Overzicht
Slikken lijkt misschien een simpele manoeuvre, maar het behelst in feite de zorgvuldige coördinatie van 50 paar spieren, veel zenuwen, het strottenhoofd (stemkastje) en je slokdarm.
Ze moeten allemaal samenwerken om het voedsel in de mond te verzamelen en te bereiden, en het vervolgens vanuit de keel, door de slokdarm en in de maag te verplaatsen. Dit moet gebeuren terwijl tegelijkertijd de luchtweg wordt afgesloten om te voorkomen dat voedsel in uw luchtpijp komt. Hierdoor is er veel kans dat er iets misgaat.
Problemen tijdens het slikken kunnen variëren van hoesten of stikken omdat het voedsel of de vloeistof in de luchtpijp komt om het onvermogen om iets te slikken te voltooien.
Aandoeningen van de hersenen of het zenuwstelsel, zoals een beroerte of verzwakking van de spieren in de keel of mond, kunnen ertoe leiden dat iemand vergeet te slikken. Andere keren zijn slikmoeilijkheden het gevolg van een verstopping in de keel, keelholte of slokdarm, of vernauwing van de slokdarm door een andere aandoening.
Vergeten hoe oorzaken te slikken
De medische term voor slikproblemen is dysfagie.
Elk probleem dat de verschillende spieren of zenuwen die bij het slikken betrokken zijn, verzwakt of voorkomt dat voedsel en vloeistof vrij in de slokdarm stromen, kan dysfagie veroorzaken. Dysfagie komt het meest voor bij oudere volwassenen.
Hersendisfunctie
Schade aan de hersenen en het ruggenmerg kunnen de zenuwen verstoren die nodig zijn om te slikken. Oorzaken zijn onder meer:
- beroerte: een blokkade van de bloedtoevoer naar de hersenen die kan leiden tot langdurige invaliditeit
- traumatische hersenschade
- neurologische aandoeningen die de hersenen in de loop van de tijd beschadigen, zoals de ziekte van Parkinson, multiple sclerose, de ziekte van Huntington en amyotrofe laterale sclerose (ALS)
- hersentumor
Geheugenverlies en cognitieve achteruitgang veroorzaakt door dementie of de ziekte van Alzheimer kunnen het ook moeilijk maken om te kauwen en te slikken.
Orale of faryngeale spierdisfunctie
Een aandoening van de zenuwen en spieren in de keel kan de spieren verzwakken en iemand doen stikken of kokhalzen bij het slikken. Voorbeelden hiervan zijn:
- hersenverlamming: een aandoening die spierbeweging en coördinatie beïnvloedt
- geboorteafwijkingen, zoals een gespleten gehemelte (een opening in het dak van de mond)
- myasthenia gravis: een neuromusculaire aandoening die spierzwakte veroorzaakt bij beweging; symptomen zijn onder meer moeite met praten, gezichtsverlamming en slikmoeilijkheden
- een hoofdletsel dat de zenuwen of spieren in de keel beschadigt
Verlies van de ontspanning van de sluitspier (achalasie)
Waar de slokdarm en de maag elkaar ontmoeten, is er een spier die de onderste slokdarmsfincter (LES) wordt genoemd. Deze spier ontspant wanneer u slikt om voedsel door te laten. Bij mensen met achalasie ontspant de LES niet.
Aangenomen wordt dat achalasie het gevolg is van een auto-immuunziekte, waarbij uw immuunsysteem per ongeluk zenuwcellen in uw slokdarm aanvalt. Andere symptomen zijn pijn na het eten en brandend maagzuur.
Slokdarmvernauwing
Schade aan de slokdarm kan leiden tot littekenvorming. Het littekenweefsel kan de slokdarm vernauwen en tot slikproblemen leiden.
Voorwaarden die kunnen resulteren in littekenweefsel zijn onder meer:
- zure reflux: wanneer maagzuur terugvloeit in de slokdarm, wat symptomen veroorzaakt als brandend maagzuur, maagpijn en slikproblemen
- gastro-oesofageale refluxziekte (GERD): de ernstigere en chronische vorm van zure reflux; na verloop van tijd kan het littekenweefsel vormen of een ontsteking van de slokdarm (oesofagitis)
- infecties zoals herpes-oesofagitis, recidiverende herpes simplex labialis of mononucleosis
- bestralingstherapie op de borst of nek
- schade door een endoscoop (een buis bevestigd aan een camera die wordt gebruikt om in de lichaamsholte te kijken) of nasogastrische buis (een buis die voedsel en medicijnen via de neus naar de maag brengt)
- sclerodermie: een aandoening waarbij het immuunsysteem per ongeluk de slokdarm aanvalt
De slokdarm kan ook vernauwd zijn door een verstopping of abnormale groei. Oorzaken hiervan zijn onder meer:
- tumoren in de slokdarm
- struma: een vergroting van de schildklier; een grote struma kan druk uitoefenen op de slokdarm en leiden tot slik- of ademhalingsmoeilijkheden, samen met hoesten en heesheid
- voedsel zit vast in de keel of slokdarm en spoelt niet weg met water. Dit is een medisch noodgeval.
Ongerustheid
Angst- of paniekaanvallen kunnen leiden tot een gevoel van beklemming of een brok in de keel of zelfs tot een gevoel van verstikking. Dit kan het slikken tijdelijk bemoeilijken. Andere symptomen van angst zijn onder meer:
- nervositeit
- gevoelens van gevaar, paniek of angst
- zweten
- snel ademhalen
Symptomen van een slikprobleem
Als u denkt dat u een slikprobleem heeft, zijn er bepaalde symptomen waar u op moet letten. Het kan zijn dat u moeite heeft met slikken of dat u alleen moeite heeft met het slikken van vaste stoffen, vloeistoffen of speeksel.
Andere symptomen van een slikprobleem zijn:
- kwijlen
- het gevoel alsof er iets in de keel zit
- druk in de nek of borst
- vaak braken tijdens maaltijden
- misselijkheid
- maagzuur
- hoesten of stikken bij inslikken
- pijn bij het slikken (odynofagie)
- moeilijk kauwen
- onbedoeld gewichtsverlies
- keelpijn
- heesheid van uw stem
- voedsel in kleine stukjes moeten snijden om erop te kauwen en te slikken
Diagnose van slikproblemen
Na het nemen van een medische en familiegeschiedenis, zal uw arts tests laten uitvoeren om erachter te komen of iets de slokdarm blokkeert of dat u zenuwaandoeningen of problemen met de spieren in uw keel heeft.
Sommige tests die uw arts kan bestellen, zijn onder meer:
Bovenste endoscopie of EGD
Een endoscoop is een flexibele buis met aan het uiteinde een camera die in de mond en via de slokdarm naar de maag wordt ingebracht. Tijdens een endoscopie kan een arts veranderingen in de slokdarm, zoals littekenweefsel, of een blokkade in de slokdarm en keel visualiseren.
Manometrie
Een manometrietest controleert de druk van de spieren in uw keel wanneer u slikt met behulp van een speciale buis die is aangesloten op een drukrecorder.
Impedantie- en pH-test
Een pH / impedantietest meet de hoeveelheid zuur in de slokdarm gedurende een bepaalde periode (meestal 24 uur). Het kan helpen bij het diagnosticeren van aandoeningen zoals GERD.
Aangepast bariumzwaluwonderzoek
Tijdens deze procedure consumeert u verschillende voedingsmiddelen en vloeistoffen bedekt met barium terwijl röntgenfoto's worden gemaakt van de orofarynx. Een logopedist zal een diagnose stellen van eventuele slikproblemen.
Esophagram
Tijdens deze procedure slikt u vloeistof of een pil met barium in, die op een röntgenfoto verschijnt. De arts zal tijdens het slikken naar de röntgenfoto's kijken om te zien hoe de slokdarm functioneert.
Bloedtesten
Uw arts kan bloedonderzoek laten doen om te zoeken naar andere onderliggende aandoeningen die slikproblemen kunnen veroorzaken of om ervoor te zorgen dat u geen voedingstekorten heeft.
Vergeten hoe de behandeling moet worden ingeslikt
Behandeling voor slikproblemen hangt af van de onderliggende oorzaak. De meeste problemen kunnen worden opgelost door een spraakpatholoog, neuroloog, diëtist, gastro-enteroloog en soms een chirurg te zien.
Medicijnen
Zure reflux en GERD worden meestal behandeld met medicijnen zoals protonpompremmers (PPI). Slikproblemen veroorzaakt door angst kunnen worden behandeld met angststillers.
Achalasie kan soms worden behandeld met een injectie met botulinumtoxine (Botox) om de sluitspieren te ontspannen. Andere medicijnen, zoals nitraten en calciumantagonisten, kunnen ook helpen om de LES te ontspannen.
Operaties
Een arts kan een vernauwd gebied van de slokdarm helpen verbreden met een procedure die slokdarmverwijding wordt genoemd. Een kleine ballon wordt opgeblazen in de slokdarm om deze te verwijden. De ballon wordt dan verwijderd.
Er kan ook een operatie worden uitgevoerd om een tumor of littekenweefsel te verwijderen dat de slokdarm blokkeert of vernauwt.
Veranderingen in levensstijl
Als uw slikproblemen worden veroorzaakt door een neurologische aandoening, zoals de ziekte van Parkinson, moet u mogelijk nieuwe kauw- en sliktechnieken leren. Een logopedist kan veranderingen in het dieet, slikoefeningen en houdingswijzigingen aanbevelen om te volgen terwijl u eet.
Als de symptomen ernstig zijn en u niet genoeg kunt eten of drinken, heeft u mogelijk een voedingssonde nodig. Een PEG-buis wordt rechtstreeks via de maagwand in de maag ingebracht.
Afhalen
De meest voorkomende oorzaak van slikproblemen is een beroerte, maar er zijn veel andere aandoeningen die het slikken moeilijk kunnen maken. Als u problemen heeft met slikken, of als u na het slikken vaak braakt, stikt of moet overgeven, is het belangrijk om een arts te raadplegen om de onderliggende oorzaak te achterhalen en behandeld te worden.
Problemen met slikken kunnen tot verstikking leiden. Als voedsel of vloeistof in uw luchtwegen terechtkomt, kan dit een levensbedreigende aandoening veroorzaken die aspiratiepneumonie wordt genoemd. Slikproblemen kunnen ook leiden tot ondervoeding en uitdroging.
Als je niet kunt slikken omdat het voelt alsof er voedsel in je keel of borst zit, of als je moeite hebt met ademhalen, ga dan naar de dichtstbijzijnde spoedeisende hulp.
