Wat is eierstokkanker?
Eierstokkanker is wanneer abnormale cellen in de eierstok ongecontroleerd beginnen te vermenigvuldigen en een tumor vormen. Indien onbehandeld, kan de tumor zich verspreiden naar andere delen van het lichaam. Dit heet uitgezaaide eierstokkanker.
De eierstokken zijn twee vrouwelijke voortplantingsklieren die eicellen of eieren produceren. Ze produceren ook de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron.
Meer dan 22.000 vrouwen in de Verenigde Staten zullen in 2017 een diagnose van eierstokkanker krijgen en 14.000 vrouwen zullen eraan sterven.
Eierstokkanker heeft vaak waarschuwingssignalen, maar de eerste symptomen zijn vaag en gemakkelijk te negeren. Twintig procent van de ovariumkankers wordt in een vroeg stadium ontdekt.
In dit artikel vindt u informatie over eierstokkanker, waaronder:
- symptomen
- soorten
- risico's
- diagnose
- stadia
- behandeling
- Onderzoek
- overlevingskansen
Wat zijn de vroege symptomen van eierstokkanker?
Het is gemakkelijk om de vroege symptomen van eierstokkanker over het hoofd te zien, omdat ze vergelijkbaar zijn met andere veel voorkomende ziekten of omdat ze de neiging hebben om te komen en gaan. De vroege symptomen zijn onder meer:
- opgeblazen gevoel in de buik, druk en pijn
- abnormale volheid na het eten
- moeite met eten
- een toename van plassen
- een verhoogde drang om te plassen
Eierstokkanker kan ook andere symptomen veroorzaken, zoals:
- vermoeidheid
- indigestie
- maagzuur
- constipatie
- rugpijn
- menstruele onregelmatigheden
- pijnlijke geslachtsgemeenschap
- dermatomyositis (een zeldzame ontstekingsziekte die huiduitslag, spierzwakte en ontstoken spieren kan veroorzaken)
Deze symptomen kunnen om een aantal redenen optreden. Ze zijn niet noodzakelijk te wijten aan eierstokkanker. Veel vrouwen hebben op een of ander moment een aantal van deze problemen. Dit soort symptomen zijn vaak tijdelijk en reageren in de meeste gevallen op eenvoudige behandelingen.
Nogmaals, kankers worden het best behandeld wanneer ze vroeg worden ontdekt. Raadpleeg uw arts als u nieuwe en ongebruikelijke symptomen ervaart.
De symptomen blijven bestaan als ze te wijten zijn aan eierstokkanker. Symptomen worden meestal ernstiger naarmate de tumor groeit. Tegen die tijd heeft de kanker zich meestal buiten de eierstokken verspreid, waardoor het veel moeilijker is om effectief te behandelen.
Neem contact op met uw arts als u gedurende een aanzienlijke periode een of meer van deze symptomen heeft.
Soorten eierstokkanker
De eierstokken bestaan uit drie soorten cellen. Elke cel kan zich ontwikkelen tot een ander type tumor:
- Epitheliale tumoren vormen zich in de weefsellaag aan de buitenkant van de eierstokken. Ongeveer 90 procent van de ovariumkankers zijn epitheliale tumoren
- Stromale tumoren groeien in de hormoonproducerende cellen. Zeven procent van de ovariumkankers zijn stromale tumoren.
- Kiemceltumoren ontwikkelen zich in de eiproducerende cellen. Kiemceltumoren zijn zeldzaam.
Ovariële cysten
De meeste cysten in de eierstokken zijn niet kanker. Dit worden goedaardige cysten genoemd. Een heel klein aantal kan echter kanker zijn.
Een eierstokcyste is een verzameling vocht of lucht die zich in of rond de eierstok ontwikkelt. De meeste eierstokcysten vormen een normaal onderdeel van de ovulatie, en dat is wanneer de eierstok een ei afgeeft. Ze veroorzaken meestal slechts milde symptomen, zoals een opgeblazen gevoel, en verdwijnen zonder behandeling.
Cysten zijn meer zorgwekkend als u niet ovuleert. Vrouwen stoppen met ovuleren na de menopauze. Als zich na de menopauze een cyste van de eierstokken vormt, wil uw arts mogelijk meer tests doen om de oorzaak van de cyste te achterhalen, vooral als deze groot is of niet binnen een paar maanden verdwijnt.
Als de cyste niet verdwijnt, kan uw arts een operatie aanbevelen om hem te verwijderen voor het geval dat. Uw arts kan niet bepalen of het kanker is totdat ze het operatief verwijderen.
Risicofactoren voor eierstokkanker
De exacte oorzaak van eierstokkanker is onbekend. Deze factoren kunnen uw risico vergroten:
- een familiegeschiedenis van eierstokkanker
- genetische mutaties van genen geassocieerd met eierstokkanker, zoals BRCA1 of BRCA2
- een persoonlijke geschiedenis van borst-, baarmoeder- of darmkanker
- zwaarlijvigheid
- het gebruik van bepaalde vruchtbaarheidsmedicijnen of hormoontherapieën
- geen geschiedenis van zwangerschap
- endometriose
Oudere leeftijd is een andere risicofactor. De meeste gevallen van eierstokkanker ontstaan na de menopauze.
Het is mogelijk om eierstokkanker te krijgen zonder een van deze risicofactoren. Evenzo betekent het hebben van een van deze risicofactoren niet noodzakelijkerwijs dat u eierstokkanker krijgt.
Hoe wordt eierstokkanker gediagnosticeerd?
Het is veel gemakkelijker om eierstokkanker te behandelen wanneer uw arts het in een vroeg stadium diagnosticeert. Het is echter niet gemakkelijk te detecteren.
Je eierstokken bevinden zich diep in de buikholte, dus het is onwaarschijnlijk dat je een tumor voelt. Er is geen routinematige diagnostische screening beschikbaar voor eierstokkanker. Daarom is het zo belangrijk dat u ongebruikelijke of aanhoudende symptomen aan uw arts meldt.
Als uw arts zich zorgen maakt dat u eierstokkanker heeft, zullen ze waarschijnlijk een bekkenonderzoek aanbevelen. Het uitvoeren van een bekkenonderzoek kan uw arts helpen onregelmatigheden te ontdekken, maar kleine ovariumtumoren zijn erg moeilijk te voelen.
Naarmate de tumor groeit, drukt deze tegen de blaas en het rectum. Uw arts kan mogelijk onregelmatigheden detecteren tijdens een rectovaginaal bekkenonderzoek.
Uw arts kan ook de volgende tests uitvoeren:
- Transvaginale echografie (TVUS). Dit is een type beeldvormende test die geluidsgolven gebruikt om tumoren in de voortplantingsorganen, inclusief de eierstokken, te detecteren. TVUS kan uw arts echter niet helpen bepalen of tumoren kanker zijn.
- Abdominale en bekken CT-scan. Als u allergisch bent voor kleurstof, kunnen ze een bekken-MRI-scan bestellen.
- Bloedonderzoek om het niveau van kankerantigeen 125 (CA-125) te meten. Dit is een biomarker die wordt gebruikt om de respons op de behandeling van eierstokkanker en andere kankers van voortplantingsorganen te beoordelen. Menstruatie, baarmoederfibromen en baarmoederkanker kunnen echter ook het CA-125-gehalte in het bloed beïnvloeden.
- Biopsie. Dit omvat het verwijderen van een klein stukje weefsel uit de eierstok en het analyseren van het monster onder een microscoop. Een biopsie is de enige manier waarop uw arts kan bevestigen of u eierstokkanker heeft.
Wat zijn de stadia van eierstokkanker?
Uw arts bepaalt het stadium op basis van hoe ver de kanker zich heeft verspreid. Er zijn vier fasen en elke fase heeft subfasen:
Fase 1
Stadium 1 eierstokkanker heeft drie subfasen:
- Stadium 1A: de kanker is beperkt of gelokaliseerd tot één eierstok.
- Stadium 1B: de kanker bevindt zich in beide eierstokken.
- Stadium 1C: Er zijn ook kankercellen aan de buitenkant van de eierstok.
Stage 2
In stadium 2 is de tumor uitgezaaid naar andere bekkenstructuren. Het heeft twee subfasen:
- Stadium 2A: de kanker is uitgezaaid naar de baarmoeder of de eileiders.
- Stadium 2B: de kanker verspreidt zich naar de blaas of het rectum.
Fase 3
Stadium 3 eierstokkanker heeft drie subfasen:
- Stadium 3A: de kanker heeft zich buiten het bekken verspreid naar de binnenkant van de buik en de lymfeklieren in de buik.
- Stadium 3B: de kankercellen bevinden zich buiten de milt of lever.
- Stadium 3C: afzettingen van kanker van minstens 3/4 inch worden gezien op de buik of buiten de milt of lever. De kanker bevindt zich echter niet in de milt of lever.
Stap 4
In stadium 4 is de tumor uitgezaaid of verspreid buiten het bekken, de buik en de lymfeklieren naar de lever of longen. Er zijn twee subfasen in fase 4:
- In stadium 4A bevinden de kankercellen zich in de vloeistof rond de longen.
- In stadium 4B, het meest geavanceerde stadium, hebben de cellen de binnenkant van de milt of lever of zelfs andere verre organen zoals de huid of hersenen bereikt.
Hoe eierstokkanker wordt behandeld
De behandeling hangt af van hoe ver de kanker zich heeft verspreid. Afhankelijk van uw situatie stelt een team van artsen een behandelplan op. Het bevat waarschijnlijk twee of meer van de volgende:
- chemotherapie
- straling
- operatie om de kanker te stadium en de tumor te verwijderen
- gerichte therapie
- hormoontherapie
Chirurgie
Chirurgie is de belangrijkste behandeling voor eierstokkanker.
Het doel van een operatie is om de tumor te verwijderen, maar vaak is een hysterectomie of volledige verwijdering van de baarmoeder nodig. Uw arts kan ook aanbevelen om zowel de eierstokken als de eileiders, de nabijgelegen lymfeklieren en ander bekkenweefsel te verwijderen.
Het identificeren van alle tumorlocaties is moeilijk. In één onderzoek onderzochten onderzoekers manieren om het chirurgische proces te verbeteren, zodat het gemakkelijker is om al het kankerweefsel te verwijderen.
Gerichte therapie
Gerichte therapieën, zoals chemotherapie en bestralingsbehandelingen, vallen de kankercellen aan terwijl ze weinig schade toebrengen aan normale cellen in het lichaam.
Nieuwere gerichte therapieën voor de behandeling van gevorderde epitheliale eierstokkanker zijn onder meer bevacizumab (Avastin) en olaparib (Lynparza). Artsen gebruiken olaparib alleen bij mensen met mutaties in de BRCA-genen.
Behoud van vruchtbaarheid
Kankerbehandelingen, waaronder chemotherapie, bestraling en chirurgie, kunnen uw voortplantingsorganen beschadigen, waardoor het moeilijk wordt om zwanger te worden.
Als u in de toekomst zwanger wilt worden, overleg dan met uw arts voordat u met de behandeling begint. Zij kunnen uw mogelijkheden bespreken om eventueel uw vruchtbaarheid te behouden. Mogelijke opties voor het behoud van vruchtbaarheid zijn:
- Embryo-bevriezing. Dit omvat het invriezen van een bevrucht ei.
- Eicel bevriezing. Deze procedure omvat het invriezen van een onbevrucht ei.
- Chirurgie om de vruchtbaarheid te behouden. In sommige gevallen kan een operatie worden uitgevoerd waarbij slechts één eierstok wordt verwijderd en de eierstok gezond blijft. Dit is meestal alleen mogelijk bij eierstokkanker in een vroeg stadium.
- Behoud van ovarieel weefsel. Dit omvat het verwijderen en invriezen van ovarieel weefsel voor toekomstig gebruik.
- Ovariële onderdrukking. Dit omvat het nemen van hormonen om de ovariële functie tijdelijk te onderdrukken.
Onderzoek en studies naar eierstokkanker
Elk jaar worden nieuwe behandelingen voor eierstokkanker onderzocht. Onderzoekers onderzoeken ook nieuwe manieren om platina-resistente eierstokkanker te behandelen. Wanneer platina-resistentie optreedt, zijn standaard eerstelijnschemotherapie-geneesmiddelen zoals carboplatine en cisplatine niet effectief.
Bepaalde geneesmiddelen worden ook onderzocht op hun potentiële voordelen bij eierstokkanker. Een studie uit 2014 onderzocht gerichte behandelingen voor mensen met meer gevorderde stadia van deze kanker.
Behandeling van eierstokkanker is voornamelijk gericht op chirurgie om de eierstokken en baarmoeder te verwijderen, en chemotherapie. Als gevolg hiervan zullen sommige vrouwen symptomen van de menopauze ervaren.
Een studie uit 2016 onderzocht hoe hormoontherapie (HT) de kwaliteit van leven beïnvloedt na behandeling van eierstokkanker.
Uit deze studie bleek dat HT veilig is voor behandelingen in de overgang bij vrouwen met eierstokkanker. Mensen in de studie behielden een hoge kwaliteit van leven terwijl ze HT kregen nadat ze waren behandeld voor eierstokkanker.
In een artikel uit 2015 werd gekeken naar intraperitoneale (IP) chemotherapie. Uit deze studie bleek dat degenen die IP-therapie kregen een mediane overlevingskans van 61,8 maanden hadden. Dit was een verbetering vergeleken met 51,4 maanden voor degenen die standaard chemotherapie kregen.
Kan eierstokkanker worden voorkomen?
Er zijn geen bewezen manieren om uw risico op het ontwikkelen van eierstokkanker volledig te elimineren. Er zijn echter stappen die u kunt nemen om uw risico te verlagen. Factoren waarvan is aangetoond dat ze uw risico op het ontwikkelen van eierstokkanker verlagen, zijn onder meer:
- het nemen van orale anticonceptiepillen
- borstvoeding geeft
- zwangerschap
- chirurgische ingrepen aan uw voortplantingsorganen (zoals een tubaligatie of hysterectomie)
Wat zijn de vooruitzichten?
Uw vooruitzichten zijn afhankelijk van verschillende factoren, waaronder het stadium van de kanker bij diagnose, uw algehele gezondheid en hoe goed u op de behandeling reageert. Elke kanker is uniek, maar het stadium van de kanker is de belangrijkste indicator van vooruitzichten.
Overlevingskans
Het overlevingspercentage is het percentage vrouwen dat in een bepaald stadium van de diagnose een bepaald aantal jaren overleeft.
Het overlevingspercentage na vijf jaar is bijvoorbeeld het percentage patiënten dat in een bepaald stadium een diagnose heeft gekregen en ten minste vijf jaar na de diagnose van hun arts leeft. Het relatieve overlevingspercentage houdt ook rekening met het verwachte sterftecijfer voor mensen zonder kanker.
Epitheliale eierstokkanker is het meest voorkomende type eierstokkanker. De American Cancer Society schat het relatieve overlevingspercentage voor dit type eierstokkanker als:
-
Fase 1: 71 procent
- 1A: 93 procent
- 1B: 91 procent
- 1C: 84 procent
-
Fase 2: 61 procent
- 2A: 82 procent
- 2B: 72 procent
-
Fase 3: 28 procent
- 3A: 63 procent
- 3B: 53 procent
- 3C: 41 procent
Fase 4: 19 procent
Het overlevingspercentage is hoger dan 90 procent wanneer de kanker vroeg in stadium IA of IB wordt gevonden en meteen wordt behandeld. Artsen diagnosticeren in de vroegste stadia slechts 20 procent van de eierstokkankers.
Wetenschappers onderzoeken momenteel meer verbeterde en betrouwbare manieren om eierstokkanker vroegtijdig op te sporen.
