Wat is lymfedisfunctie?
Lymfedisfunctie betekent dat het lymfestelsel slecht werkt. Het lymfestelsel bestaat uit lymfeklieren en lymfevaten die vloeistoffen uit de weefsels van uw lichaam afvoeren.
De vloeistoffen vervoeren gifstoffen, immuuncellen en afvalproducten naar uw lymfeklieren. Lymfevaten helpen de vochtbalans in het lichaam te behouden door gefilterde lymfevocht terug te voeren naar de bloedbaan.
Een slecht werkend lymfestelsel zorgt ervoor dat weefsels met vocht opgezwollen raken. Dit heet lymfoedeem. Het resulteert vaak in zwelling in uw armen of benen. Andere delen van het lichaam kunnen ook worden aangetast.
Je kunt geboren worden met een lymfatisch probleem dat lymfoedeem veroorzaakt. Dit wordt erfelijk of primair lymfoedeem genoemd. Het kan ook het gevolg zijn van een verscheidenheid aan complexe genetische aandoeningen.
U kunt ook lymfoedeem ontwikkelen door een complicatie of verwonding van de ziekte. Dit wordt secundair lymfoedeem genoemd. Het is een veel voorkomende bijwerking van kankerbehandeling.
Lymfatische disfunctie is voor de meeste mensen een chronische aandoening, maar er zijn behandelingen beschikbaar om het te behandelen en verlichting te vinden.
Wat veroorzaakt lymfedisfunctie?
Er zijn verschillende oorzaken van erfelijke (primaire) en secundaire lymfedisfunctie.
Erfelijk (primair) lymfoedeem
Erfelijk lymfoedeem is ook bekend als primair lymfoedeem. Het komt minder vaak voor dan secundair lymfoedeem. Je hebt meer kans op erfelijk lymfoedeem als een familielid het ook heeft.
Een type erfelijk lymfoedeem staat bekend als de ziekte van Milroy. Het kan ervoor zorgen dat de structuren waaruit uw lymfestelsel bestaat, zich niet correct vormen.
De ziekte van Meige is een andere vorm van lymfoedeem waarvan ook wordt aangenomen dat het erfelijk is. De exacte genetische verandering is echter nog niet vastgesteld.
Secundair lymfoedeem
Behandeling voor borstkanker met een borstamputatie is een van de meest voorkomende oorzaken van secundair lymfoedeem.
Chirurgen verwijderen vaak lymfeweefsel onder de arm wanneer ze kankerachtig borstweefsel verwijderen. Vloeistoffen die uit de arm lopen, moeten door de oksel gaan. Als lymfeklieren uit dit gebied worden verwijderd, kunnen lymfatische disfunctie en zwelling in de arm optreden.
Kanker en bestraling kunnen ook lymfoedeem veroorzaken. Tumoren en littekenweefsel door bestraling en chirurgie kunnen leiden tot schade en letsel aan het lymfestelsel.
Lymfoedeem kan ook optreden na behandeling van hoofd- en halskankers. Het kan leiden tot zwelling van gezicht, ogen, nek en lippen.
Wat zijn de tekenen en symptomen van lymfedisfunctie?
Het belangrijkste teken van lymfedisfunctie is lymfoedeem. Lymfoedeem veroorzaakt zwelling in armen of benen. Uw vingers of tenen kunnen vocht vasthouden en opzwellen. De weefsels van het hoofd en de nek kunnen ook worden aangetast.
De zwelling kan uw bewegingsbereik beperken. U kunt in het getroffen gebied zwaar of een doffe pijn ervaren. Lymfoedeem kan ook leiden tot:
- huidveranderingen
- verkleuring van de huid
- blaren
- lekken van vocht uit de huid
- infectie
In het hoofd en de nek kan lymfoedeem het gezichtsvermogen beïnvloeden en oorpijn en verstopte neus veroorzaken. Het kan ook problemen veroorzaken bij:
- ademen
- slikken
- praten
- kwijlen
Mensen met een aangeboren lymfedisfunctie kunnen in de vroege kinderjaren symptomen vertonen. Het kan ook voorkomen bij het begin van de puberteit of op volwassen leeftijd, zelfs na de leeftijd van 35 jaar.
Symptomen van secundair lymfoedeem kunnen op elk moment na de operatie optreden. De meeste symptomen zullen binnen enkele maanden tot enkele jaren na de operatie optreden. Het kan echter ook aanzienlijk worden vertraagd.
Welke complicaties zijn geassocieerd met lymfedisfunctie?
Bepaalde infecties kunnen samen met lymfoedeem optreden, zoals cellulitis of lymfangitis.
Cellulitis is een type bacteriële huidinfectie. Dit houdt verband met de huidveranderingen die vaak samengaan met lymfoedeem, waardoor bacteriën toegang hebben tot diepere weefsels.
Lymfangitis kan het gevolg zijn van een bacteriële, virale of schimmelinfectie van de lymfevaten.
Symptomen van infectie zijn onder meer een gestreepte of vlekkerige rode vlek op het getroffen gebied. Andere veel voorkomende symptomen zijn onder meer:
- koorts
- jeuk
- rillingen
Hoe wordt lymfedisfunctie gediagnosticeerd?
Uw arts voert een lichamelijk onderzoek uit en vraagt u naar uw medische geschiedenis.
Uw arts kan beeldvormende tests bestellen als hij lymfatische disfunctie vermoedt. Een mogelijke test is een lymfangiogram. Het is een soort röntgenfoto die contrastkleurstof gebruikt om het pad van uw lymfeklieren en lymfevaten duidelijker te laten zien.
Uw arts injecteert de kleurstof vaak in een ader tussen uw tenen. De kleurstof kan ook in het liesgebied worden geïnjecteerd. De röntgenfoto's kunnen afwijkingen in uw lymfedrainagesysteem aan het licht brengen. Een MRI kan worden gebruikt in plaats van traditionele röntgenfoto's.
Hoe wordt lymfoedeem geclassificeerd?
Lymfoedeem wordt vaak in fasen ingedeeld op basis van de ernst:
- Fase 0 (latent). Er worden geen zichtbare veranderingen gezien, maar u kunt veranderingen in het gevoel opmerken, vaak met pijn of benauwdheid.
- Fase 1 (mild). De zwelling in het getroffen gebied kan gedurende de dag veranderen. Weefsel zal een inspringing behouden wanneer u erop drukt (putoedeem). Er zijn geen permanente veranderingen in de huid.
- Fase 2 (matig). Er is een onomkeerbare zwelling waarbij uw weefsel sponsachtig aanvoelt. Ontsteking en verdikking van de huid treedt op.
- Fase 3 (ernstig). Er is voortdurende vochtretentie. Het getroffen gebied verhardt en wordt erg groot. Huidveranderingen zijn permanent en er is vaak functieverlies.
Hoe wordt lymfedisfunctie behandeld?
Het doel van de behandeling is om de zwelling vroeg en zoveel mogelijk te verminderen en het bewegingsbereik en de functie van het getroffen gebied te behouden.
Thuiszorg
Compressie is een belangrijke behandeling voor lymfoedeem. Door de aangedane ledemaat samen te drukken, worden de lymfevloeistoffen aangemoedigd om naar uw romp en uit de arm of het been te bewegen in een normaler circulatiepatroon.
Je arm of been stevig omwikkelen met een elastisch verband of een compressiekledingstuk dragen, houdt continue druk op het gezwollen gebied. Dit verkleint de ledemaat, vermindert de belasting van de huid en verbetert de mobiliteit.
Compressiekleding
Compressiekledingstukken zijn speciaal ontworpen sokken, kousen of mouwen die nauw aansluiten op de gezwollen ledematen. Uw arts kan voorstellen om compressiekleding te kopen van een bepaalde graad of mate van compressie. Het cijfer of niveau hangt af van de ernst van de zwelling. Standaard compressiekleding is verkrijgbaar bij de meeste apotheken en drogisterijen.
Compressieniveaus worden gemeten in drukken van mm Hg (millimeter kwik). Hoe meer compressie je nodig hebt, hoe hoger de druk zou moeten zijn.
Hoewel er geen industriestandaard is, zijn dit enkele veelgebruikte metingen:
- Laag (klasse 1): minder dan 20 mm Hg
- Medium (klasse 2): tussen 20 en 30 mm Hg
- Hoog (klasse 3): meer dan 30 mm Hg
Gradiëntcompressie wordt meestal aanbevolen. Het kan worden ingebouwd in een slip-on kous of mouw of worden bereikt door een zelf aangebrachte wikkel. Gradiëntcompressie is zo ontworpen dat deze het strakst is op het verste punt van de arm of het been en geleidelijk losser wordt op de ledemaat.
Als er geen ingebouwde compressiekleding met kleurverloop beschikbaar is, kan een lymfoedeemspecialist u laten zien hoe u wikkellagen kunt gebruiken om hetzelfde effect te bereiken. Een strakkere, smallere wikkel met veel overlap begint op het verdere punt. Losere, bredere en minder overlappingen worden gedaan naarmate de wikkel verder naar boven beweegt.
Winkel voor compressiesokken, kousen of mouwen.
Pneumatische compressie
Een andere vorm van compressietherapie wordt pneumatische compressie genoemd. Pneumatische compressie omvat vesten of mouwen die getimed zijn om op te blazen en te laten leeglopen om de juiste stroom van lymfevloeistof te stimuleren.
Oefening
Oefening kan helpen bij het beheersen van lymfestoornissen. Je spieren trekken samen tijdens het sporten. Deze weeën zetten uw lymfevaten onder druk. Dit helpt de vloeistof door de bloedvaten te bewegen en vermindert de zwelling.
Experts in lymfoedeem bevelen verschillende oefeningen aan om de aandoening te beheersen:
- Eenvoudige bewegingsoefeningen, zoals kniebuigingen of polsrotaties, zijn ontworpen om flexibiliteit en mobiliteit te behouden.
- Lichte repetitieve oefeningen kunnen ook voorkomen dat vocht zich in uw armen of benen verzamelt. Ga wandelen, yoga doen of aerobics met een lage impact zoals zwemmen.
Streef naar 20 tot 30 minuten beweging op de meeste dagen van de week. Praat met uw arts voordat u aan een trainingsroutine begint.
Medische en chirurgische procedures
Het is gebruikelijk om uitgebreide decongestieve therapie (CDT) aan te bevelen voor de behandeling van lymfoedeem. Dit omvat verschillende componenten, waarvan sommige al hierboven zijn genoemd:
- compressiekleding
- routine huidverzorging
- ledemaat oefeningen
- bericht over lymfedrainage
Lymfedrainagemassage, ook bekend als handmatige lymfedrainage, is een soort massagetherapie die wordt uitgevoerd door een gekwalificeerde lymfoedeemprofessional. Door weefsels te manipuleren kunnen de lymfevloeistoffen vrijer worden afgevoerd.
Hoe vaak handmatige lymfedrainage nodig is, hangt af van de ernst, de plaats van zwelling en hoeveel beweging van het gebied wordt getolereerd. Het begint vaak vijf dagen per week gedurende drie tot acht weken en wordt vervolgens zo vaak als nodig uitgevoerd om de verbetering te behouden. Je kunt ook training krijgen van een professional om het thuis te doen.
Onderga geen handmatige drainage als u cellulitis of andere soorten huidinfecties of huidbeschadiging heeft.
De Amerikaanse Food and Drug Administration heeft lasertherapie op laag niveau goedgekeurd voor de behandeling van lymfoedeem in verband met borstkanker. Het wordt aanbevolen dat een fysiotherapeut of andere gezondheidswerker die gespecialiseerd is in lymfoedeem deze behandeling toepast. Studies hebben aangetoond dat het effectief kan zijn bij het verminderen van zwelling, pijn en omvang van de ledemaat.
Liposuctie kan effectief zijn bij gevorderde stadia van lymfoedeem wanneer andere behandelingsopties niet hebben geholpen. Studies hebben aangetoond dat het de ledematen kan verkleinen, de functie, het welzijn en de kwaliteit van leven kan verbeteren. Na de procedure is het echter nog steeds nodig om compressiekleding te gebruiken om te blijven opzwellen.
Lymfoedeem dat samen met een bacteriële infectie optreedt, wordt eerst met antibiotica behandeld. Antibiotica kunnen pijn en zwelling helpen beheersen. Ze helpen ook voorkomen dat de infectie zich verspreidt.
OutlookWat zijn de langetermijnvooruitzichten voor mensen met lymfedisfunctie?
Uw vooruitzichten zijn afhankelijk van het stadium, de locatie en de oorzaak van lymfoedeem, evenals uw algehele gezondheid.
Lymfoedeem is een voortdurende aandoening die voortdurende zorg vereist. In de meeste gevallen krijgt u regelmatig te maken met een zekere zwelling, maar dit kan worden beheerd.
Het is belangrijk om te werken met een zorgteam van lymfoedeemspecialisten, waaronder fysiotherapeuten en chirurgische en medisch specialisten. De beste manier om met lymfoedeem om te gaan, is door een combinatie van behandelingen en managementtechnieken te gebruiken.
