Baader-Meinhof-fenomeen. Het heeft een ongebruikelijke naam, dat is zeker. Zelfs als je er nog nooit van hebt gehoord, is de kans groot dat je dit interessante fenomeen hebt meegemaakt, of dat je dat binnenkort zult doen.
Kortom, het Baader-Meinhof-fenomeen is een frequentiebias. Je merkt iets nieuws, het is tenminste nieuw voor jou. Het kan een woord zijn, een hondenras, een bepaalde huisstijl of zo ongeveer alles. Plotseling ben je je overal van dat ding bewust.
In werkelijkheid is er geen toename van het voorkomen. Het is gewoon dat je het begint op te merken.
Volg mee terwijl we een diepere duik nemen in het Baader-Meinhof-fenomeen, hoe het die vreemde naam heeft gekregen en hoe het ons kan helpen of belemmeren.
Het fenomeen Baader-Meinhof (of complex) uitleggen
We hebben het allemaal weleens meegemaakt. Onlangs hoorde je voor het eerst een lied. Nu hoor je het overal waar je gaat. Je kunt er zelfs niet aan ontsnappen. Is het het lied - of ben jij het?
Als het nummer net nummer één op de hitlijsten raakt en veel wordt gespeeld, is het logisch dat je het veel hoort. Maar als het nummer ouderwets blijkt te zijn en je je er pas recentelijk van bewust bent geworden, sta je misschien in de greep van het Baader-Meinhof-fenomeen, of de perceptie van frequentie.
Het is het verschil tussen iets dat echt veel gebeurt en iets dat je veel begint te detecteren.
Het fenomeen Baader-Meinhof, of Baader-Meinhof-effect, is wanneer uw bewustzijn van iets toeneemt. Dit doet je geloven dat het eigenlijk meer gebeurt, ook al is dat niet het geval.
Waarom spelen je hersenen je parten? Maak je geen zorgen. Het is volkomen normaal. Je brein versterkt gewoon wat nieuw verworven informatie. Andere namen hiervoor zijn:
- frequentie illusie
- recentheid illusie
- selectieve aandachtsbias
Je hoort het misschien ook wel het rode (of blauwe) autosyndroom noemen en om een goede reden. Vorige week heb je besloten dat je een rode auto gaat kopen om op te vallen. Elke keer dat u een parkeerplaats oprijdt, wordt u omringd door rode auto's.
Er zijn deze week niet meer rode auto's dan vorige week. Vreemdelingen kwamen niet op en kochten geen rode auto's om je te beschouwen. Het is alleen zo dat sinds je de beslissing hebt genomen, je brein wordt aangetrokken door rode auto's.
Hoewel het vaak onschadelijk is, kan dit soms een probleem zijn. Als u bepaalde psychische aandoeningen heeft, zoals schizofrenie of paranoia, kan frequentiebias u ertoe brengen iets te geloven dat niet waar is en kan de symptomen verergeren.
Waarom gebeurt het?
Het fenomeen Baader-Meinhof besluipt ons, dus we realiseren het ons meestal niet terwijl het gebeurt.
Denk aan alles waaraan u op één dag wordt blootgesteld. Het is gewoon niet mogelijk om in elk detail te genieten. Je hersenen hebben de taak om te beslissen welke dingen focus vereisen en welke kunnen worden uitgefilterd. Je brein kan gemakkelijk informatie negeren die op dit moment niet essentieel lijkt, en dat gebeurt elke dag.
Wanneer je wordt blootgesteld aan gloednieuwe informatie, vooral als je het interessant vindt, valt je brein op. Deze details zijn mogelijk bestemd voor het permanente bestand, dus ze zullen een tijdje centraal staan.
Baader-Meinhof-fenomeen in de wetenschap
Hoewel het meestal onschadelijk is, kan het Baader-Meinhof-fenomeen problemen veroorzaken in wetenschappelijk onderzoek.
De wetenschappelijke gemeenschap bestaat uit mensen en als zodanig zijn ze niet immuun voor frequentiebias. Wanneer dat gebeurt, is het gemakkelijker om bewijs te zien dat de bias bevestigt, terwijl er bewijs tegen ontbreekt.
Daarom nemen onderzoekers maatregelen om vooringenomenheid te voorkomen.
U heeft vast wel eens gehoord van 'dubbelblinde' onderzoeken. Dan weten noch de deelnemers, noch de onderzoekers wie welke behandeling krijgt. Het is een manier om het probleem van "observer bias" van wie dan ook te omzeilen.
De frequentie-illusie kan ook problemen veroorzaken binnen het rechtssysteem. Zo zijn ooggetuigenverslagen vaak fout. Selectieve aandacht en bevestigingsbias kunnen onze herinneringen beïnvloeden.
Frequentiebias kan misdaadoplossers ook op het verkeerde pad brengen.
Baader-Meinhof-fenomeen bij medische diagnose
U wilt dat uw arts veel ervaring heeft, zodat zij symptomen en testresultaten kunnen interpreteren. Patroonherkenning is belangrijk voor veel diagnoses, maar frequentiebias kan ervoor zorgen dat u een patroon ziet waar er geen is.
Om de medische praktijk bij te houden, verdiepen artsen zich in medische tijdschriften en onderzoeksartikelen. Er is altijd iets nieuws te leren, maar ze moeten oppassen dat ze een aandoening bij patiënten niet zien, alleen omdat ze het onlangs hebben gelezen.
Frequentiebias kan een drukke arts ertoe brengen andere potentiële diagnoses te missen.
Aan de andere kant kan dit fenomeen een leermiddel zijn. In 2019 schreef de derdejaars geneeskundestudent Kush Purohit een brief aan de redacteur van Academic Radiology om te vertellen over zijn eigen ervaringen terzake.
Nadat hij zojuist had gehoord van een aandoening die "aortaboog van runderen" wordt genoemd, ontdekte hij binnen 24 uur nog drie gevallen.
Purohit suggereerde dat het profiteren van psychologische verschijnselen zoals Baader-Meinhof ten goede zou kunnen komen aan studenten radiologie, die hen zouden helpen om basiszoekpatronen te leren, evenals de vaardigheden om bevindingen te identificeren die anderen over het hoofd zouden kunnen zien.
Baader-Meinhof in marketing
Hoe meer je je bewust bent van iets, hoe groter de kans dat je het wilt. Althans, dat geloven sommige marketeers. Dat is waarschijnlijk de reden waarom bepaalde advertenties blijven verschijnen in uw feeds voor sociale media. Viraal gaan is de droom van menig marketinggoeroe.
Als je steeds weer iets ziet verschijnen, kan dit ertoe leiden dat het wenselijker of populairder is dan het is. Misschien is het eigenlijk een nieuwe trend en kopen veel mensen het product, of het lijkt gewoon zo.
Als je geneigd bent wat tijd te nemen om het product te onderzoeken, kom je misschien met een ander perspectief. Als u er niet lang over nadenkt, kan het herhaaldelijk zien van de advertentie uw vooringenomenheid bevestigen, zodat u eerder uw creditcard kunt verslaan.
Waarom heet het 'Baader-Meinhof'?
In 2005 schreef Stanford University-taalkundige Arnold Zwicky over wat hij de 'recentheid-illusie' noemde, en omschreef het als 'de overtuiging dat dingen die JIJ pas recentelijk hebt opgemerkt in feite recent zijn'. Hij besprak ook 'frequentie-illusie' en beschreef het als 'als je eenmaal een fenomeen hebt opgemerkt, denk je dat het heel veel gebeurt'.
Volgens Zwicky omvat de frequentie-illusie twee processen. De eerste is selectieve aandacht, dat is wanneer u dingen opmerkt die u het meest interesseren, terwijl u de rest negeert. De tweede is bevestiging bias, dat is wanneer u op zoek bent naar dingen die uw manier van denken ondersteunen, terwijl u dingen negeert die dat niet doen.
Deze denkpatronen zijn waarschijnlijk zo oud als de mensheid.
De Baader-Meinhof-bende
De Baader-Meinhof-bende, ook wel bekend als de Rode Leger Factie, is een West-Duitse terroristische groepering die in de jaren zeventig actief was.
Je vraagt je dus waarschijnlijk af hoe de naam van een terroristische bende gehecht is geraakt aan het concept van frequentie-illusie.
Zoals je misschien vermoedt, lijkt het erop dat het uit het fenomeen zelf is voortgekomen. Het kan halverwege de jaren negentig teruggaan naar een discussiebord, toen iemand kennis kreeg van de Baader-Meinhof-bende en er vervolgens binnen korte tijd nog meer vermeldingen van hoorde.
Bij gebrek aan een betere zin om te gebruiken, werd het concept gewoon bekend als het Baader-Meinhof-fenomeen. En het bleef hangen.
Het wordt trouwens uitgesproken als "bah-der-myn-hof".
De afhaalmaaltijd
Daar heb je het. Het fenomeen Baader-Meinhof is wanneer datgene waar je onlangs achter kwam, plotseling hier, daar en overal is. Maar niet echt. Het is gewoon je frequentie-vooroordeel praten.
Nu je erover hebt gelezen, wees niet verbaasd als je er binnenkort weer tegenaan loopt.
