Elektrolytstoornissen begrijpen
Elektrolyten zijn elementen en verbindingen die van nature in het lichaam voorkomen. Ze beheersen belangrijke fysiologische functies.
Voorbeelden van elektrolyten zijn:
- calcium
- chloride
- magnesium
- fosfaat
- kalium
- natrium
Deze stoffen zijn aanwezig in uw bloed, lichaamsvloeistoffen en urine. Ze worden ook ingenomen met eten, drinken en supplementen.
Een elektrolytstoornis treedt op wanneer de hoeveelheid elektrolyten in uw lichaam te hoog of te laag is. Elektrolyten moeten in een gelijkmatige balans worden gehouden om uw lichaam goed te laten functioneren. Anders kunnen vitale lichaamssystemen worden aangetast.
Ernstige verstoringen van de elektrolytenbalans kunnen ernstige problemen veroorzaken, zoals coma, toevallen en hartstilstand.
Symptomen van elektrolytstoornissen
Milde vormen van elektrolytstoornissen veroorzaken mogelijk geen symptomen. Dergelijke aandoeningen kunnen onopgemerkt blijven totdat ze worden ontdekt tijdens een routinematige bloedtest. Symptomen beginnen meestal te verschijnen zodra een bepaalde aandoening ernstiger wordt.
Niet alle verstoringen van de elektrolytenbalans veroorzaken dezelfde symptomen, maar velen hebben vergelijkbare symptomen.
Veel voorkomende symptomen van een elektrolytstoornis zijn:
- onregelmatige hartslag
- snelle hartslag
- vermoeidheid
- lusteloosheid
- convulsies of toevallen
- misselijkheid
- braken
- diarree of obstipatie
- buikkrampen
- spierkrampen
- spier zwakte
- prikkelbaarheid
- verwarring
- hoofdpijn
- gevoelloosheid en tintelingen
Bel onmiddellijk uw arts als u een van deze symptomen ervaart en vermoedt dat u mogelijk een elektrolytstoornis heeft. Elektrolytstoornissen kunnen levensbedreigend worden als ze niet worden behandeld.
Oorzaken van elektrolytstoornissen
Elektrolytstoornissen worden meestal veroorzaakt door verlies van lichaamsvloeistoffen door langdurig braken, diarree of zweten. Ze kunnen zich ook ontwikkelen als gevolg van vochtverlies als gevolg van brandwonden.
Bepaalde medicijnen kunnen ook elektrolytstoornissen veroorzaken. In sommige gevallen zijn onderliggende ziekten, zoals acute of chronische nierziekte, de schuldige.
De exacte oorzaak kan variëren, afhankelijk van het specifieke type elektrolytstoornis.
Soorten elektrolytstoornissen
Verhoogde niveaus van een elektrolyt worden aangegeven met het voorvoegsel 'hyper-'. Verarmde niveaus van een elektrolyt worden aangegeven met 'hypo-'.
Voorwaarden veroorzaakt door onevenwichtigheden in het elektrolytniveau zijn onder meer:
- calcium: hypercalciëmie en hypocalciëmie
- chloride: hyperchloremie en hypochloremie
- magnesium: hypermagnesiëmie en hypomagnesiëmie
- fosfaat: hyperfosfatemie of hypofosfatemie
- kalium: hyperkaliëmie en hypokaliëmie
- natrium: hypernatriëmie en hyponatriëmie
Calcium
Calcium is een essentieel mineraal dat uw lichaam gebruikt om de bloeddruk te stabiliseren en de contractie van de skeletspieren te beheersen. Het wordt ook gebruikt om sterke botten en tanden op te bouwen.
Hypercalciëmie treedt op wanneer u te veel calcium in het bloed heeft. Dit wordt meestal veroorzaakt door:
- nierziekte
- schildklieraandoeningen, waaronder hyperparathyreoïdie
- longziekten, zoals tuberculose of sarcoïdose
- bepaalde soorten kanker, waaronder long- en borstkanker
- overmatig gebruik van antacida en calcium- of vitamine D-supplementen
- medicijnen zoals lithium, theofylline of bepaalde waterpillen
Hypocalciëmie treedt op als gevolg van een tekort aan voldoende calcium in de bloedbaan. Oorzaken kunnen zijn:
- nierfalen
- hypoparathyreoïdie
- vitamine D-tekort
- pancreatitis
- prostaatkanker
- malabsorptie
- bepaalde medicijnen, waaronder heparine, osteoporose medicijnen en anti-epileptica
Chloride
Chloride is nodig om de juiste balans van lichaamsvloeistoffen te behouden.
Hyperchloremie treedt op wanneer er te veel chloride in het lichaam aanwezig is. Dit kan gebeuren als gevolg van:
- ernstige uitdroging
- nierfalen
- dialyse
Hypochloremie ontstaat wanneer er te weinig chloride in het lichaam is. Het wordt vaak veroorzaakt door natrium- of kaliumproblemen.
Andere oorzaken kunnen zijn:
- taaislijmziekte
- eetstoornissen, zoals anorexia nervosa
- schorpioensteken
- acuut nierfalen
Magnesium
Magnesium is een cruciaal mineraal dat veel belangrijke functies reguleert, zoals:
- spiercontractie
- hartslag
- zenuwfunctie
Hypermagnesiëmie betekent overmatige hoeveelheden magnesium. Deze aandoening treft vooral mensen met de ziekte van Addison en een nierziekte in het eindstadium.
Hypomagnesiëmie betekent dat er te weinig magnesium in het lichaam aanwezig is. Veelvoorkomende oorzaken zijn:
- alcoholgebruiksstoornis
- ondervoeding
- malabsorptie
- chronische diarree
- overmatig zweten
- hartfalen
- bepaalde medicijnen, waaronder sommige diuretica en antibiotica
Fosfaat
De nieren, botten en darmen werken om het fosfaatgehalte in het lichaam in evenwicht te brengen. Fosfaat is nodig voor een breed scala aan functies en werkt nauw samen met calcium.
Hyperfosfatemie kan optreden als gevolg van:
- laag calciumgehalte
- chronische nierziekte
- ernstige ademhalingsmoeilijkheden
- traag werkende bijschildklieren
- ernstig spierletsel
- tumorlysissyndroom, een complicatie van de behandeling van kanker
- overmatig gebruik van fosfaat bevattende laxeermiddelen
Lage niveaus van fosfaat of hypofosfatemie zijn te zien bij:
- acuut alcoholmisbruik
- ernstige brandwonden
- verhongering
- vitamine D-tekort
- overactieve bijschildklieren
- bepaalde medicijnen, zoals intraveneuze (IV) ijzerbehandeling, niacine (Niacor, Niaspan) en sommige antacida
Kalium
Kalium is vooral belangrijk voor het reguleren van de hartfunctie. Het helpt ook om gezonde zenuwen en spieren te behouden.
Hyperkaliëmie kan optreden als gevolg van een hoog kaliumgehalte. Deze aandoening kan dodelijk zijn als ze niet gediagnosticeerd en onbehandeld blijft. Het wordt meestal veroorzaakt door:
- ernstige uitdroging
- nierfalen
- ernstige acidose, waaronder diabetische ketoacidose
- bepaalde medicijnen, waaronder sommige bloeddrukmedicijnen en diuretica
- bijnierinsufficiëntie, dat is wanneer uw cortisolspiegels te laag zijn
Hypokaliëmie treedt op wanneer de kaliumspiegels te laag zijn. Dit gebeurt vaak als gevolg van:
- eet stoornissen
- ernstig braken of diarree
- uitdroging
- bepaalde medicijnen, waaronder laxeermiddelen, diuretica en corticosteroïden
Natrium
Natrium is nodig voor het lichaam om de vochtbalans te behouden en is van cruciaal belang voor een normale lichaamsfunctie. Het helpt ook om de zenuwfunctie en spiercontractie te reguleren.
Hypernatriëmie treedt op wanneer er teveel natrium in het bloed zit. Abnormaal hoge natriumspiegels kunnen worden veroorzaakt door:
- onvoldoende waterverbruik
- ernstige uitdroging
- overmatig verlies van lichaamsvloeistoffen als gevolg van langdurig braken, diarree, zweten of luchtwegaandoeningen
- bepaalde medicijnen, waaronder corticosteroïden
Hyponatriëmie ontstaat wanneer er te weinig natrium is. Veel voorkomende oorzaken van een laag natriumgehalte zijn:
- overmatig vochtverlies door de huid door zweten of brandwonden
- braken of diarree
- slechte voeding
- alcoholgebruiksstoornis
- overhydratie
- schildklier-, hypothalamische of bijnieraandoeningen
- lever-, hart- of nierfalen
- bepaalde medicijnen, waaronder diuretica en medicatie tegen toevallen
- syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon (SIADH)
Diagnose van elektrolytstoornissen
Een eenvoudige bloedtest kan het niveau van elektrolyten in uw lichaam meten. Een bloedtest die naar uw nierfunctie kijkt, is ook belangrijk.
Uw arts wil mogelijk een lichamelijk onderzoek uitvoeren of extra tests bestellen om een vermoedelijke elektrolytstoornis te bevestigen. Deze aanvullende tests zijn afhankelijk van de betreffende conditie.
Zo kan hypernatriëmie (te veel natrium) door aanzienlijke uitdroging verlies van elasticiteit in de huid veroorzaken. Uw arts kan een knijptest uitvoeren om te bepalen of uitdroging u beïnvloedt.
Ze kunnen ook uw reflexen testen, omdat zowel verhoogde als uitgeputte niveaus van sommige elektrolyten de reflexen kunnen beïnvloeden.
Een elektrocardiogram (ECG of ECG), een elektrische tracering van uw hart, kan ook nuttig zijn om te controleren op onregelmatige hartslagen, ritmes of ECG- of ECG-veranderingen veroorzaakt door elektrolytproblemen.
Behandeling van elektrolytstoornissen
De behandeling varieert afhankelijk van het type elektrolytstoornis en de onderliggende aandoening die deze veroorzaakt.
Over het algemeen worden bepaalde behandelingen gebruikt om de juiste balans van mineralen in het lichaam te herstellen. Deze omvatten:
Intraveneuze (IV) vloeistoffen
Intraveneuze (IV) vloeistoffen, meestal natriumchloride, kunnen het lichaam helpen rehydrateren. Deze behandeling wordt vaak gebruikt bij uitdroging als gevolg van braken of diarree. Elektrolytensupplementen kunnen aan IV-vloeistoffen worden toegevoegd om tekorten te corrigeren.
Bepaalde IV-medicijnen
IV-medicijnen kunnen uw lichaam helpen de elektrolytenbalans snel te herstellen. Ze kunnen u ook beschermen tegen negatieve effecten terwijl u op een andere manier wordt behandeld.
Welke medicatie u krijgt, hangt af van de elektrolytstoornis die u heeft. Medicijnen die kunnen worden toegediend, zijn onder meer calciumgluconaat, magnesiumchloride en kaliumchloride.
Orale medicijnen en supplementen
Orale medicijnen en supplementen worden vaak gebruikt om chronische minerale afwijkingen in uw lichaam te corrigeren. Dit komt vaker voor als bij u de diagnose nierziekte is gesteld.
Afhankelijk van uw elektrolytstoornis, kunt u medicijnen of supplementen krijgen zoals:
- calcium (gluconaat, carbonaat, citraat of lactaat
- magnesium oxide
- kaliumchloride
- fosfaatbindmiddelen, waaronder sevelamer-hydrochloride (Renagel), lanthaan (Fosrenol) en op calcium gebaseerde behandelingen zoals calciumcarbonaat
Ze kunnen helpen bij het vervangen van verarmde elektrolyten op korte of lange termijn, afhankelijk van de onderliggende oorzaak van uw aandoening. Zodra de onbalans is verholpen, zal uw arts de onderliggende oorzaak behandelen.
Hoewel sommige supplementen zonder recept verkrijgbaar zijn, krijgen de meeste mensen met elektrolytstoornissen een recept voor supplementen van hun arts.
Hemodialyse
Hemodialyse is een type dialyse waarbij een machine wordt gebruikt om afval uit uw bloed te verwijderen.
Een manier om ervoor te zorgen dat het bloed naar deze kunstnier stroomt, is dat uw arts chirurgisch een vasculaire toegang of een toegangspunt in uw bloedvaten creëert.
Dit toegangspunt zorgt ervoor dat er tijdens hemodialysebehandeling een grotere hoeveelheid bloed door uw lichaam kan stromen. Dit betekent dat er meer bloed kan worden gefilterd en gezuiverd.
Hemodialyse kan worden gebruikt wanneer een elektrolytstoornis wordt veroorzaakt door plotselinge nierschade en andere behandelingen niet werken. Uw arts kan ook beslissen over hemodialysebehandeling als het elektrolytprobleem levensbedreigend is geworden.
Risicofactoren voor elektrolytstoornissen
Iedereen kan een elektrolytstoornis ontwikkelen. Bepaalde mensen lopen een verhoogd risico vanwege hun medische geschiedenis. Voorwaarden die uw risico op een elektrolytstoornis verhogen, zijn onder meer:
- alcoholgebruiksstoornis
- cirrose
- congestief hartfalen
- nierziekte
- eetstoornissen, zoals anorexia en boulimie
- trauma, zoals ernstige brandwonden of gebroken botten
- schildklieraandoeningen
- bijnieraandoeningen
Elektrolytstoornissen voorkomen
Volg dit advies om elektrolytstoornissen te helpen voorkomen:
- blijf gehydrateerd als u langdurig moet braken, diarree of zweten
- bezoek uw arts als u veel voorkomende symptomen van een elektrolytstoornis ervaart
Als de elektrolytstoornis wordt veroorzaakt door medicijnen of onderliggende aandoeningen, zal uw arts uw medicatie aanpassen en de oorzaak behandelen. Dit zal toekomstige onevenwichtigheden in de elektrolytenbalans helpen voorkomen.
