Als je net gescheiden bent, door een rommelige scheiding gaat, of zelfs als je een tijdje geleden van een partner bent gescheiden, voelen we voor je. Deze dingen zijn zelden gemakkelijk.
En als jullie samen een kind of kinderen hebben, kan de situatie nog moeilijker zijn. U kunt zich onder meer zorgen maken dat uw ex-partner uw kind of kinderen tegen u keert.
Vervreemding door ouders is een situatie waarin een ouder strategieën gebruikt - soms hersenspoeling, vervreemding of programmering genoemd - om een kind van de andere ouder te distantiëren. Ouderlijk vervreemdingssyndroom is een enigszins controversiële term (meer daarover in een minuut), maar het wordt door velen gebruikt om de resulterende symptomen bij het kind te beschrijven.
Als uw ex-partner voortdurend en ernstig valse verklaringen over u aan uw kind aflegt, kan dit leiden tot vervreemding en een bijbehorend syndroom? Laten we dat van dichterbij bekijken.
Wat is dit 'syndroom' - en is het echt?
De kinderpsycholoog die in 1985 voor het eerst de term ouderlijk vervreemdingssyndroom (PAS) bedacht, Richard Gardner, gebruikte het om gedrag te beschrijven bij een kind dat wordt blootgesteld aan ouderlijke vervreemding (PA).
Hoe denken andere experts in het veld hierover? Om te beginnen: er is een grote handleiding, de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5, aangezien deze momenteel in de 5e revisie zit), met een lijst van psychische aandoeningen die worden erkend door de American Psychiatric Association. PAS zit er niet in.
PAS wordt ook niet herkend als een psychische aandoening door de:
- Amerikaanse psychologische vereniging
- American Medical Association
- Wereldgezondheidsorganisatie
Maar de DSM-5 heeft wel een code voor 'kind dat is getroffen door ouderlijke relatieproblemen', waar PAS onder zou vallen. En het lijdt geen twijfel dat een beschadigde ouder-kindrelatie een groot probleem kan zijn. Het spreekt voor zich dat het de geestelijke gezondheid kan aantasten.
Dus PAS wordt niet echt beschouwd als een officieel syndroom op het gebied van geestelijke gezondheid of wetenschap, en het is niet iets dat bij uw kind kan worden vastgesteld. Dat betekent niet dat de situatie en de gevolgen voor de geestelijke gezondheid niet optreden.
Ouderlijke vervreemding (minus het syndroom)
Vervreemding door ouders is wanneer een ouder de andere ouder in diskrediet brengt aan een kind of kinderen die de twee delen. Misschien vertelt moeder haar kind bijvoorbeeld dat hun vader niet van ze houdt of ze wil zien. Of een vader vertelt zijn kind dat hun moeder de voorkeur geeft aan haar nieuwe gezin (en kinderen met een nieuwe partner).
Beschuldigingen kunnen mild zijn of ze kunnen ongelooflijk ernstig worden. Dit verstoort de perceptie van het kind van de vervreemde ouder, ongeacht hoe goed hun relatie met die ouder eerder was.
Kortom, de ouder-kindrelatie lijdt, of de beschuldigingen waar zijn of niet. Als een kind bijvoorbeeld herhaaldelijk wordt verteld dat vader een slecht persoon is en ze niet wil zien - zelfs als het niet waar is - kan het kind uiteindelijk weigeren om met hem te praten of zijn vader te zien als de gelegenheid zich voordoet.
Soms wordt de ouder met de slechte mond de vervreemder genoemd en de ouder die het onderwerp van de kritiek is, is de vervreemde.
Termen die vaak naar voren komen als we het hebben over vervreemding van ouders
- vervreemder of programmerende ouder: ouder die vervreemdt
- vervreemd: ouder die het onderwerp is van kritiek / hatelijke beschuldigingen of claims
- geprogrammeerd kind : kind dat de vervreemding inneemt van de vervreemde; in ernstige gevallen een kind dat de vervreemde volledig afwijst
Tekenen en symptomen van ouderlijk vervreemdingssyndroom
Toen Gardner over PAS sprak, identificeerde hij er acht 'symptomen' (of criteria) voor:
- Het kind bekritiseert voortdurend en onterecht de vervreemde ouder (ook wel een "denigratiecampagne" genoemd).
- Het kind heeft geen sterk bewijs, specifieke voorbeelden of rechtvaardigingen voor de kritiek - of heeft alleen een verkeerde redenering.
- De gevoelens van het kind over de vervreemde ouder zijn niet gemengd - ze zijn allemaal negatief en er zijn geen verlossende eigenschappen te vinden. Dit wordt ook wel 'gebrek aan ambivalentie' genoemd.
- Het kind beweert dat de kritiek allemaal hun eigen conclusies zijn en gebaseerd op hun eigen onafhankelijk denken. (In werkelijkheid zou de vervreemdende ouder in PA het kind met deze ideeën 'programmeren'.)
- Het kind heeft onwankelbare steun voor de vervreemder.
- Het kind voelt zich niet schuldig over het mishandelen of haten van de vervreemde ouder.
- Het kind gebruikt termen en uitdrukkingen die lijken te zijn ontleend aan de taal van volwassenen wanneer het verwijst naar situaties die nooit zijn gebeurd of zijn gebeurd vóór de herinnering van het kind.
- De gevoelens van haat jegens de vervreemde ouder nemen toe tot andere familieleden die verwant zijn aan die ouder (bijvoorbeeld grootouders of neven en nichten aan die kant van het gezin).
Gardner voegde later toe dat om de diagnose PAS te stellen, het kind een sterke band met de vervreemder zou moeten hebben en eerder een sterke band met de vervreemde zou hebben gehad. Hij zei ook dat het kind negatief gedrag moet vertonen wanneer het bij de vervreemde ouder is en moeite heeft met de overgang naar de voogdij.
Tekenen dat er mogelijk oudervervreemding plaatsvindt
Dus bent u of uw ex-partner een vervreemder en vervreemdt u de andere ouder? Hier zijn enkele mogelijke tekenen:
- Een vervreemder kan onnodige relationele details - bijvoorbeeld zaken - aan een kind doorgeven. Hierdoor kan het kind zich zeker vervreemd voelen, maar ook boos worden op (en zich persoonlijk gekwetst voelen door) iets dat echt tussen vader en moeder was.
- Een vervreemder kan voorkomen dat een kind de andere ouder ziet of met hem praat, terwijl hij zegt dat de vervreemde bezig / bezet / ongeïnteresseerd is in het kind.
- Een vervreemder kan erop staan dat de persoonlijke spullen van het kind allemaal in het huis van de vervreemder worden bewaard, ongeacht hoeveel tijd het kind met de andere ouder doorbrengt.
- Een vervreemder zou verleidelijke activiteiten kunnen plannen tijdens de voogdij over de andere ouder. Bijvoorbeeld: 'Je zou dit weekend bij je vader zijn, maar ik dacht dat dit het perfecte weekend is om je vrienden uit te nodigen voor een logeerpartij hier voor je verjaardag deze maand. Wat zou je willen doen?"
- Met betrekking tot het bovenstaande kan een vervreemder vaak de bewaringsrichtlijnen buigen of overtreden, binnen of buiten de rechtbank geregeld. Aan de andere kant kan een vervreemder ook weigeren een compromis te sluiten over een bewaringsovereenkomst. Als de verjaardag van moeder bijvoorbeeld valt op een dag dat vader de voogdij heeft en vader een vervreemder is, kan hij star weigeren om het kind naar het verjaardagsdiner van moeder te laten gaan als moeder erom vraagt.
- Geheimhouding kan ongebreideld worden. Dit kan op verschillende manieren gebeuren: De vervreemder kan medische dossiers, rapportkaarten, informatie over de vrienden van het kind en meer geheim houden. Dit kan het kind van de andere ouder vervreemden, want laten we eerlijk zijn: als een ouder al je vrienden, voorkeuren en activiteiten kent, is dat de ouder met wie je wilt praten.
- En in verband met geheimhouding kan roddel ongebreideld worden. De vervreemder kan het kind vragen naar het persoonlijke leven van de vervreemde ouder en meer. Dit kan dan een roddel worden. Oh, je vader heeft een nieuwe vriendin? Hoe is ze? Vraag me af hoe lang het zal duren. Hij had vier vriendinnen in het jaar dat je op de kleuterschool zat en we waren nog steeds getrouwd, weet je.
- De vervreemder kan de controle krijgen als het gaat om de relatie van het kind met de andere ouder. De vervreemder kan bijvoorbeeld proberen alle telefoontjes, sms-berichten of interacties te volgen.
- De vervreemder kan de andere ouder actief vergelijken met een nieuwe partner. Dit kan de vorm aannemen van het kind dat hoort dat hun stiefmoeder meer van hen houdt dan van hun moeder. Er kan zelfs aan een kind worden verteld dat hun stiefouder ze zal adopteren en een nieuwe achternaam zal geven.
Dit zijn slechts enkele van de vormen die oudervervreemding kan aannemen. Houd er rekening mee dat PAS lastig te gebruiken is in juridische contexten als het gaat om bewaringsovereenkomsten, omdat het moeilijk te bewijzen is. Ironisch genoeg is het in hechtenisgeschillen dat PAS het meest voorkomt.
PAS kan ook worden gebruikt om misbruik voort te zetten, te verbergen of te versterken. Dit is een ernstige situatie die strafrechtelijke beschuldigingen kan inhouden.
Neemt het verschillende vormen aan, afhankelijk van of mama of papa de vervreemding doet?
Het korte antwoord hierop is niet echt - alleen dat de samenleving de afgelopen 30 jaar voldoende is veranderd, dat vervreemding waarschijnlijk even waarschijnlijk is bij beide ouders.
Gardner zei oorspronkelijk dat 90 procent van de vervreemden moeders waren. Is dit omdat vrouwen jaloerser, beheersend of bezorgd zijn om hun kinderen en mannen meer geneigd zijn om dingen te doen die vrouwen als vervreemding waardig achten? Twijfelachtig. Elke persoon - of het nu een moeder of een vader is - kan de kwaliteiten hebben die zich lenen om te vervreemden.
Het houdt waarschijnlijk meer verband met het nog enigszins aanvaarde 'ideaal' in de jaren zeventig en tachtig dat vaders de kostwinners waren en dat moeders het huis regeerden - en daarom meer zeggenschap hadden over de kinderen. Maar de tijden zijn veranderd. Sterker nog, Gardner zei later dat hij een vervreemding zag van vervreemdenden van 90 procent moeders naar een verhouding 50/50 van moeders en vaders.
Toch is op veel plaatsen, als gevolg van al lang bestaande maatschappelijke normen (onder andere), de persoon die standaard meer voogdij krijgt (alle andere dingen zijn gelijk) moeder. Dat zet moeder op een plek waar het misschien makkelijker is om vader van zich te vervreemden.
Aan de andere kant - en ook vanwege langdurige maatschappelijke normen, verwachtingen, loonkloven en meer - heeft vader mogelijk meer middelen tot zijn beschikking om moeder te vervreemden als het gaat om juridische kosten bij voogdijgevechten en het verleiden van de kinderen met geschenken of belooft. We zeggen echter niet dat dit noodzakelijkerwijs het geval is.
Het kind moet hoe dan ook met de gevolgen omgaan.
Hoe vervreemding van ouders de kinderen beïnvloedt
In een onderzoek uit 2016 werden 109 universiteits-individuen onderzocht en werd een significant verband gevonden tussen het gedrag van vervreemdende ouders en het gedrag van vervreemde personen. Met andere woorden, kinderen die onderhevig zijn aan een vervreemding van ouders, kunnen opgroeien om zich ongeveer hetzelfde te gedragen als de vervreemder.
Vervreemde kinderen van één ouder kunnen:
- ervaar toegenomen woede
- verhoogde gevoelens van verwaarlozing hebben (of zelfs hun basisbehoeften daadwerkelijk worden verwaarloosd terwijl ze midden in het gevecht van hun ouders worden gevangen)
- leer een destructief patroon dat ze doorgeven aan anderen
- neem een scheef kijk op de realiteit en word geneigd om te liegen over anderen
- strijdlustig worden met anderen door het leren van een 'wij versus zij'-mentaliteit
- zie dingen als "zwart-wit"
- gebrek aan empathie
Het is duidelijk dat als een ouder beledigend of anderszins schadelijk is, er beperkingen moeten zijn - of een algeheel verbod - op blootstelling aan het kind. Maar in de meeste andere omstandigheden waarin twee ouders samen zijn begonnen en betrokken zijn bij het leven van een kind, profiteert het kind het meest van het hebben van beide ouders in hun leven na een splitsing.
Kinderen zijn veerkrachtig. Maar ze zijn ook beïnvloedbaar. Als oudervervreemding aan de gang is, worden de kinderen kwetsbaarder.
Wat kun je eraan doen?
Er is om een aantal redenen geen gevestigde, one-size-fits-all behandeling voor PAS: één, het is geen officiële diagnose. Maar twee - en zelfs al was het een medisch erkende aandoening - PAS en de omstandigheden zijn zo individueel.
In sommige situaties kan therapie om het kind te herenigen met de vervreemde ouder helpen. In andere gevallen kan het traumatisch zijn om een kind te dwingen een dergelijke herenigingstherapie te ondergaan. En gerechtelijke bevelen kunnen het trauma zeker versterken, omdat de juridische autoriteiten niet de juiste opleiding hebben gekregen om met een complexe geestelijke gezondheidssituatie om te gaan.
Het vinden van een gerenommeerd familiebegeleidingscentrum en een kwaliteitstherapeut en kinderpsycholoog is misschien de beste plek om te beginnen. Bemiddelaars - al dan niet aangesteld door de rechtbank - kunnen ook nuttig zijn.
De behandeling moet worden afgestemd op de specifieke situatie van uw gezin. De dynamische ontwikkelingsleeftijd van uw kind en andere factoren spelen allemaal een rol.
Praat eerst met de kinderarts van uw kind over specialisten op het gebied van geestelijke gezondheid van kinderen die zij aanbevelen.
De afhaalmaaltijd
Ouderlijk vervreemdingssyndroom is door de medische of wetenschappelijke gemeenschap nooit geaccepteerd als een stoornis of syndroom. Dit kan het echt problematisch maken als het voor de rechter komt als onderdeel van bewaringsoverwegingen.
Sommige mensen beweren zelfs dat PAS "onwetenschappelijk" is en een heel nauwkeurige, medisch geaccepteerde definitie nodig heeft voordat het überhaupt gebruikt mag worden.
Hoe dan ook, oudervervreemding bestaat helaas en kan niet alleen de relationele gezondheid schaden, maar ook de eigen geestelijke gezondheid van een kind. Als u zich in deze situatie bevindt, is het belangrijk om advies in te winnen voor uw individuele omstandigheden bij een gekwalificeerde professional in de geestelijke gezondheidszorg.
