Definitie
Wanneer mensen over de vagina praten, verwijzen ze meestal naar de vulva, het buitenste deel van de vrouwelijke geslachtsorganen. De vulva bevat de:
- schaamlippen
- vaginale opening
- clitoris
- urinebuis
De vagina is een spierkanaal bekleed met zenuwen en slijmvliezen. Het verbindt de baarmoeder en de baarmoederhals met de buitenkant van het lichaam, waardoor menstruatie, geslachtsgemeenschap en bevalling mogelijk zijn.
Anatomie en functie
Vaginale opening
De vaginale opening, ook wel vaginale vestibule of introitus genoemd, is de opening in de vagina. Het bevindt zich tussen de urethra en de anus. De opening is waar menstruatiebloed het lichaam verlaat. Het wordt ook gebruikt om een baby te baren en voor geslachtsgemeenschap.
Vaginale muur
De vaginale wand is gemaakt van spier bedekt met een slijmvlies, vergelijkbaar met het weefsel in je mond. De muur bevat weefsellagen met veel elastische vezels. Het oppervlak van de muur bevat ook rugae, dit zijn plooien van extra weefsel waardoor de vagina kan uitzetten tijdens seks of bevalling.
De weefsels van de vaginale wand ondergaan tijdens de menstruatiecyclus hormoongerelateerde veranderingen. De cellen in de buitenste laag van het weefsel slaan glycogeen op. Tijdens de ovulatie wordt deze laag afgeworpen. Het glycogeen wordt afgebroken door bacteriën en helpt een pH-waarde te behouden om de vagina te beschermen tegen mogelijk schadelijke bacteriën en schimmels.
Hymen
Het maagdenvlies is een dun membraan dat de opening naar de vagina omringt. Hoewel hymnen in vorm en grootte kunnen variëren, hebben de meeste de vorm van een halve maan. Door deze vorm kan menstruatiebloed de vagina verlaten.
Wanneer iemand voor het eerst geslachtsgemeenschap heeft of iets in de vagina inbrengt, kan het maagdenvlies scheuren. Dit kan ook gebeuren tijdens intensieve training.
Bepaalde vormen en typen maagdenvlies kunnen de menstruatie verstoren, tampons dragen of geslachtsgemeenschap hebben. Deze omvatten:
- Ongeperforeerd maagdenvlies. Een niet-geperforeerd maagdenvlies bedekt de opening naar de vagina volledig en blokkeert de menstruatie. Het moet worden gerepareerd met een kleine operatie.
- Microperforate maagdenvlies. Een microperforaat maagdenvlies is een zeer dun membraan dat de vaginale opening bijna volledig bedekt. Kleine operaties worden gebruikt om een grotere opening te creëren.
- Septate maagdenvlies. Het membraan van een septate maagdenvlies bevat een extra weefselband die twee openingen creëert. Het is behandeld met een kleine operatie.
Vagina diagram
Bekijk het interactieve 3D-diagram hieronder voor meer informatie over de vagina.
Vaginale aandoeningen
Veel aandoeningen kunnen de vagina aantasten. Hier zijn enkele van de belangrijkste.
Vaginitis
Vaginitis is een ontsteking van de vagina als gevolg van een infectie. Het kan ongemakkelijke symptomen veroorzaken, zoals:
- kwijting
- jeuk
- branderig gevoel
Er zijn verschillende soorten vaginitis, afhankelijk van de oorzaak. De meest voorkomende typen zijn:
- Bacteriële vaginose (BV). BV is een bacteriële infectie die voortkomt uit een overgroei van gezonde vaginale bacteriën. Dit kan gebeuren wanneer iets de pH-waarde van de vagina verandert, zoals douchen. BV is geen seksueel overdraagbare infectie (soa), maar seks met een nieuwe partner of meerdere partners kan iemands risico om het te ontwikkelen vergroten. BV kan witte of grijze afscheiding veroorzaken, maar veroorzaakt niet altijd symptomen.
- Gist-infectie. Een vaginale schimmelinfectie vindt plaats wanneer er een overgroei van een type gist genaamd Candida albicans in de vagina is. Vaginale schimmelinfecties komen veel voor. Symptomen kunnen zijn: jeuk, ontsteking en een dikke, witte afscheiding die eruitziet als kwark. Gistinfecties kunnen meestal worden behandeld met vrij verkrijgbare (OTC) antischimmelmedicatie.
- Trichomoniasis. Trichomoniasis wordt vaak 'trich' genoemd en is een soa die wordt veroorzaakt door een parasiet die Trichomonas vaginalis wordt genoemd. Het veroorzaakt vaak een groene of gele afscheiding met een visgeur, evenals verbranding en roodheid. Het wordt behandeld met antibiotica. Om herinfectie te voorkomen, moeten beide partners worden behandeld.
Vaginisme
Vaginismus veroorzaakt onvrijwillige samentrekkingen van de vaginale spieren. De spiercontracties maken penetratie pijnlijk, zo niet onmogelijk. Het begint vaak wanneer iemand voor het eerst probeert om gemeenschap te hebben.
Er is geen enkele oorzaak, maar het wordt vaak gekoppeld aan seksuele trauma's uit het verleden of emotionele factoren. Voor sommigen kan de angst voor pijnlijke seks als gevolg van vaginisme de spieren nog meer doen samentrekken, wat leidt tot meer pijn.
Soa's
SOA's worden overgedragen via seksueel contact en kunnen de vagina aantasten en symptomen veroorzaken, variërend van afscheiding tot genitale wratten of zweren. Sommige soa's veroorzaken geen symptomen en komen alleen voor bij routinematige screening. Veel voorkomende soa's zijn:
- chlamydia
- genitale herpes
- gonorroe
- genitale wratten
Vaginale atrofie
Vaginale atrofie zorgt ervoor dat de weefsels van de vagina krimpen en dun worden, wat het kanaal kan vernauwen en de elasticiteit ervan kan verminderen. Het komt vaker voor tijdens de menopauze. Tijdens de menopauze neemt de oestrogeenproductie af, waardoor de hoeveelheid vaginale vloeistoffen afneemt en de pH van de vagina wordt verstoord.
Atrofie kan ook eerder in het leven optreden als gevolg van andere oorzaken van verminderd oestrogeen, zoals borstvoeding, verwijdering van de eierstokken en bepaalde medicijnen. Het kan vaginale droogheid, pijnlijke geslachtsgemeenschap en irritatie veroorzaken.
Vaginale verzakking
Vaginale verzakking vindt plaats wanneer de vagina uitrekt of uitzet en uitsteekt op andere organen. Het komt zelden voor dat het alleen de vagina betreft. Het weefsel dat de baarmoeder ondersteunt, strekt zich meestal ook uit, waardoor het tijdens het spannen verzwakt.
Vaginale bevalling, veelvuldige druk op de buik door overgewicht of overmatige stoelgang, en de menopauze kunnen het risico op verzakking vergroten.
Er zijn verschillende soorten verzakking waarbij de vagina betrokken kan zijn, waaronder:
- cystocele, waarbij de voorkant van de vagina en de blaas betrokken zijn
- rectocele, waarbij de achterkant van de vagina en het rectum betrokken zijn
- enterocele, waarbij de voorkant van de vaginale wand en de dunne darm betrokken zijn
Vaginale verzakking veroorzaakt niet altijd symptomen. Maar in sommige gevallen kan het een gevoel van volheid of zwaarte in het bekken veroorzaken. Anderen kunnen een trekkend gevoel in het gebied voelen.
Symptomen verdwijnen meestal wanneer iemand gaat liggen en kunnen erger worden bij het staan, een stoelgang hebben of iets tillen. Urineren bij niezen, lachen of hoesten is ook mogelijk.
Vaginale kanker
Vaginale kanker is zeer zeldzaam. Er zijn verschillende soorten vaginale kanker, maar de meest voorkomende is plaveiselcelcarcinoom dat begint in de bekleding van de vagina. In de vroege stadia veroorzaakt het mogelijk geen symptomen. Maar als het zich verspreidt, kan het ongebruikelijke vaginale bloedingen, afscheiding of een brok in de vagina veroorzaken.
Twee derde van de vaginale kankers wordt veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Wanneer het vroeg wordt gevonden, kan vaginale kanker vaak worden behandeld.
Symptomen van een vaginale aandoening
Symptomen van een vaginale aandoening kunnen variëren van mild tot ernstig en zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak.
Hieronder volgen enkele veelvoorkomende symptomen:
- een verandering in de hoeveelheid, kleur of geur van vaginale afscheiding
- irritatie in of rond de vagina
- roodheid
- jeuk
- bloeden tijdens of na seks
- bloeden tussen periodes
- bloeden na de menopauze
- pijnlijke geslachtsgemeenschap
Vaginale aandoeningen reageren meestal het beste op de behandeling wanneer ze vroeg worden opgemerkt, dus zorg ervoor dat u een arts raadpleegt als u een van deze symptomen opmerkt.
Tips voor vaginale gezondheid
Hoewel verschillende aandoeningen de vagina kunnen beïnvloeden, kunt u het risico verminderen om er veel van te ontwikkelen.
Volg deze tips om uw risico te verlagen:
- Vermijd douchen. De vagina reinigt zichzelf van nature. Douching kan de natuurlijke balans van bacteriën en schimmels verstoren, wat leidt tot een infectie.
- Vermijd geurende zepen en producten voor vrouwelijke hygiëne. Parfums in geparfumeerde hygiëneproducten, zoals zepen, maandverband en doekjes, kunnen de huid irriteren en de pH-balans van de vagina verstoren. Kies in plaats daarvan voor ongeparfumeerde producten.
- Wees seksueel verantwoordelijk. Gebruik altijd bescherming met nieuwe partners en volg regelmatig STI-tests.
- Doe Kegel-oefeningen. Deze helpen de bekkenbodemspieren te versterken, wat kan helpen het risico op vaginale verzakking en bekkenbodemzwakte te verminderen. Leer hoe u ze moet doen.
- Laat u vaccineren. Praat met uw arts over vaccinaties ter bescherming tegen HPV en hepatitis B, die via seks kunnen worden overgedragen.
- Ontvang regelmatig controles. Raadpleeg uw arts voor regelmatige uitstrijkjes en screenings voor baarmoederhalskanker en HPV. De Amerikaanse Task Force Preventieve Diensten beveelt aan dat vrouwen van 21 tot 65 jaar baarmoederhalskanker laten screenen met een uitstrijkje om de drie jaar. Vrouwen van 30 tot 65 jaar kunnen het screeningsinterval verlengen tot vijf jaar als ze HPV-testen hebben in combinatie met een uitstrijkje.
