Wat is een ESR-test?
Een erytrocytsedimentatiesnelheidstest (ESR) wordt soms een sedimentatiesnelheidstest of sed-snelheidstest genoemd. Deze bloedtest diagnosticeert niet één specifieke aandoening. In plaats daarvan helpt het uw zorgverlener om te bepalen of u een ontsteking ervaart.
Uw arts zal de ESR-resultaten bekijken samen met andere informatie of testresultaten om een diagnose te stellen. De bestelde tests zijn afhankelijk van uw symptomen.
De ESR-test kan ook worden gebruikt om ontstekingsziekten te volgen.
Waarom artsen een ESR-test aanvragen
Wanneer u een ontsteking ervaart, kleven uw rode bloedcellen (RBC's) samen en vormen ze klonten. Deze klontering beïnvloedt de snelheid waarmee rode bloedcellen in een buis zinken waar een bloedmonster wordt geplaatst.
De test laat uw arts zien hoeveel klontering er optreedt. Hoe sneller en verder de cellen naar de bodem van een reageerbuis zakken, hoe groter de kans dat er een ontsteking aanwezig is.
De test kan ontstekingen in het algemeen in uw lichaam identificeren en meten. Het helpt echter niet om de oorzaak van een ontsteking te achterhalen. Daarom wordt de ESR-test zelden alleen uitgevoerd. In plaats daarvan zal uw arts het waarschijnlijk combineren met andere tests om de oorzaak van uw symptomen te achterhalen.
De ESR-test kan worden gebruikt om uw zorgverlener te helpen bij het diagnosticeren van aandoeningen die ontstekingen veroorzaken, zoals:
- auto-immuunziekten
- kankers
- infecties
De ESR-test kan uw zorgverlener helpen auto-immuunontstekingsaandoeningen te controleren, zoals:
- reumatoïde artritis (RA)
- systemische lupus erythematosus (SLE)
Uw arts kan deze test ook bestellen als u:
- sommige soorten artritis
- bepaalde spier- of bindweefselproblemen, zoals polymyalgia-reumatica
Tekenen dat u een ESR-test moet doen
Mogelijk hebt u een ESR-test nodig als u symptomen van inflammatoire aandoeningen ervaart, zoals artritis of inflammatoire darmaandoeningen (IBD). Deze symptomen kunnen zijn:
- gewrichtspijn of stijfheid die 's ochtends langer duurt dan 30 minuten
- hoofdpijn, vooral met bijbehorende pijn in de schouders
- abnormaal gewichtsverlies
- pijn in de schouders, nek of bekken
- spijsverteringssymptomen, zoals diarree, koorts, bloed in uw ontlasting of ongebruikelijke buikpijn
Voorbereiding op de ESR-test
De ESR-test vergt weinig voorbereiding.
U moet uw arts echter vertellen als u medicamenteuze therapie gebruikt. Ze kunnen u vragen om de behandeling tijdelijk stop te zetten voor de test. Bepaalde medicijnen kunnen de ESR-testresultaten beïnvloeden.
De ESR-test
Deze test omvat een eenvoudige bloedafname. Het duurt maar een minuut of twee.
- Eerst wordt de huid direct boven uw ader gereinigd.
- Vervolgens wordt er een naald ingebracht om uw bloed te verzamelen.
- Na het verzamelen van uw bloed wordt de naald verwijderd en wordt de prikplaats bedekt om eventuele bloeding te stoppen.
Het bloedmonster wordt naar een laboratorium gebracht, waar uw bloed in een lange, dunne buis wordt geplaatst waarin het een uur lang op de zwaartekracht zit. Tijdens en na dit uur zal de laboratoriumprofessional die deze test verwerkt, beoordelen hoe ver de rode bloedcellen in de buis zinken, hoe snel ze zinken en hoeveel zinken.
Ontsteking kan ervoor zorgen dat abnormale eiwitten in uw bloed verschijnen. Deze eiwitten zorgen ervoor dat uw rode bloedcellen samenklonteren. Hierdoor vallen ze sneller.
Uw arts kan tegelijk met uw ESR-test een C-reactive protein (CRP) -test bestellen. CRP meet ook ontstekingen, maar het kan ook helpen bij het voorspellen van uw risico op coronaire hartziekte (CAD) en andere hart- en vaatziekten.
Risico's van de ESR-test
Uw bloed laten afnemen brengt minimale risico's met zich mee. Mogelijke complicaties zijn onder meer:
- bloeden, van zeer licht tot overmatig
- flauwvallen
- hematoom
- blauwe plekken
- infectie
- ontsteking van de ader
- tederheid
- duizeligheid
U zult waarschijnlijk milde tot matige pijn voelen wanneer de naald in uw huid prikt. U kunt na de test ook kloppen op de prikplaats.
Als u zich ongemakkelijk voelt bij het zien van bloed, kunt u ook ongemak ervaren als u bloed uit uw lichaam ziet trekken.
Verschillende soorten ESR-tests
Er zijn twee methoden om uw bezinkingssnelheid van erytrocyten te meten.
Westergren-methode
Bij deze methode wordt uw bloed in een Westergren-Katz-buis getrokken totdat het bloedniveau 200 millimeter (mm) bereikt.
De buis wordt verticaal opgeslagen en blijft een uur op kamertemperatuur.
De afstand tussen de bovenkant van het bloedmengsel en de bovenkant van de sedimentatie van rode bloedcellen wordt gemeten.
Dit is de meest gebruikte ESR-testmethode.
Wintrobe-methode
De Wintrobe-methode is vergelijkbaar met de Westergren-methode, behalve dat de gebruikte buis 100 mm lang en dunner is.
Een nadeel van deze methode is dat deze minder gevoelig is dan de Westergren-methode.
Normale ESR-testresultaten
ESR-testresultaten worden gemeten in millimeters per uur (mm / uur).
De volgende worden beschouwd als normale ESR-testresultaten:
- Vrouwen jonger dan 50 jaar moeten een ESR hebben tussen 0 en 20 mm / uur.
- Mannen onder de 50 jaar moeten een ESR hebben tussen 0 en 15 mm / uur.
- Vrouwen ouder dan 50 jaar moeten een ESR hebben tussen 0 en 30 mm / uur.
- Mannen ouder dan 50 jaar moeten een ESR hebben tussen 0 en 20 mm / uur.
- Kinderen moeten een ESR hebben tussen 0 en 10 mm / uur.
Hoe hoger het nummer, hoe groter de kans op ontsteking.
Abnormale ESR-testresultaten begrijpen
Een abnormaal ESR-resultaat stelt geen diagnose van een bepaalde ziekte. Het identificeert alleen mogelijke ontstekingen in uw lichaam en geeft aan dat u verder moet kijken.
Een abnormaal lage waarde zou bijna 0 zijn. (Omdat deze tests fluctueren en wat uiteindelijk als te laag wordt beschouwd, van persoon tot persoon kan verschillen, is het moeilijk om een exacte waarde te vermelden.)
Deze test is niet altijd betrouwbaar of zinvol. Veel factoren kunnen uw resultaten veranderen, zoals:
- gevorderde leeftijd
- medicatiegebruik
- zwangerschap
Sommige oorzaken van abnormale ESR-testresultaten zijn ernstiger dan andere, maar velen zijn geen grote zorg. Het is belangrijk dat u zich niet al te veel zorgen maakt als uw ESR-testresultaten abnormaal zijn.
Werk in plaats daarvan samen met uw arts om erachter te komen wat uw symptomen veroorzaakt. Meestal bestellen ze vervolgtests als uw ESR-resultaten te hoog of te laag zijn.
Oorzaken van hoge ESR-testresultaten
Er zijn meerdere oorzaken voor een hoog ESR-testresultaat. Enkele veel voorkomende voorwaarden die verband houden met een hoger tarief zijn:
- gevorderde leeftijd
- zwangerschap
- Bloedarmoede
- nierziekte
- zwaarlijvigheid
- schildklier aandoening
- bepaalde soorten kanker, waaronder sommige soorten lymfoom en multipel myeloom
Een abnormaal hoge ESR kan duiden op de aanwezigheid van kankertumoren, vooral als er geen ontsteking wordt gevonden.
Auto-immuunziekten
ESR-testresultaten die hoger zijn dan normaal, worden ook geassocieerd met auto-immuunziekten, waaronder:
- lupus
- bepaalde soorten artritis, waaronder RA
- Waldenstrom's macroglobulinemie, een zeldzame vorm van kanker
- temporale arteritis, een aandoening waarbij uw temporale ader ontstoken of beschadigd raakt
- polymyalgia reumatica, die spier- en gewrichtspijn veroorzaakt
- hyperfibrinogenemie, dat is te veel van het eiwit fibrinogeen in uw bloed
- allergische of necrotiserende vasculitis
Infecties
Sommige soorten infecties die ervoor zorgen dat de ESR-testresultaten hoger worden dan normaal, zijn:
- botinfectie
- hartinfecties die myocarditis veroorzaken (beïnvloedt de hartspier), pericarditis (beïnvloedt het weefsel rond het hart of het hartzakje) en endocarditis (beïnvloedt de bekleding van het hart, waaronder de hartkleppen kunnen vallen)
- reumatische koorts
- huidinfectie
- systemische infecties
- tuberculose (tbc)
Oorzaken van lage ESR-testresultaten
Een laag ESR-testresultaat kan te wijten zijn aan:
- congestief hartfalen (CHF)
- hypofibrinogenemie, dat is te weinig fibrinogeen in het bloed
- laag plasma-eiwit (komt voor in verband met lever- of nierziekte)
- leukocytose, wat een hoog aantal witte bloedcellen (WBC) is
- polycythemia vera, een beenmergaandoening die leidt tot de productie van overtollige rode bloedcellen
- sikkelcelanemie, een genetische ziekte die de rode bloedcellen aantast
Wat gebeurt er na de test
Afhankelijk van uw resultaten wil uw arts mogelijk aanvullende tests bestellen, waaronder een tweede ESR-test om de resultaten van de eerste te verifiëren. Deze tests kunnen uw arts mogelijk helpen de specifieke oorzaak van uw ontsteking te achterhalen.
Als u een aandoening heeft die in een van de onderstaande categorieën valt, kunnen verdere tests ook helpen om de effectiviteit van behandelingen te meten en uw ESR tijdens uw behandelingskuur bij te houden.
Een onderliggende aandoening
Als uw zorgverlener vermoedt dat een onderliggende aandoening uw hoge ESR veroorzaakt, kunnen zij u doorverwijzen naar een specialist die de aandoening op de juiste manier kan diagnosticeren en behandelen.
Ontsteking
Als uw arts een ontsteking detecteert, kunnen ze een of meer van de volgende behandelingen aanbevelen:
- het nemen van een niet-steroïde ontstekingsremmer (NSAID), zoals ibuprofen (Advil, Motrin) of naproxen (Aleve, Naprosyn)
- behandeling met corticosteroïden om ontstekingen te verminderen
Infectie
Als een bacteriële infectie uw ontsteking veroorzaakt, zal uw arts waarschijnlijk een antibioticum voorschrijven om deze infectie te bestrijden.
