Wat is cortisol?
Cortisol staat bekend als het stresshormoon vanwege zijn rol in de stressreactie van het lichaam. Maar cortisol is meer dan alleen stress.
Dit steroïde hormoon wordt gemaakt in de bijnieren. De meeste cellen in ons lichaam hebben cortisolreceptoren die cortisol gebruiken voor verschillende functies, waaronder
- bloedsuikerregulatie
- vermindering van ontsteking
- metabolisme regulatie
- geheugen formulering
Cortisol is belangrijk voor uw gezondheid, maar te veel ervan kan grote schade aanrichten aan uw lichaam en een aantal ongewenste symptomen veroorzaken.
Wat zijn de symptomen van hoog cortisol?
Hoge cortisol kan door uw hele lichaam een aantal symptomen veroorzaken. Symptomen kunnen variëren, afhankelijk van wat de stijging van uw cortisolspiegel veroorzaakt.
Algemene tekenen en symptomen van te veel cortisol zijn onder meer:
- gewichtstoename, meestal rond de buik en bovenrug
- gewichtstoename en afronding van het gezicht
- acne
- dunner wordende huid
- gemakkelijk blauwe plekken
- blozend gezicht
- vertraagde genezing
- spier zwakte
- ernstige vermoeidheid
- prikkelbaarheid
- moeite met concentreren
- hoge bloeddruk
- hoofdpijn
Wat betekenen hoge cortisolspiegels?
Een hoog cortisolgehalte kan verschillende dingen betekenen.
Hoge cortisol kan het Cushing-syndroom worden genoemd. Deze aandoening is het gevolg van het feit dat uw lichaam te veel cortisol aanmaakt. (Soortgelijke symptomen kunnen optreden na het nemen van hoge doses corticosteroïden, dus het wordt aanbevolen dat dit wordt uitgesloten voordat wordt getest op het Cushing-syndroom).
Enkele veel voorkomende symptomen van het Cushing-syndroom zijn:
- vetafzettingen in de buik, het gezicht of tussen de schouders
- paarse striae
- gewichtstoename
- langzaam genezende verwondingen
- dunner wordende huid
Verschillende dingen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van hoog cortisol.
Spanning
Stress veroorzaakt een combinatie van signalen van zowel hormonen als zenuwen. Deze signalen zorgen ervoor dat uw bijnieren hormonen afgeven, waaronder adrenaline en cortisol.
Het resultaat is een verhoging van de hartslag en energie als onderdeel van de vecht-of-vluchtreactie. Het is de manier waarop uw lichaam zich voorbereidt op mogelijk gevaarlijke of schadelijke situaties.
Cortisol helpt ook om alle functies te beperken die niet essentieel zijn in een vecht-of-vlucht-situatie. Zodra de dreiging voorbij is, keren uw hormonen terug naar hun gebruikelijke niveaus. Dit hele proces kan een redder in nood zijn.
Maar als je constant onder stress staat, wordt deze reactie niet altijd uitgeschakeld.
Langdurige blootstelling aan cortisol en andere stresshormonen kan grote schade aanrichten aan bijna alle lichaamsprocessen, waardoor het risico op veel gezondheidsproblemen toeneemt, van hartaandoeningen en obesitas tot angst en depressie
Hypofyse problemen
De hypofyse is een klein orgaan aan de basis van je hersenen dat de secretie van verschillende hormonen regelt. Problemen met de hypofyse kunnen ervoor zorgen dat het te weinig of te veel hormonen produceert, waaronder adrenocorticotroop hormoon. Dit is het hormoon dat ervoor zorgt dat de bijnieren cortisol afgeven.
Hypofyse-aandoeningen die hoge cortisolspiegels kunnen veroorzaken, zijn onder meer:
- hyperpitituïstisme (overactieve hypofyse)
- goedaardige hypofysetumoren, waaronder adenomen
- kankerachtige hypofysetumoren
Bijniertumoren
Je bijnieren bevinden zich boven elke nier. Bijniertumoren kunnen goedaardig (niet-kankerachtig) of kwaadaardig (kanker) zijn en in omvang variëren. Beide typen kunnen hoge niveaus van hormonen afscheiden, waaronder cortisol. Dit kan leiden tot het Cushing-syndroom.
Bovendien, als de tumor groot genoeg is om druk uit te oefenen op nabijgelegen organen, kunt u pijn of een vol gevoel in uw buik opmerken.
Bijniertumoren zijn meestal goedaardig en worden aangetroffen bij ongeveer 1 op de 10 mensen met een beeldvormende test van de bijnier. Bijnierkankers zijn veel zeldzamer.
Medicatie bijwerkingen
Bepaalde medicijnen kunnen een verhoging van de cortisolspiegel veroorzaken. Zo worden orale anticonceptiva gekoppeld aan een verhoogd cortisolgehalte in het bloed.
Corticosteroïden die worden gebruikt voor de behandeling van astma, artritis, bepaalde kankers en andere aandoeningen kunnen ook hoge cortisolspiegels veroorzaken wanneer ze in hoge doses of gedurende een lange periode worden ingenomen.
Veel voorgeschreven corticosteroïden zijn onder meer:
- prednison (Deltasone, Prednicot, Rayos)
- cortison (cortonacetaat)
- methylprednisolon (Medrol, MethylPREDNISolone Dose Pack)
- dexamethason (Dexamethason Intensol, DexPak, Baycadron)
Het vinden van de juiste dosis en het nemen van corticosteroïden zoals voorgeschreven, kan het risico op hoge cortisolspiegels helpen verminderen.
Steroïde medicijnen mogen nooit worden gestopt zonder geleidelijk af te bouwen. Abrupt stoppen kan een laag cortisolgehalte veroorzaken. Dit kan een lage bloeddruk en bloedsuiker veroorzaken, zelfs coma en de dood.
Praat altijd met uw arts voordat u wijzigingen aanbrengt in uw doseringsschema wanneer u corticosteroïden gebruikt.
Oestrogeen
Circulerend oestrogeen kan de cortisolspiegel in uw bloed verhogen. Dit kan worden veroorzaakt door oestrogeentherapie en zwangerschap. Een hoge circulerende oestrogeenconcentratie is de meest voorkomende oorzaak van hoge cortisolspiegels bij vrouwen.
Moet ik een dokter zien?
Als u denkt dat u een hoog cortisolgehalte heeft, is het belangrijk om een arts te raadplegen voor een bloedtest. Hoge cortisol veroorzaakt veelvoorkomende tekenen en symptomen die door veel andere ziekten kunnen worden veroorzaakt, dus het is belangrijk om te bevestigen wat uw symptomen veroorzaakt.
Als u symptomen ervaart die kunnen worden veroorzaakt door hoge cortisolspiegels, kan uw arts de volgende tests aanbevelen:
- Cortisol urine- en bloedonderzoek. Deze tests meten de cortisolspiegel in uw bloed en urine. Bij de bloedtest wordt een bloedmonster uit uw ader genomen. Een test genaamd de 24-uurs urinaire vrije cortisol-excretietest wordt gebruikt om uw urine te controleren. Dit houdt in dat urine wordt verzameld over een periode van 24 uur. Bloed- en urinemonsters worden vervolgens in een laboratorium geanalyseerd op cortisolspiegels.
- Cortisol speekseltest. Deze test wordt gebruikt om te controleren op het Cushing-syndroom. Een monster van 's nachts verzameld speeksel wordt geanalyseerd om te zien of uw cortisolspiegels hoog zijn. Cortisolspiegels stijgen en dalen de hele dag en dalen 's nachts aanzienlijk bij mensen zonder het Cushing-syndroom. Hoge cortisolspiegels 's nachts zouden erop kunnen duiden dat u het Cushing-syndroom heeft.
- Beeldvormingstests. CT-scans of een MRI kunnen worden gebruikt om afbeeldingen van uw hypofyse en bijnieren te verkrijgen om te controleren op tumoren of andere afwijkingen.
Onbeheerde hoge cortisolspiegels kunnen ernstige gevolgen hebben voor uw gezondheid. Onbehandeld, kan hoge cortisol uw risico op ernstige gezondheidsproblemen verhogen, waaronder:
- hart-en vaatziekte
- osteoporose
- insulineresistentie en diabetes
- psychiatrische stoornissen
het komt neer op
Iedereen heeft van tijd tot tijd een hoog cortisolgehalte. Het maakt deel uit van de natuurlijke reactie van uw lichaam op bedreigingen van gevaar of gevaar. Maar over een langere periode hoge cortisol hebben, kan blijvende gevolgen hebben voor uw gezondheid.
Als u symptomen van hoog cortisol heeft, kunt u het beste beginnen met een bloedtest om te zien hoe hoog uw cortisolniveau is. Op basis van uw resultaten kan een arts u helpen de onderliggende oorzaak te achterhalen en u te helpen uw cortisolspiegel weer op een veilig niveau te brengen.
