Overzicht
Slapeloosheid is een veelvoorkomende slaapstoornis die het moeilijk maakt om in slaap te vallen of in slaap te blijven. Het leidt tot slaperigheid overdag en voelt zich niet uitgerust of verfrist als je wakker wordt.
Volgens de Cleveland Clinic ervaart ongeveer 50 procent van de volwassenen af en toe slapeloosheid. Een op de tien mensen meldt chronische slapeloosheid te hebben.
Slapeloosheid kan iedereen treffen, maar komt aanzienlijk vaker voor bij vrouwen en oudere volwassenen. Het kan een paar dagen, weken duren of langdurig doorgaan. Stress, menopauze en bepaalde medische en mentale gezondheidsproblemen zijn veelvoorkomende oorzaken van slapeloosheid.
Verschillende soorten slapeloosheid
Er zijn een paar verschillende soorten slapeloosheid. Elk type wordt gekenmerkt door hoe lang het duurt, hoe het uw slaap beïnvloedt en de onderliggende oorzaak.
Acute slapeloosheid
Acute slapeloosheid is kortdurende slapeloosheid die enkele dagen tot enkele weken kan aanhouden. Het is het meest voorkomende type slapeloosheid.
Acute slapeloosheid wordt ook wel aanpassingsslapeloosheid genoemd omdat het meestal optreedt wanneer u een stressvolle gebeurtenis ervaart, zoals de dood van een geliefde of het starten van een nieuwe baan.
Naast stress kan acute slapeloosheid ook worden veroorzaakt door:
- omgevingsfactoren die uw slaap verstoren, zoals geluid of licht
- slapen in een onbekend bed of omgeving, zoals een hotel of nieuw huis
- fysiek ongemak, zoals pijn of het niet kunnen aannemen van een comfortabele houding
- bepaalde medicijnen
- ziekte
- jetlag
Chronische slapeloosheid
Slapeloosheid wordt als chronisch beschouwd als u gedurende ten minste een maand ten minste drie dagen per week slaapproblemen heeft.
Chronische slapeloosheid kan primair of secundair zijn. Primaire chronische slapeloosheid, ook wel idiopathische slapeloosheid genoemd, heeft geen duidelijke oorzaak of onderliggende medische aandoening.
Secundaire slapeloosheid, ook wel comorbide slapeloosheid genoemd, komt vaker voor. Het is chronische slapeloosheid die optreedt bij een andere aandoening.
Veel voorkomende oorzaken van chronische slapeloosheid zijn onder meer:
- chronische medische aandoeningen, zoals diabetes, de ziekte van Parkinson, hyperthyreoïdie en obstructieve en centrale slaapapneu
- psychische aandoeningen, zoals depressie, angst en aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit
- medicijnen, waaronder chemotherapie, antidepressiva en bètablokkers
- cafeïne en andere stimulerende middelen, zoals alcohol, nicotine en andere drugs
- leefstijlfactoren, waaronder frequent reizen en jetlag, roterende ploegendienst en dutten
Begin slapeloosheid
Beginnende slapeloosheid is moeite met het starten van de slaap. Dit type slapeloosheid kan van korte duur of chronisch zijn.
Elk van de oorzaken van acute en chronische slapeloosheid kan het moeilijk maken om in slaap te vallen. Psychologische of psychiatrische problemen zijn de meest voorkomende oorzaken. Deze omvatten stress, angst of depressie.
Volgens een studie uit 2009 hebben mensen met chronische slapeloosheid vaak een andere slaapstoornis, zoals het rustelozebenensyndroom of de periodieke bewegingsstoornis van de ledematen.
Cafeïne en andere stimulerende middelen kunnen ook voorkomen dat je in slaap valt.
Onderhouds slapeloosheid
Slapeloosheid door onderhoud is moeilijk in slaap blijven of te vroeg wakker worden en moeite hebben om weer in slaap te vallen. Dit type slapeloosheid zorgt ervoor dat u zich zorgen maakt dat u niet in slaap kunt vallen en niet genoeg slaapt. Dit verstoort de slaap verder, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat.
Slapeloosheid als gevolg van onderhoud kan worden veroorzaakt door psychische aandoeningen, zoals depressie. Andere medische aandoeningen die ervoor kunnen zorgen dat u wakker wordt, zijn onder meer:
- brandend maagzuur
- slaapapneu
- astma en andere aandoeningen van de luchtwegen
- rustelozebenensyndroom
- periodieke bewegingsstoornis van de ledematen
Gedragsslapeloosheid bij kinderen
Gedragsslapeloosheid bij kinderen (BIC) treft ongeveer 25 procent van de kinderen. Het is onderverdeeld in drie subtypen:
- BIC-slaapaanval. Dit type is het gevolg van negatieve associaties met slaap, zoals leren slapen door geschommeld of verzorgd te worden. Ze kunnen ook inhouden dat een ouder aanwezig is of tv kijkt terwijl hij in slaap valt.
- BIC-limietinstelling. Bij dit type BIC weigert een kind naar bed te gaan en herhaalde pogingen om het slapen uit te stellen. Voorbeelden van dit gedrag zijn vragen om iets te drinken, naar de wc te gaan of om een ouder een ander verhaal voor te lezen.
- BIC gecombineerd type. Dit formulier is een combinatie van de andere twee subtypes van BIC. Dit gebeurt wanneer een kind een negatieve associatie heeft met slaap en niet naar bed gaat vanwege een gebrek aan limietbepaling door een ouder of verzorger.
BIC kan meestal worden opgelost met een paar gedragsveranderingen, zoals het creëren van een gezonde slaaproutine of het leren van zelfkalmerende of ontspanningstechnieken.
Risico's en bijwerkingen van slapeloosheid
Slapeloosheid kan een aantal risico's en bijwerkingen veroorzaken die uw mentale en fysieke gezondheid beïnvloeden en uw vermogen om te functioneren beïnvloeden.
Risico's en bijwerkingen van slapeloosheid zijn onder meer:
- verminderde prestaties op het werk of op school
- verhoogd risico op ongevallen
- verhoogd risico op depressie en andere psychische aandoeningen
- verhoogd risico op chronische medische aandoeningen, zoals hartaandoeningen, beroertes en obesitas
Slapeloosheid behandelen
Behandeling voor slapeloosheid varieert en is afhankelijk van de oorzaak.
Mogelijk kunt u acute slapeloosheid thuis behandelen met vrij verkrijgbare slaapmiddelen of door uw stress onder controle te houden.
Behandeling voor chronische slapeloosheid vereist mogelijk het aanpakken van elke onderliggende aandoening die uw slapeloosheid veroorzaakt. Een arts kan cognitieve gedragstherapie aanbevelen voor slapeloosheid (CBT-I), die bewezen effectiever is dan medicatie.
Diagnose van slapeloosheid
Diagnose van slapeloosheid kan een lichamelijk onderzoek en een beoordeling van uw medische geschiedenis omvatten om te controleren op tekenen van een onderliggende aandoening.
Mogelijk wordt u ook gevraagd om uw slaappatroon en symptomen in een slaapdagboek bij te houden. Een arts kan u doorverwijzen voor een slaaponderzoek om te controleren op andere slaapstoornissen.
Wanneer een dokter bezoeken?
Ga naar een arts als slapeloosheid het moeilijk maakt om overdag te functioneren of als het langer dan een paar weken duurt. Een arts kan helpen bij het vaststellen van de oorzaak van uw slapeloosheid en de meest effectieve manier om deze te behandelen.
Afhalen
Elk van de verschillende soorten slapeloosheid kan uw vermogen om overdag te functioneren verstoren. Acute slapeloosheid kan meestal thuis worden behandeld. Onbehandeld, chronische slapeloosheid kan het risico op depressie en andere ernstige aandoeningen verhogen.
