden. Je krijgt fosfaat uit voedsel zoals melk, eieren en vlees.
Het meeste fosfaat in je lichaam zit in je botten. Een veel kleinere hoeveelheid wordt in je cellen gevonden.
Er zijn twee soorten hypofosfatemie:
- acute hypofosfatemie, die snel opkomt
- chronische hypofosfatemie, die zich in de loop van de tijd ontwikkelt
Familiale hypofosfatemie is een zeldzame vorm van de ziekte die via families wordt overgedragen. Deze vorm van de ziekte kan ook leiden tot de rachitis van de botziekte en een verzachting van de botten, osteomalacie genaamd.
De meeste mensen met de familiale vorm hebben X-gebonden familiale hypofosfatemie (XLH). Een kleiner aantal heeft autosomaal dominante familiale hypofosfatemie (ADHR).
Een andere zeldzame genetische vorm van deze ziekte is erfelijke hypofosfatemische rachitis met hypercalciurie (HHRH). Naast hypofosfatemie wordt deze aandoening gekenmerkt door een hoog calciumgehalte in de urine (hypercalciurie).
Over het algemeen is hypofosfatemie zeldzaam. Het komt vaker voor bij mensen die in het ziekenhuis worden opgenomen of worden opgenomen op intensive care-afdelingen (ICU's). Tussen 2% en 3% van de mensen die in het ziekenhuis zijn opgenomen, en tot 34% van degenen op ICU's, hebben deze aandoening.
Symptomen
Veel mensen met milde hypofosfatemie hebben geen symptomen. Symptomen verschijnen mogelijk pas als uw fosfaatspiegels erg laag zijn.
Wanneer er symptomen optreden, kunnen ze zijn:
- spier zwakte
- vermoeidheid
- bot pijn
- botbreuken
- verlies van eetlust
- prikkelbaarheid
- doof gevoel
- verwarring
- vertraagde groei en korter dan normale lengte bij kinderen
- tandbederf of late melktanden (bij familiale hypofosfatemie)
Oorzaken
Omdat fosfaat in veel voedingsmiddelen wordt aangetroffen, komt het zelden voor dat u een tekort heeft, tenzij u ondervoed bent. Bepaalde medische aandoeningen kunnen hypofosfatemie veroorzaken door:
- het verminderen van de hoeveelheid fosfaat die uw darmen absorberen
- het verhogen van de hoeveelheid fosfaat die uw nieren in uw urine verwijderen
- het verplaatsen van fosfaat van binnenuit de cellen naar het gebied buiten de cellen
Oorzaken van hypofosfatemie zijn onder meer:
- ernstige ondervoeding, zoals door anorexia of verhongering
- alcoholisme
- ernstige brandwonden
- een diabetescomplicatie die diabetische ketoacidose wordt genoemd
- de nieraandoening, Fanconi-syndroom
- een teveel aan bijschildklierhormoon (hyperparathyreoïdie)
- chronische diarree
- vitamine D-tekort (bij kinderen)
- erfelijke aandoeningen zoals X-gebonden familiaire hypofosfatemie (XLH) of erfelijke hypofosfatematemachitis met hypercalciurie (HHRH)
Lage fosfaatspiegels kunnen ook te wijten zijn aan langdurig of overmatig gebruik van bepaalde medicijnen, zoals:
- diuretica
- antacida die binden aan fosfaat
- theofylline, bronchusverwijders en andere astmamedicijnen
- corticosteroïden
- mannitol (Osmitrol)
- hormonen zoals insuline, glucagon en androgenen
- voedingsstoffen zoals glucose, fructose, glycerol, lactaat en aminozuren
- bisfosfonaten
- aciclovir (Zovirax)
- paracetamol (Tylenol)
Familiale hypofosfatemie wordt veroorzaakt door genveranderingen (mutaties) die van ouders op hun kinderen worden overgedragen. Deze genveranderingen zorgen ervoor dat de nieren meer fosfaat dan normaal uit het bloed in de urine verwijderen.
Risicofactoren
U heeft meer kans op hypofosfatemie als u:
- een ouder of ander naaste familielid hebben met de aandoening
- hebben de bloedinfectie, sepsis
- hyperparathyreoïdie hebben
- ernstig ondervoed zijn door verhongering of anorexia
- bent een alcoholist
- neem medicijnen zoals steroïden, diuretica of maagzuurremmers in overmaat of voor lange tijd
Behandeling
Als een medicijn deze aandoening heeft veroorzaakt, moet u stoppen met het gebruik van het medicijn.
U kunt milde symptomen corrigeren en in de toekomst een laag fosfaatgehalte voorkomen door meer fosfaat aan uw dieet toe te voegen. Melk en andere zuivelproducten zijn goede bronnen van fosfaat. Of u kunt een fosfaatsupplement nemen. Als uw vitamine D-spiegel laag is, moet u ook uw inname van deze vitamine verhogen.
Als uw hypofosfatemie ernstig is, moet u mogelijk hoge doses fosfaat via een ader krijgen (IV). Mensen met de familiale vorm zullen zowel fosfaat- als vitamine D-supplementen moeten nemen om hun botten te beschermen. Mogelijk hebben ze ook tandheelkundige afdichtingsmiddelen nodig om hun tanden tegen bederf te beschermen.
Complicaties en bijbehorende voorwaarden
Je hebt fosfaat nodig om gezonde botten te behouden. Een gebrek daaraan kan leiden tot botzwakte, fracturen en spierschade. Zeer ernstige hypofosfatemie die niet wordt behandeld, kan uw ademhaling en hartfunctie beïnvloeden en kan levensbedreigend zijn.
Complicaties van hypofosfatemie zijn onder meer:
- afsterven van spierweefsel (rabdomyolyse)
- ademhalingsfalen
- vernietiging van rode bloedcellen (hemolytische anemie)
- een onregelmatig hartritme (aritmie)
Outlook
Een milde vorm van hypofosfatemie verbetert meestal als u meer fosfaat aan uw dieet toevoegt of een supplement neemt. Ernstige gevallen vereisen een IV-fosfaatbehandeling.
Uw vooruitzichten hangen af van het feit of de aandoening die uw lage fosfaatgehalte veroorzaakte, wordt behandeld. Na behandeling mag hypofosfatemie niet terugkeren.
