Wat is de ziekte van Parkinson?
De ziekte van Parkinson (Parkinsonisme) wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van bepaalde herkenbare symptomen. Deze omvatten oncontroleerbaar beven of trillen, gebrek aan coördinatie en spraakproblemen. De symptomen variëren echter en kunnen verergeren naarmate de ziekte voortschrijdt.
De belangrijkste symptomen van Parkinson zijn onder meer:
- oncontroleerbaar schudden en trillen
- vertraagde beweging (bradykinesie)
- evenwichtsproblemen en eventuele problemen bij het opstaan
- stijfheid in ledematen
Veel artsen die deze hersenaandoening diagnosticeren, vertrouwen op de beoordelingsschaal van Hoehn en Yahr om de ernst van de symptomen te classificeren. De schaal is onderverdeeld in vijf fasen op basis van ziekteprogressie. De vijf fasen helpen artsen om te beoordelen hoe ver de ziekte is gevorderd.
Fase 1
Stadium 1 is de mildste vorm van Parkinson. In dit stadium kunnen er symptomen zijn, maar deze zijn niet ernstig genoeg om de dagelijkse taken en algehele levensstijl te verstoren. In feite zijn de symptomen in dit stadium zo minimaal dat ze vaak worden gemist. Maar familie en vrienden kunnen veranderingen in uw houding, wandeling of gezichtsuitdrukkingen opmerken.
Een duidelijk symptoom van Parkinson in stadium 1 is dat trillingen en andere bewegingsmoeilijkheden over het algemeen exclusief zijn voor één kant van het lichaam. Voorgeschreven medicijnen kunnen in dit stadium effectief werken om de symptomen te minimaliseren en te verminderen.
Stage 2
Stadium 2 wordt beschouwd als een gematigde vorm van Parkinson en de symptomen zijn veel duidelijker dan die in stadium 1. Stijfheid, trillingen en beven kunnen meer merkbaar zijn en er kunnen veranderingen in gezichtsuitdrukkingen optreden.
Terwijl spierstijfheid de taakvoltooiing verlengt, heeft fase 2 geen invloed op de balans. Het lopen kan toenemen of toenemen, en de houding van de persoon kan beginnen te veranderen.
Mensen voelen in dit stadium symptomen aan beide kanten van het lichaam (hoewel één kant mogelijk slechts minimaal wordt beïnvloed) en ervaren soms spraakproblemen.
De meerderheid van de mensen met Parkinson in stadium 2 kan nog steeds alleen wonen, hoewel het kan zijn dat sommige taken meer tijd in beslag nemen. De voortgang van fase 1 naar fase 2 kan maanden of zelfs jaren duren. En er is geen manier om individuele voortgang te voorspellen.
Fase 3
Stadium 3 is het middelste stadium van Parkinson en markeert een belangrijk keerpunt in de progressie van de ziekte. Veel van de symptomen zijn dezelfde als die in fase 2. U heeft nu echter meer kans op evenwichtsverlies en verminderde reflexen. Je bewegingen worden over het algemeen langzamer. Dit is de reden waarom vallen vaker voorkomt in fase 3.
Parkinson beïnvloedt in dit stadium de dagelijkse taken aanzienlijk, maar mensen kunnen ze nog steeds voltooien. Medicatie in combinatie met ergotherapie kan de symptomen helpen verminderen.
Stap 4
Onafhankelijkheid scheidt mensen met stadium 3 Parkinson van die met stadium 4. Tijdens stadium 4 is het mogelijk om zonder hulp te staan. Voor beweging kan echter een rollator of een ander type hulpmiddel nodig zijn.
Veel mensen kunnen in dit stadium van Parkinson niet alleen wonen vanwege de aanzienlijke afname van de beweging en reactietijden. Alleen wonen in fase 4 of later kan veel dagelijkse taken onmogelijk maken en het kan buitengewoon gevaarlijk zijn.
Stap 5
Stadium 5 is het verste stadium van de ziekte van Parkinson. Geavanceerde stijfheid in de benen kan ook bevriezing veroorzaken bij het staan, waardoor staan of lopen onmogelijk wordt. Mensen in deze fase hebben rolstoelen nodig en ze kunnen vaak niet zelfstandig staan zonder te vallen. Er is 24 uur per dag assistentie nodig om vallen te voorkomen.
Tot 30 procent van de mensen in stadium 4 en 5 ervaart verwarring, hallucinaties en wanen. Hallucinaties treden op wanneer je dingen ziet die er niet zijn. Waanideeën ontstaan wanneer je dingen gelooft die niet waar zijn, zelfs als je het bewijs hebt gekregen dat je overtuiging verkeerd is. Dementie komt ook veel voor en treft tot 75 procent van de mensen met Parkinson. Bijwerkingen van medicijnen in deze latere stadia wegen vaak op tegen de voordelen.
Alternatief classificatiesysteem
Een klacht over het beoordelingssysteem van Hoehn en Yahr is dat het uitsluitend gericht is op bewegingssymptomen. Er zijn andere soorten symptomen die verband houden met de ziekte van Parkinson, zoals een verstandelijke beperking.
Hierdoor kunnen veel artsen ook de Unified Parkinson's Disease Rating Scale gebruiken. Hiermee kunnen ze cognitieve problemen beoordelen die de dagelijkse taken en de effectiviteit van de behandeling kunnen schaden.
Deze schaal is veel ingewikkelder, maar ook grondiger. Hierdoor kunnen artsen rekening houden met een completer beeld dat de volledige gezondheidstoestand van de persoon onderzoekt in plaats van alleen motorische symptomen.
Niet-motorische symptomen
De progressie van de ziekte van Parkinson wordt meestal beoordeeld door motorische symptomen zoals spierstijfheid en trillingen. Niet-motorische symptomen komen echter ook veel voor. Sommige mensen zullen deze symptomen jaren vóór de ontwikkeling van Parkinson ontwikkelen, en sommigen zullen ze daarna ontwikkelen. Overal van 80 tot 90 procent van de mensen met de ziekte van Parkinson zal ook niet-motorische symptomen ervaren.
Niet-motorische symptomen zijn onder meer:
- cognitieve veranderingen, zoals geheugenproblemen of planning, of het vertragen van gedachten
- stemmingsstoornissen zoals angst en depressie
- slaapstoornissen zoals slapeloosheid
- vermoeidheid
- constipatie
- zichtproblemen
- spraak- en slikproblemen
- moeilijkheden met reukvermogen
Bij niet-motorische symptomen kan bij veel mensen een aanvullende behandeling nodig zijn. Deze symptomen kunnen toenemen naarmate de ziekte voortschrijdt.
Is de ziekte van Parkinson dodelijk?
De ziekte van Parkinson zelf veroorzaakt niet de dood. Symptomen die verband houden met Parkinson kunnen echter dodelijk zijn. Zo kunnen verwondingen als gevolg van een val of problemen met dementie dodelijk zijn.
Sommige mensen met Parkinson hebben moeite met slikken. Dit kan leiden tot aspiratiepneumonie. Deze aandoening wordt veroorzaakt wanneer voedsel of andere vreemde voorwerpen in de longen worden ingeademd.
Wat je kunt doen
Vanaf 2017 is er geen definitieve remedie voor de ziekte van Parkinson. Er is ook geen duidelijke oorzaak bekend. Het komt waarschijnlijk door een combinatie van de gevoeligheid van een persoon en omgevingsfactoren. De meeste gevallen van de ziekte van Parkinson gebeuren zonder genetische link. Slechts 10 procent van de mensen met Parkinson meldt dat ze een familielid met de ziekte hebben. Veel toxines worden verdacht en zijn onderzocht, maar geen enkele stof kan op betrouwbare wijze worden gekoppeld aan Parkinson. Er is echter onderzoek gaande. Geschat wordt dat tweemaal zoveel mannen de ziekte hebben als vrouwen.
Uiteindelijk kan het begrijpen van zowel de motorische als de niet-motorische symptomen van Parkinson leiden tot eerdere detectie - en dus eerdere behandeling. Dit kan de kwaliteit van leven verbeteren.
Als u uw eigen individuele risicofactoren kent, kunt u symptomen in de beginfase detecteren. Houd er rekening mee dat niet alle mensen doorgaan naar de meest ernstige stadia van Parkinson. De ziekte kan sterk van persoon tot persoon verschillen.
