Stel je voor dat je besluit een lijst met items op te stellen die je nodig hebt in de supermarkt en merkt dat je geen idee hebt welke letters het woord brood spellen.
Of een oprechte brief schrijven en ontdekken dat de woorden die je hebt geschreven voor niemand anders logisch zijn. Stel je voor dat je vergeet welk geluid de letter "z" maakt.
Dit fenomeen is wat bekend staat als agraphia, of het verlies van het vermogen om schriftelijk te communiceren, als gevolg van schade aan de hersenen.
Wat is agrafie?
Om te schrijven moet je veel afzonderlijke vaardigheden kunnen uitvoeren en integreren.
Je brein moet taal kunnen verwerken. Met andere woorden, je moet je gedachten in woorden kunnen omzetten.
Je moet in staat zijn om:
- kies de juiste letters om die woorden te spellen
- plan hoe je de grafische symbolen tekent die we letters noemen
- kopieer ze fysiek met uw hand
Tijdens het kopiëren van de letters moet je kunnen zien wat je nu schrijft en plannen wat je daarna gaat schrijven.
Agraphia treedt op wanneer een deel van uw hersenen dat bij het schrijfproces betrokken is, beschadigd of gewond is.
Omdat zowel gesproken als geschreven taal wordt geproduceerd door ingewikkeld verbonden neurale netwerken in de hersenen, hebben mensen met agrafie meestal ook andere taalstoornissen.
Mensen met agrafie hebben vaak ook moeite met lezen of correct praten.
Agraphia vs. Alexia vs. Afasie
Agraphia is het verlies van het vermogen om te schrijven. Afasie verwijst meestal naar het verlies van het spraakvermogen. Alexia daarentegen is het verlies van het vermogen om woorden te herkennen die je ooit kon lezen. Om die reden wordt alexia soms 'woordblindheid' genoemd.
Alle drie deze aandoeningen worden veroorzaakt door schade aan taalverwerkingscentra in de hersenen.
Wat zijn de soorten agrafie?
Hoe agraphia eruit ziet, hangt af van welk deel van de hersenen is beschadigd.
Agraphia kan worden onderverdeeld in twee brede categorieën:
- centraal
- perifeer
Het kan verder worden onderverdeeld op basis van welk deel van het schrijfproces is aangetast.
Centrale agrafie
Centrale agrafie verwijst naar een verlies van schrijven dat voortkomt uit disfunctie in de taal-, visuele of motorische centra van de hersenen.
Afhankelijk van waar het letsel is, kunnen mensen met centrale agrafie mogelijk geen begrijpelijke woorden schrijven. Het schrijven kan veelvuldige spelfouten bevatten of de syntaxis kan problematisch zijn.
Specifieke vormen van centrale agrafie omvatten:
Diepe agrafie
Een verwonding aan de linker pariëtale kwab van de hersenen schaadt soms het vermogen om te onthouden hoe woorden moeten worden gespeld. Deze vaardigheid staat bekend als orthografisch geheugen.
Met diepe agrafie worstelt een persoon niet alleen met het onthouden van de spelling van een woord, maar kan het ook moeilijk zijn om te onthouden hoe het woord moet worden 'uitgesproken'.
Deze vaardigheid staat bekend als fonologische vaardigheid. Diepe agrafie wordt ook gekenmerkt door semantische fouten - verwarrende woorden waarvan de betekenis met elkaar in verband staat - bijvoorbeeld zeeman schrijven in plaats van zee.
Alexia met agrafie
Door deze stoornis verliezen mensen het vermogen om zowel te lezen als te schrijven. Ze kunnen misschien een woord laten klinken, maar ze hebben geen toegang meer tot het deel van hun orthografisch geheugen waar de individuele letters van het woord zijn opgeslagen.
Woorden met ongebruikelijke spelling zijn meestal problematischer dan woorden die eenvoudiger spellingspatronen volgen.
Lexicale agrafie
Deze stoornis houdt het verlies in van het vermogen om woorden te spellen die niet fonetisch zijn gespeld.
Personen met dit type agrafie kunnen geen onregelmatige woorden meer spellen. Dit zijn woorden die het lexicale spellingsysteem gebruiken in plaats van een fonetisch spellingsysteem.
Fonologische agrafie
Deze aandoening is het omgekeerde van lexicale agrafie.
Het vermogen om een woord te laten klinken is beschadigd. Om een woord correct te spellen, moet een persoon met fonologische agrafie vertrouwen op onthouden spellingen.
Mensen met deze aandoening hebben minder moeite met het schrijven van woorden met concrete betekenissen als vis of tafel, terwijl ze het moeilijker hebben om abstracte begrippen als geloof en eer te schrijven.
Gerstmann-syndroom
Het Gerstmann-syndroom bestaat uit vier symptomen:
- vingeragnosie (het onvermogen om vingers te herkennen)
- rechts-links verwarring
- agraphia
- acalculie (verlies van het vermogen om eenvoudige nummerbewerkingen uit te voeren, zoals optellen of aftrekken)
Het syndroom treedt op als gevolg van schade aan de linker hoekige gyrus, meestal als gevolg van een beroerte.
Maar het is ook geassocieerd met wijdverbreide hersenschade als gevolg van aandoeningen zoals:
- lupus
- alcoholisme
- koolstofmonoxidevergiftiging
- overmatige blootstelling aan lood
Perifere agrafie
Perifere agrafie verwijst naar een verlies van schrijfvaardigheid. Hoewel het wordt veroorzaakt door schade aan de hersenen, kan het per ongeluk lijken te worden geassocieerd met motorische functie of visuele waarneming.
Het gaat om het verlies van het cognitieve vermogen om letters te selecteren en te verbinden om woorden te vormen.
Apraxische agrafie
Apraxische agrafie, ook wel 'pure' agrafie genoemd, is het verlies van schrijfvaardigheid wanneer u nog steeds kunt lezen en spreken.
Deze stoornis komt soms voor wanneer er een laesie of bloeding is in de frontale kwab, pariëtale kwab of temporale kwab van de hersenen of in de thalamus.
Onderzoekers geloven dat apraxische agrafie ervoor zorgt dat je de toegang tot de hersengebieden verliest waardoor je de bewegingen kunt plannen die je moet maken om de vormen van letters te tekenen.
Visuospatiale agrafie
Wanneer iemand visuospatiale agrafie heeft, kunnen ze hun handschrift mogelijk niet horizontaal houden.
Ze kunnen woorddelen verkeerd groeperen (bijvoorbeeld Ia msomeb ody schrijven in plaats van ik ben iemand). Of ze kunnen hun schrijven beperken tot één kwadrant van de pagina.
In sommige gevallen laten mensen met dit type agrafie letters weg uit woorden of voegen ze bepaalde streken toe terwijl ze ze schrijven. Visuospatiale agrafie is in verband gebracht met schade aan de rechter hersenhelft.
Herhaalde agrafie
Deze schrijfstoornis, ook wel repetitieve agrafie genoemd, zorgt ervoor dat mensen letters, woorden of delen van woorden herhalen terwijl ze schrijven.
Dysexecutive agraphia
Dit type agrafie heeft kenmerken van afasie (onvermogen om taal in spraak te gebruiken) en apraxische agrafie. Het wordt geassocieerd met de ziekte van Parkinson of schade aan de frontale kwab van de hersenen.
Omdat het wordt geassocieerd met schrijfproblemen met betrekking tot plannen, organiseren en focussen, die worden beschouwd als uitvoerende taken, wordt dit soort schrijfstoornis soms dysexecutieve agrafie genoemd.
Muzikale agrafie
Zelden verliest iemand die ooit wist hoe hij muziek moest schrijven dat vermogen vanwege een hersenletsel.
In een geval dat in 2000 werd gemeld, verloor een pianolerares met een hersenoperatie haar vermogen om zowel woorden als muziek te schrijven.
Haar vermogen om woorden en zinnen te schrijven werd uiteindelijk hersteld, maar haar vermogen om melodieën en ritmes te schrijven herstelde niet.
Wat veroorzaakt agrafie?
Een ziekte of verwonding die de hersengebieden aantast die bij het schrijfproces betrokken zijn, kan tot agrafie leiden.
Taalvaardigheid is te vinden in verschillende gebieden van de dominante hersenhelft (de kant tegenover je dominante hand), in de pariëtale, frontale en temporale lobben.
De taalcentra in de hersenen hebben onderling neurale verbindingen die taal vergemakkelijken. Schade aan de taalcentra of aan de verbindingen daartussen kan agrafie veroorzaken.
De meest voorkomende oorzaken van agrafie zijn:
Beroerte
Wanneer de bloedtoevoer naar de taalgebieden van uw hersenen wordt onderbroken door een beroerte, kunt u uw schrijfvermogen verliezen. Onderzoekers hebben ontdekt dat taalstoornissen vaak het gevolg zijn van een beroerte.
Traumatische hersenschade
De Centers for Disease Control and Prevention (CDC) beschrijven een traumatisch hersenletsel als een "stoot, klap of schok tegen het hoofd die de werking van de hersenen verstoort".
Elk dergelijk letsel dat de taalgebieden van de hersenen aantast, of het nu komt door een val onder de douche, een auto-ongeluk of een hersenschudding op het voetbalveld, kan leiden tot tijdelijke of permanente agrafie.
Dementie
Agraphia dat steeds erger wordt, is volgens sommige onderzoekers een van de eerste tekenen van dementie.
Met veel soorten dementie, waaronder de ziekte van Alzheimer, verliezen mensen niet alleen het vermogen om duidelijk schriftelijk te communiceren, maar kunnen ze ook problemen krijgen met lezen en spreken naarmate hun toestand vordert.
Dit gebeurt meestal als gevolg van atrofie (krimp) van de taalgebieden van de hersenen.
Minder vaak voorkomende laesies
Een laesie is een gebied met abnormaal weefsel of schade in de hersenen. Laesies kunnen de normale werking van het gebied waarin ze voorkomen verstoren.
Artsen van de Mayo Clinic schrijven hersenletsels toe aan een aantal oorzaken, waaronder:
- tumoren
- aneurysma
- misvormde aderen
- aandoeningen zoals multiple sclerose en beroerte
Als een laesie optreedt in een gebied van de hersenen dat u helpt schrijven, kan agrafie een van de symptomen zijn.
Hoe wordt agraphia gediagnosticeerd?
Computertomografie (CT), hoge resolutie magnetische resonantie beeldvorming (MRI) en positronemissietechnologie (PET) scans helpen artsen bij het zien van schade aan hersengebieden waar taalverwerkingscentra bestaan.
Soms zijn de veranderingen subtiel en kunnen ze niet worden gedetecteerd met deze tests. Uw arts kan u lees-, schrijf- of spreektests geven om te bepalen welke taalprocessen mogelijk zijn verstoord door uw verwonding.
Wat is de behandeling voor agraphia?
In ernstige gevallen waarbij hersenletsel permanent is, is het misschien niet mogelijk om iemands eerdere schrijfvaardigheid volledig te herstellen.
Er is echter enig onderzoek dat aantoont dat wanneer revalidatie verschillende taalstrategieën omvat, de herstelresultaten beter zijn dan wanneer een enkele strategie wordt gebruikt.
Uit een onderzoek uit 2013 bleek dat de schrijfvaardigheid verbeterde voor mensen die alexia met agrafie hadden wanneer ze meerdere behandelingssessies hadden waarin ze steeds dezelfde tekst lazen totdat ze hele woorden konden lezen in plaats van letter voor letter.
Deze leesstrategie ging gepaard met interactieve spellingoefeningen waarbij deelnemers een spellingsapparaat konden gebruiken om hen te helpen hun spelfouten op te sporen en te corrigeren.
Revalidatietherapeuten kunnen ook een combinatie van gezichtsoefeningen, geheugensteuntjes en anagrammen gebruiken om mensen te helpen opnieuw te leren.
Ze kunnen ook spelling- en zinschrijfoefeningen en mondelinge lees- en spellingsoefeningen gebruiken om tekorten op meerdere gebieden tegelijkertijd aan te pakken.
Andere onderzoekers hebben enig succes gehad met het gebruik van oefeningen om de verbindingen tussen woordgeluiden (fonemen) en het bewustzijn van de letters die geluiden vertegenwoordigen te versterken (grafemen).
Deze methoden kunnen mensen helpen om copingstrategieën toe te passen, zodat ze beter kunnen functioneren, zelfs wanneer hersenschade niet onomkeerbaar is.
het komt neer op
Agraphia is het verlies van een eerdere vaardigheid om schriftelijk te communiceren. Dit kan worden veroorzaakt door:
- traumatische hersenschade
- beroerte
- gezondheidsproblemen zoals dementie, epilepsie of hersenletsels
Meestal ervaren mensen met agrafie ook stoornissen in hun lees- en spraakvermogen.
Hoewel sommige soorten hersenbeschadiging niet omkeerbaar zijn, kunnen mensen mogelijk een deel van hun schrijfvaardigheid terugkrijgen door samen te werken met therapeuten om opnieuw te leren hoe ze met meer nauwkeurigheid kunnen plannen, schrijven en spellen.
