Wat is een persoonlijkheidsstoornis?
Een persoonlijkheidsstoornis is een psychische aandoening die van invloed is op de manier waarop mensen denken, voelen en zich gedragen. Dit kan het moeilijk maken om met emoties om te gaan en met anderen om te gaan.
Dit type stoornis omvat ook langetermijngedragspatronen die in de loop van de tijd niet veel veranderen. Voor velen met deze aandoening kunnen deze patronen leiden tot emotionele stress en het werk, school of thuisleven in de weg zitten.
Er zijn 10 soorten persoonlijkheidsstoornissen. Ze zijn onderverdeeld in drie hoofdcategorieën:
- cluster A
- cluster B
- cluster C
Lees verder voor meer informatie over persoonlijkheidsstoornissen van cluster A, inclusief hoe ze worden gediagnosticeerd en behandeld.
Wat zijn de persoonlijkheidsstoornissen van cluster A?
Cluster A persoonlijkheidsstoornissen zijn onder meer:
- paranoïde persoonlijkheidsstoornis
- schizoïde persoonlijkheidsstoornis
- schizotypische persoonlijkheidsstoornis
Hoewel het afzonderlijke voorwaarden zijn, hebben ze allemaal de neiging om denken en gedrag te betrekken dat ongebruikelijk of excentriek lijkt voor anderen. Dit leidt vaak tot sociale problemen.
Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
Paranoïde persoonlijkheidsstoornis veroorzaakt patronen van wantrouwend gedrag. Mensen met deze persoonlijkheidsstoornis voelen zich vaak achterdochtig over de motieven van anderen of zijn bang dat anderen hen willen schaden.
Andere kenmerken van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis zijn:
- moeite om anderen te vertrouwen
- ongerechtvaardigd vermoeden dat anderen zonder reden ontrouw zijn
- terughoudendheid om anderen in vertrouwen te nemen uit angst dat ze de informatie tegen u zullen gebruiken
- perceptie van onschuldige opmerkingen als bedreigend of beledigend
- woede over waargenomen aanvallen
- neiging om wrok te koesteren
- ongerechtvaardigde angst dat een echtgenoot of romantische partner ontrouw is
Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
Schizoïde persoonlijkheidsstoornis is een ongebruikelijke aandoening die ervoor zorgt dat mensen sociale activiteiten vermijden en moeite hebben met het tonen van emoties. Voor anderen lijken mensen met een schizoïde persoonlijkheidsstoornis humorloos of koud.
Andere kenmerken van een schizoïde persoonlijkheidsstoornis zijn:
- liever alleen zijn
- geen hechte vriendschappen willen of genieten
- het gevoel hebben dat je nergens plezier van kunt ervaren
- moeite hebben met het uiten van emoties
- moeite hebben om gepast te reageren op emotionele situaties
- weinig of geen verlangen hebben naar seksuele relaties
Schizotypische persoonlijkheidsstoornis
Mensen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis worden vaak beschreven als ongewone persoonlijkheden. Ze hebben meestal weinig intieme relaties, wantrouwen anderen en ervaren veel sociale angst.
Andere kenmerken van schizotypische persoonlijkheidsstoornis zijn:
- met een eigenaardige stijl van spreken of ongebruikelijke spraakpatronen
- zonder goede vrienden
- zich op ongebruikelijke manieren kleden
- geloven dat ze ongebruikelijke krachten hebben, zoals het vermogen om gebeurtenissen met hun gedachten te beïnvloeden
- ongebruikelijke sensaties ervaren, zoals het horen van een stem die er niet is
- ongebruikelijke overtuigingen, gedragingen of manieren hebben
- achterdochtig zijn tegenover anderen
- ongepaste reacties hebben
Hoe worden cluster A-persoonlijkheidsstoornissen gediagnosticeerd?
Persoonlijkheidsstoornissen zijn voor artsen vaak moeilijker te diagnosticeren dan andere psychische aandoeningen, zoals angst of depressie. Iedereen heeft een unieke persoonlijkheid die de manier waarop ze denken over en omgaan met de wereld vormgeeft.
Als u denkt dat u of iemand in uw omgeving mogelijk een persoonlijkheidsstoornis heeft, is het belangrijk om te beginnen met een evaluatie door een professional in de geestelijke gezondheidszorg. Dit wordt meestal gedaan door een psychiater of psycholoog.
Om persoonlijkheidsstoornissen te diagnosticeren, beginnen artsen vaak met een reeks vragen over:
- de manier waarop je jezelf, anderen en gebeurtenissen waarneemt
- de geschiktheid van uw emotionele reacties
- hoe je met andere mensen omgaat, vooral in hechte relaties
- hoe je je impulsen beheerst
Ze kunnen u deze vragen in een gesprek stellen of u een vragenlijst laten invullen. Afhankelijk van uw symptomen kunnen ze ook toestemming vragen om met iemand te praten die u goed kent, zoals een naaste familielid of echtgenoot.
Dit is volledig optioneel, maar in sommige gevallen kan het erg nuttig zijn om uw arts te laten spreken met iemand bij u in de buurt.
Zodra uw arts voldoende informatie heeft verzameld, verwijzen ze waarschijnlijk naar de nieuwe editie van de diagnostische en statistische handleiding voor psychische stoornissen. Het is uitgegeven door de American Psychiatric Association. De handleiding bevat diagnostische criteria, waaronder de duur en ernst van de symptomen, voor elk van de 10 persoonlijkheidsstoornissen.
Houd er rekening mee dat de symptomen van verschillende persoonlijkheidsstoornissen elkaar vaak overlappen, vooral bij stoornissen binnen hetzelfde cluster.
Hoe worden cluster A-persoonlijkheidsstoornissen behandeld?
Er zijn verschillende behandelingen beschikbaar voor persoonlijkheidsstoornissen. Voor velen werkt een combinatie van behandelingen het beste. Bij het aanbevelen van een behandelplan zal uw arts rekening houden met het type persoonlijkheidsstoornis dat u heeft en hoe ernstig dit uw dagelijkse leven verstoort.
Mogelijk moet u een paar verschillende behandelingen proberen voordat u weet wat voor u het beste werkt. Dit kan een zeer frustrerend proces zijn, maar probeer het eindresultaat - meer controle over je gedachten, gevoelens en gedrag - voor je geest te houden.
Psychotherapie
Psychotherapie verwijst naar gesprekstherapie. Het omvat een ontmoeting met een therapeut om uw gedachten, gevoelens en gedrag te bespreken. Er zijn veel soorten psychotherapie die in verschillende omgevingen plaatsvinden.
Gesprekstherapie kan plaatsvinden op individueel, gezins- of groepsniveau. Bij individuele sessies wordt één op één samengewerkt met een therapeut. Tijdens een familiesessie zal uw therapeut een goede vriend of familielid die door uw aandoening is getroffen, laten deelnemen aan de sessie.
Groepstherapie houdt in dat een therapeut een gesprek leidt tussen een groep mensen met vergelijkbare aandoeningen en symptomen. Dit kan een geweldige manier zijn om in contact te komen met anderen die soortgelijke problemen doormaken en te praten over wat wel of niet heeft gewerkt.
Andere soorten therapie die kunnen helpen zijn onder meer:
- Cognitieve gedragstherapie. Dit is een soort gesprekstherapie die erop is gericht u bewuster te maken van uw denkpatronen, zodat u ze beter kunt beheersen.
- Dialectische gedragstherapie. Dit type therapie hangt nauw samen met cognitieve gedragstherapie. Het omvat vaak een combinatie van individuele gesprekstherapie en groepssessies om vaardigheden te leren voor het beheersen van uw symptomen.
- Psychoanalytische therapie. Dit is een soort gesprekstherapie die zich richt op het ontdekken en oplossen van onbewuste of begraven emoties en herinneringen.
- Psycho-educatie. Dit type therapie is erop gericht u te helpen uw toestand en wat het inhoudt beter te begrijpen.
Medicatie
Er zijn geen medicijnen die specifiek zijn goedgekeurd om persoonlijkheidsstoornissen te behandelen. Er zijn echter bepaalde medicijnen die uw voorschrijver 'off-label' kan gebruiken om u te helpen bij bepaalde symptomen.
Bovendien kunnen sommige mensen met persoonlijkheidsstoornissen een andere psychische stoornis hebben die het onderwerp van klinische aandacht kan zijn. De beste medicijnen voor u hangen af van individuele omstandigheden, zoals de ernst van uw symptomen en de aanwezigheid van gelijktijdig optredende psychische stoornissen.
Medicijnen zijn onder meer:
- Antidepressiva. Antidepressiva helpen symptomen van depressie te behandelen, maar ze kunnen ook impulsief gedrag of gevoelens of woede en frustratie verminderen.
- Medicijnen tegen angst. Medicijnen voor angst kunnen de symptomen van angst of perfectionisme helpen beheersen.
- Stemmingsstabilisatoren. Stemmingsstabilisatoren helpen stemmingswisselingen te voorkomen en verminderen prikkelbaarheid en agressie.
- Antipsychotica. Medicijnen die worden gebruikt om psychose te behandelen, kunnen nuttig zijn voor mensen die gemakkelijk het contact met de realiteit verliezen of dingen zien en horen die er niet zijn.
Zorg ervoor dat u uw arts vertelt over eventuele medicijnen die u in het verleden heeft geprobeerd. Zo kunnen ze beter bepalen hoe u op verschillende opties reageert.
Als u een nieuw medicijn probeert, laat uw arts dan weten of u ongemakkelijke bijwerkingen ervaart. Ze kunnen uw dosering aanpassen of u tips geven voor het beheersen van bijwerkingen.
Houd er rekening mee dat bijwerkingen van medicijnen vaak verdwijnen zodra uw lichaam aan de bemiddeling went.
Hoe kan ik iemand met een persoonlijkheidsstoornis helpen?
Als iemand bij u in de buurt een persoonlijkheidsstoornis heeft, zijn er een paar dingen die u kunt doen om zich op hun gemak te voelen. Dit is belangrijk: mensen met persoonlijkheidsstoornissen zijn zich mogelijk niet bewust van hun toestand of denken dat ze geen behandeling nodig hebben.
Als ze geen diagnose hebben gekregen, overweeg dan om ze aan te moedigen om naar hun huisarts te gaan, die hen kan doorverwijzen naar een psychiater. Mensen zijn soms meer bereid om advies van een arts op te volgen dan van een familielid of vriend.
Als ze een diagnose hebben gekregen met een persoonlijkheidsstoornis, volgen hier een paar tips om hen door het behandelingsproces te helpen:
- Wees geduldig. Soms moeten mensen een paar stappen terug doen voordat ze verder kunnen gaan. Probeer ruimte te maken om dit te doen. Vat hun gedrag niet persoonlijk op.
- Wees praktisch. Bied praktische ondersteuning, zoals het plannen van therapieafspraken en zorg ervoor dat ze een betrouwbare manier hebben om er te komen.
- Wees beschikbaar. Laat ze weten of je zou willen deelnemen aan een therapiesessie als dat zou helpen.
- Wees vocaal. Vertel hen hoeveel je hun inspanningen om beter te worden waardeert.
- Houd rekening met uw taal. Gebruik 'ik'-uitspraken in plaats van' jij'-uitspraken. Bijvoorbeeld, in plaats van te zeggen "Je maakte me bang als …", maar te zeggen "Ik voelde me bang als je …"
- Wees lief voor jezelf. Maak tijd vrij om voor jezelf en je behoeften te zorgen. Het is moeilijk om ondersteuning te bieden als je opgebrand of gestrest bent.
Waar kan ik ondersteuning vinden als ik een persoonlijkheidsstoornis heb?
Als je je overweldigd voelt en niet weet waar je moet beginnen, overweeg dan om te beginnen met de gids van de National Alliance on Mental Illness om steun te vinden. U vindt informatie over het vinden van een therapeut, financiële hulp krijgen, uw verzekeringsplan begrijpen en meer.
U kunt ook een gratis account maken om deel te nemen aan hun online discussiegroepen.
Zelfmoordpreventie
- Als u denkt dat iemand onmiddellijk het risico loopt zichzelf te verwonden of een andere persoon pijn te doen:
- • Bel 911 of uw lokale noodnummer.
- • Blijf bij de persoon totdat er hulp komt.
- • Verwijder pistolen, messen, medicijnen of andere dingen die schade kunnen veroorzaken.
- • Luister, maar oordeel, argumenteer, bedreig of schreeuw niet.
- Als u of iemand die u kent zelfmoord overweegt, vraag dan hulp bij een crisis- of zelfmoordpreventiehotline. Probeer de National Suicide Prevention Lifeline op 800-273-8255.
