1. Multiple sclerose (MS) is een aandoening van het centrale zenuwstelsel, waaronder de hersenen, het ruggenmerg en de oogzenuw. Hoe beïnvloedt MS deze gebieden en wat zijn enkele van de problemen die MS specifiek veroorzaakt met de gezondheid van de hersenen?
Zenuwen communiceren met elkaar en met de rest van het lichaam door elektrische en chemische signalen te verzenden.
Om te begrijpen hoe uw zenuwen werken, moet u nadenken over hoe ze op elektrische kabels lijken. Zenuwen bestaan uit een 'draad', die we het axon noemen. Het axon is bedekt met isolatiemateriaal, myeline genaamd.
MS beschadigt de myeline, zodat het vermogen van de zenuw om elektrische signalen te geleiden, wordt vertraagd en ongecoördineerd. Als het axon ook beschadigd is, kan het elektrische signaal volledig worden geblokkeerd. Wanneer dit gebeurt, kan de zenuw geen geschikte informatie verzenden. Dit veroorzaakt symptomen.
Als een spier bijvoorbeeld niet voldoende zenuwinvoer ontvangt, is er zwakte. Als het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor coördinatie beschadigd is, kan dit evenwichtsverlies of tremoren veroorzaken.
MS-laesies in de oogzenuw kunnen leiden tot verlies van gezichtsvermogen. Ruggenmergschade wordt meestal geassocieerd met verminderde mobiliteit, verminderde of abnormale sensaties en verminderde urogenitale (genitale en urinaire) functie.
Als het gaat om de hersenen, kunnen veranderingen als gevolg van MS bijdragen aan vermoeidheid en andere symptomen. MS-hersenletsels kunnen problemen met denken en geheugen veroorzaken. MS-hersenveranderingen kunnen ook bijdragen aan stemmingsstoornissen zoals depressie.
2. MS veroorzaakt laesies in bepaalde delen van het lichaam. Waarom treden deze laesies op? Wat is de beste manier om laesies te verminderen, te beperken of te voorkomen?
Algemeen wordt aangenomen dat MS een auto-immuunproces is. Met andere woorden, het immuunsysteem, dat normaal gesproken uw lichaam beschermt, wordt 'schurkenstaten' en begint delen van uw lichaam aan te vallen.
Bij MS valt het immuunsysteem zenuwen aan in het centrale zenuwstelsel, waaronder de hersenen, het ruggenmerg en de oogzenuw.
Er zijn meer dan een dozijn verschillende door de FDA goedgekeurde medicijnen - bekend als ziektemodificerende therapieën (DMT's) - die het aantal nieuwe laesies of gebieden met zenuwbeschadiging als gevolg van MS kunnen beperken.
Vroege diagnose en tijdige behandeling met deze medicijnen is de belangrijkste strategie die is gedocumenteerd om toekomstige zenuwbeschadiging te verminderen. Levensstijlgewoonten zoals regelmatig sporten, niet roken en het handhaven van een gezond lichaamsgewicht zijn ook belangrijk.
3. Heeft MS op verschillende manieren invloed op verschillende delen van de hersenen? Wat weten we over hoe MS de witte stof en grijze stof van de hersenen beïnvloedt?
MS veroorzaakt schade in de zwaarder gemyeliniseerde gebieden van de hersenen, bekend als witte stof. Maar MS heeft ook aangetoond dat het de minder gemyeliniseerde gebieden dichter bij het oppervlak van de hersenen beïnvloedt, bekend als corticale grijze stof.
Schade aan zowel witte als grijze stofstructuren is gekoppeld aan cognitieve stoornissen. Schade aan specifieke hersengebieden kan problemen veroorzaken met specifieke cognitieve vaardigheden.
4. Naarmate we ouder worden, is het normaal om hersenatrofie (krimp) of verlies van hersenvolume te ervaren. Waarom is dit? Is er iets dat kan worden gedaan om de snelheid van hersenatrofie bij mensen met MS te vertragen?
De mate van hersenatrofie bij mensen met MS is meerdere malen groter dan de snelheid van hersenatrofie bij mensen van vergelijkbare leeftijd die geen MS hebben. Dit komt omdat MS schade veroorzaakt aan de witte en grijze stof van de hersenen en vernietiging van axonen.
Mensen met MS die tabak roken, hebben meer hersenatrofie dan niet-rokers. Sommige onderzoeken hebben gemeld dat sommige DMT's de snelheid van hersenatrofie kunnen verminderen.
Er zijn ook enkele rapporten dat mensen met MS die lichamelijk fitter zijn, minder atrofie hebben dan mensen die minder fysiek actief zijn.
5. Wat zijn enkele van de cognitieve symptomen van MS?
De cognitieve problemen die het meest voorkomen bij mensen met MS zijn meestal het geheugen en de snelheid van informatieverwerking. Er kunnen ook problemen zijn met multitasking, aanhoudend geheugen en concentratie, prioriteiten stellen, besluitvorming en organisatie.
Bovendien komt het vaak voor dat men moeite heeft met verbale vloeiendheid, met name het vinden van woorden - het gevoel dat 'het woord op het puntje van mijn tong ligt'.
Cognitieve problemen kunnen een direct gevolg zijn van laesies. De cognitie kan echter ook worden belemmerd door de bijdragende factoren van vermoeidheid, depressie, slecht slapen, medicatie-effecten of een combinatie van deze factoren.
Sommige cognitieve functies blijven eerder gezond dan andere. Algemene intelligentie en informatie, en begrip van woorden blijven meestal behouden.
6. Wat is het verband tussen de cognitieve symptomen van MS en waar MS de hersenen beïnvloedt?
Verschillende cognitieve functies worden vaak geassocieerd met verschillende delen van de hersenen, hoewel er veel overlap is.
Zogenaamde 'uitvoerende functies' - zoals multitasking, prioritering en besluitvorming - worden het meest geassocieerd met de frontale hersenkwabben. Veel geheugenfuncties komen voor in een grijze-stofstructuur die de hippocampus wordt genoemd. (Het is genoemd naar het Griekse woord voor "zeepaardje").
Schade aan het corpus callosum, een zeer zwaar gemyeliniseerde zenuwbundel die de twee hersenhelften met elkaar verbindt, wordt ook geassocieerd met cognitieve stoornissen.
MS treft gewoonlijk al deze gebieden.
Algehele hersenatrofie en verlies van hersenvolume zijn ook sterk gecorreleerd met cognitieve functieproblemen.
7. Welke screeningtools worden gebruikt om te zoeken naar cognitieve symptomen bij mensen met MS? Hoe vaak moeten mensen met MS worden gescreend op tekenen van cognitieve verandering?
Er zijn korte tests van specifieke cognitieve functies die gemakkelijk en snel kunnen worden toegediend in de spreekkamer. Deze kunnen screenen op aanwijzingen voor cognitieve stoornissen. Een dergelijke test wordt bijvoorbeeld de Symbol Digit Modalities-test (SDMT) genoemd.
Als een screeningstest cognitieve problemen suggereert, kan uw arts een meer diepgaande beoordeling aanbevelen. Dit zou gewoonlijk formeel worden gedaan met tests die gezamenlijk neuropsychologische tests worden genoemd.
Het wordt aanbevolen dat mensen met MS minstens jaarlijks worden beoordeeld op cognitieve functie.
8. Hoe worden cognitieve symptomen van MS behandeld?
Bij het aanpakken van cognitieve stoornissen bij mensen met MS, is het belangrijk om eventuele bijdragende factoren te identificeren die cognitieve problemen kunnen verergeren, zoals vermoeidheid of depressie.
Mensen met MS hebben mogelijk onbehandelde slaapstoornissen zoals slaapapneu. Dit kan ook de cognitie beïnvloeden. Wanneer deze secundaire factoren worden behandeld, verbetert de cognitieve functie vaak.
Onderzoek heeft aangetoond dat gerichte cognitieve revalidatiestrategieën gunstig zijn. Deze strategieën richten zich op specifieke domeinen - zoals aandacht, multitasking, verwerkingssnelheid of geheugen - met behulp van technieken zoals computertraining.
9. Zijn er levensstijlbenaderingen, zoals dieet en lichaamsbeweging, die mensen met MS kunnen helpen om cognitieve veranderingen te verminderen of te beperken?
Een groeiend aantal literatuur suggereert dat regelmatige lichaamsbeweging de cognitieve functie bij mensen met MS kan verbeteren. Een specifiek regime hiervoor moet echter nog worden bepaald.
Hoewel niet is aangetoond dat een dieet de cognitie beïnvloedt bij mensen met MS als zodanig, kan een hartgezonde voeding het risico op comorbiditeiten (andere ziekten) verminderen die kunnen bijdragen aan cognitieve stoornissen.
Een hart-gezond dieet is over het algemeen een dieet dat voornamelijk veel fruit en groenten, magere eiwitten en 'goede' vetten zoals olijfolie bevat. Het dieet moet ook verzadigde vetten en geraffineerde suikers beperken.
Het volgen van dit type eetplan kan comorbiditeiten zoals vaatziekte, diabetes type 2 of hoge bloeddruk beperken. Al deze aandoeningen kunnen bijdragen aan cognitieve stoornissen en handicaps bij mensen met MS.
Roken is een risicofactor voor hersenatrofie, dus stoppen met roken kan helpen om verdere atrofie te beperken.
Het is ook belangrijk om mentaal actief en sociaal verbonden te blijven.
Barbara S. Giesser, MD behaalde haar medische graad aan het Health Science Center van de Universiteit van Texas in San Antonio en voltooide een opleiding tot neuroloog en MS-fellowship aan het Montefiore Medical Center (NY) en het Albert Einstein College of Medicine. Ze is sinds 1982 gespecialiseerd in de zorg voor mensen met MS. Ze is momenteel hoogleraar klinische neurologie aan de David Geffen UCLA School of Medicine en klinisch directeur van het UCLA MS-programma.
Dr. Giesser heeft intercollegiaal onderzoek gedaan naar de effecten van lichaamsbeweging bij mensen met MS. Ze heeft ook educatieve curricula gemaakt voor nationale organisaties zoals de National MS Society en de American Academy of Neurology. Ze is actief in het bevorderen van toegang tot zorg en medicijnen voor mensen met MS en andere neurologische aandoeningen.
