Definitie
Dysfasie is een aandoening die van invloed is op uw vermogen om gesproken taal te produceren en te begrijpen. Dysfasie kan ook lees-, schrijf- en gebarenstoornissen veroorzaken.
Dysfasie wordt vaak aangezien voor andere aandoeningen. Het wordt soms verward met dysartrie, een spraakstoornis. Het kan ook worden verward met dysfagie, een slikstoornis.
Dysfasie is een taalstoornis. Het komt voor wanneer de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor het omzetten van gedachten in gesproken taal beschadigd zijn en niet goed kunnen functioneren. Hierdoor hebben mensen met dysfasie vaak moeite met verbale communicatie.
Dysfasie wordt veroorzaakt door hersenschade. Slagen zijn de meest voorkomende oorzaak van hersenbeschadiging die tot dysfasie leidt. Andere oorzaken zijn onder meer infecties, hoofdletsel en tumoren.
Wat veroorzaakt dit en wie loopt er risico?
Dysfasie treedt op wanneer de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor de taalproductie en het begrip beschadigd of beschadigd zijn. Deze schade kan worden veroorzaakt door een aantal verschillende medische aandoeningen.
Beroertes zijn de meest voorkomende oorzaak van dysfasie. Tijdens een beroerte ontneemt een verstopping of breuk in de bloedvaten van de hersenen de bloedcellen en bijgevolg zuurstof. Wanneer hersencellen te lang geen zuurstof krijgen, kunnen ze afsterven.
Enkele andere veelvoorkomende oorzaken van dysfasie zijn:
- infecties
- ernstig hoofdletsel
- hersentumors
- neurodegeneratieve ziekten, zoals Alzheimer en Parkinson
- voorbijgaande ischemische aanvallen (TIA)
- migraine
- toevallen
Sommige oorzaken van dysfasie, zoals TIA's, migraine en toevallen, leiden alleen tot tijdelijke hersenschade. De taalvaardigheid wordt hersteld zodra de aanval voorbij is.
Hoewel bepaalde oorzaken van dysfasie, zoals hoofdletsel, onvoorspelbaar zijn, hebben andere, zoals beroertes, duidelijke risicofactoren. Deze omvatten:
- hoge cholesterol
- hoge bloeddruk
- hartziekte
- diabetes
- een zittende levensstijl
Door deze problemen aan te pakken, kunt u uw risico op een beroerte verlagen en als gevolg daarvan uw risico op dysfasie.
Wat is het verschil tussen dysfasie en afasie?
Dysfasie en afasie hebben dezelfde oorzaken en symptomen. Sommige bronnen suggereren dat afasie ernstiger is en een volledig verlies van spraak en begripsvermogen met zich meebrengt. Bij dysfasie gaat het daarentegen slechts om matige taalstoornissen.
Veel gezondheidswerkers en onderzoekers gebruiken deze termen echter door elkaar om te verwijzen naar volledige en gedeeltelijke verstoringen van taalvaardigheden. Afasie is de voorkeursterm in Noord-Amerika, terwijl dysfasie in andere delen van de wereld vaker voorkomt.
Soorten dysfasie
Er zijn verschillende soorten en subtypen dysfasie. Elk type wordt geassocieerd met schade aan een bepaald hersengebied. Bij degenen met dysfasie zijn de verschillen echter vaak minder duidelijk. Hersenschade is zelden duidelijk.
Expressieve typen
Expressieve dysfasie beïnvloedt de spraak- en taaluitvoer. Mensen met expressieve dysfasie hebben moeite met het produceren van spraak, hoewel ze misschien begrijpen wat er tegen hen wordt gezegd. Ze zijn zich meestal bewust van hun moeilijkheden om zich uit te drukken.
Broca's dysfasie (ook bekend als Broca's afasie)
Broca's dysfasie is een van de meest voorkomende vormen van dysfasie. Het betreft schade aan een deel van de hersenen dat bekend staat als het gebied van Broca. Het gebied van Broca is verantwoordelijk voor de spraakproductie. Mensen met Broca's dysfasie hebben grote moeite met het vormen van woorden en zinnen en kunnen moeilijk of helemaal niet spreken. Ze begrijpen vaak wat anderen beter zeggen dan dat ze spreken.
Transcorticale dysfasie (ook bekend als transcorticale afasie)
Transcorticale dysfasie komt minder vaak voor. Ook bekend als isolatiedysfasie, beïnvloedt het de zenuwvezels die informatie transporteren tussen de taalcentra van de hersenen, evenals andere centra die subtiele aspecten van communicatie integreren en verwerken. Deze omvatten tone of voice, emotie en gezichtsuitdrukkingen.
Er zijn drie soorten transcorticale dysfasie:
- transcorticale sensorische dysfasie
- transcorticale motorische dysfasie
- gemengde transcorticale dysfasie
Receptieve typen
Receptieve dysfasie beïnvloedt het taalbegrip. Mensen met receptieve dysfasie kunnen vaak praten, maar zonder betekenis. Ze weten vaak niet dat anderen ze niet begrijpen.
Wernicke's dysfasie (ook bekend als Wernicke's afasie)
Wernicke's dysfasie brengt schade toe aan een deel van de hersenen dat het gebied van Wernicke wordt genoemd. Het gebied van Wernicke helpt ons de betekenis van woorden en taal te begrijpen. Mensen met Wernicke's dysfasie kunnen misschien vloeiend spreken, maar hun gebruik van onzinnige of irrelevante woorden en zinnen kan hun woorden onbegrijpelijk maken. Ze kunnen ook moeite hebben met het begrijpen van gesproken taal.
Anomische dysfasie (ook bekend als anomische afasie)
Anomische dysfasie is een mildere vorm van dysfasie. Mensen met anomische dysfasie hebben moeite met het terugvinden van specifieke woorden, inclusief namen. Als ze zich geen woord kunnen herinneren, kunnen ze pauzeren, gebaren gebruiken of een algemeen woord of een rotondebeschrijving vervangen.
Conductiedysfasie (ook bekend als conductieafasie)
Conductiedysfasie is een van de zeldzaamste vormen van dysfasie. Mensen met geleidingsdysfasie kunnen spraak verstaan en produceren, maar kunnen het moeilijk herhalen.
Globaal type
Mondiale dysfasie (ook wel mondiale afasie genoemd) wordt veroorzaakt door wijdverbreide schade aan de taalcentra van de hersenen. Mensen met mondiale dysfasie hebben grote moeite met het uitdrukken en begrijpen van taal.
Symptomen van dysfasie
Mensen met dysfasie kunnen moeilijkheden ondervinden bij het gebruiken of begrijpen van spraak. Symptomen zijn afhankelijk van de locatie en de ernst van hersenschade.
Sprekende symptomen zijn onder meer:
- worstelen om woorden te vinden (anomie)
- langzaam of met veel moeite spreken
- spreken in enkele woorden of korte fragmenten
- weglaten van kleine woorden, zoals artikelen en voorzetsels (telegrafische spraak)
- grammaticale fouten maken
- woordvolgorde door elkaar halen
- woorden of geluiden vervangen
- onzinnige woorden gebruiken
- vloeiend maar zonder betekenis spreken
Begripssymptomen zijn onder meer:
- worstelen om spraak te begrijpen
- extra tijd nemen om spraak te verstaan
- onjuiste antwoorden geven op eenvoudige vragen
- moeite hebben met het begrijpen van complexe grammatica
- moeite hebben met het verstaan van snelle spraak
- betekenis verkeerd interpreteren (bijvoorbeeld figuurlijke taal letterlijk nemen)
- geen besef van fouten
Mensen met dysfasie kunnen ook andere problemen hebben, vooral met lezen en schrijven.
Hoe het wordt gediagnosticeerd
Dysfasie komt vaak plotseling voor - bijvoorbeeld na een hoofdletsel. Wanneer het zonder duidelijke oorzaak verschijnt, is het meestal een teken van een andere aandoening, zoals een beroerte of een hersentumor. Als u symptomen van dysfasie ervaart, moet u zo snel mogelijk een afspraak maken met uw arts.
Uw arts kan enkele of alle van de volgende tests voorstellen:
- een lichamelijk onderzoek
- een neurologisch onderzoek
- andere tests van vaardigheden zoals reflexen, kracht en gevoel
- een beeldvormende test, zoals een MRI-scan
- een logopedische evaluatie
Houd er rekening mee dat uw arts de term 'afasie' kan gebruiken om naar de symptomen te verwijzen.
Behandelingsopties
In milde gevallen van dysfasie kunnen de taalvaardigheden zonder behandeling worden hersteld. Maar meestal wordt spraak- en taaltherapie gebruikt om de taalvaardigheid te herontwikkelen.
Spraak- en taaltherapeuten richten zich op het helpen van mensen met dysfasie om zoveel mogelijk taal te herwinnen, terwijl ze hen ook leren hoe ze compensatietechnieken en andere communicatiemiddelen kunnen gebruiken.
Wat zijn de vooruitzichten?
Hoewel er aanzienlijke verbeteringen kunnen worden aangebracht, is het niet altijd mogelijk om de volledige communicatieve vaardigheden te herstellen nadat hersenbeschadiging is opgetreden. De behandeling is het meest effectief wanneer deze zo snel mogelijk na de beroerte of verwonding optreedt, dus overleg met uw arts over uw symptomen zodra ze zich voordoen.
