Overzicht
Spasticiteit is wanneer uw spieren stijf en moeilijk te bewegen worden. Het kan overal in uw lichaam voorkomen, maar het treft meestal uw benen. Het kan variëren van een beetje stijfheid tot een totaal onvermogen om te staan of te lopen.
Een kleine aanval van spasticiteit kan een gevoel van beklemming of spanning met zich meebrengen. Maar ernstige spasticiteit kan pijnlijk en arbeidsongeschikt zijn.
Soms houdt spasticiteit spierspasmen in. Een spasme is een plotselinge, onvrijwillige schok of spierbeweging.
Van houding veranderen of plotselinge bewegingen maken, kan krampen veroorzaken. Dat geldt ook voor extreme temperaturen of strakke kleding.
Ongeveer 80 procent van de mensen met multiple sclerose (MS) heeft spasticiteit ervaren. Voor sommigen is het een zeldzaam symptoom dat snel overgaat. Voor anderen kan het onvoorspelbaar en pijnlijk zijn.
Zijn er verschillende soorten spasticiteit?
Dit zijn de twee meest voorkomende soorten spasticiteit bij MS:
Flexor-spasticiteit: dit type beïnvloedt de spieren op de rug van uw bovenbenen (hamstrings) of de bovenkant van uw bovenbenen (heupbuigers). Het is een onvrijwillige buiging van de knieën en heupen naar je borst.
Extensor-spasticiteit: dit type heeft te maken met de spieren aan de voorkant (quadriceps) en binnenkant (adductoren) van je bovenbeen. Het houdt je knieën en heupen recht, maar tegen elkaar gedrukt of zelfs gekruist bij je enkels.
Je kunt een of beide typen ervaren. Ze worden op dezelfde manier behandeld. Je kunt ook spasticiteit in je armen ervaren, maar het komt niet zo vaak voor bij mensen met MS.
Het ontwikkelen van een behandelplan
Als spasticiteit een probleem begint te worden, moet u met uw arts samenwerken om een behandelplan op te stellen.
Het doel is om symptomen zoals spiersamentrekkingen en pijn te verlichten. Het verlichten van symptomen zou de motoriek en uw vermogen om vrij te bewegen moeten verbeteren.
Uw arts zal waarschijnlijk beginnen met het voorstellen van eenvoudige rekoefeningen en andere oefeningen, waaronder:
- yoga
- progressieve spierontspanning
- meditatie en andere ontspanningstechnieken
- massage
Bepaalde dingen kunnen symptomen veroorzaken of ze verergeren. Een onderdeel van uw behandelplan moet het identificeren van triggers zijn, zodat u ze kunt vermijden. Enkele veel voorkomende triggers zijn:
- koude temperaturen
- vochtige omstandigheden
- strakke kleding of schoenen
- slechte houding
- bacteriële of virale infectie zoals verkoudheid, griep, blaasontsteking of huidzweren
- constipatie
Uw arts kan u doorverwijzen naar andere gezondheidswerkers, zoals fysieke of ergotherapeuten.
Afhankelijk van de ernst van uw symptomen kunt u ook overwegen:
- medicijnen om spierstijfheid te verminderen
- orthetische hulpmiddelen, zoals beugels en spalken, om te helpen bij het positioneren
- operatie om pezen of zenuwwortels door te snijden
Medicatie voor spasticiteit
Medicijnen kunnen worden gebruikt om MS-gerelateerde spasticiteit te behandelen. Het doel van medicatie is om spierstijfheid te verminderen zonder de spier te verzwakken tot het punt waarop je hem niet meer kunt gebruiken.
Welk medicijn u ook kiest, u begint waarschijnlijk met een lage dosis. Het kan geleidelijk worden verhoogd totdat u de dosis vindt die werkt.
Twee antispasticiteitsgeneesmiddelen die worden gebruikt om MS te behandelen zijn:
Baclofen (Kemstro): Deze orale spierverslapper richt zich op zenuwen in het ruggenmerg. Bijwerkingen kunnen zijn: slaperigheid en spierzwakte. Voor ernstigere spasticiteit kan het worden toegediend met een pomp die in uw rug is geïmplanteerd (intrathecale baclofen).
Tizanidine (Zanaflex): dit orale medicijn kan uw spieren ontspannen. Bijwerkingen kunnen zijn: droge mond, slaperigheid en lagere bloeddruk. Het veroorzaakt over het algemeen geen spierzwakte.
Als geen van deze medicijnen werkt, zijn er enkele andere opties. Ze kunnen effectief zijn, maar sommige bijwerkingen kunnen ernstig zijn:
- Diazepam (Valium): het is niet ideaal omdat het verslavend en verdovend kan zijn.
- Dantrolene (Ryanodex): het kan leverschade en afwijkingen in het bloed veroorzaken.
- Fenol: deze zenuwblokkering kan branderigheid, tintelingen of zwelling veroorzaken. In zeldzame gevallen kan het motorische zwakte en sensorisch verlies veroorzaken.
- Botulinumtoxine (Botox): dit wordt toegediend via intramusculaire injectie. Bijwerkingen kunnen zijn: pijn op de injectieplaats en tijdelijke verzwakking van de spier.
Fysieke en ergotherapie voor spasticiteit
Of u nu medicatie gebruikt of niet, het is belangrijk om beweging op te nemen in uw behandelplan.
Zelfs als u van plan bent om alleen te oefenen, is het misschien een goed idee om eerst met een fysiotherapeut te werken. Ze kunnen uw sterke en zwakke punten beoordelen om te bepalen welke oefeningen waarschijnlijk zullen helpen. Vervolgens kunnen ze u laten zien hoe u deze oefeningen op de juiste manier uitvoert.
Als je problemen hebt met het uitvoeren van routinetaken zoals aankleden, overweeg dan om met een ergotherapeut te werken. Ze kunnen u leren hoe u ondersteunende apparaten kunt gebruiken en thuis aanpassingen kunt maken om het uitvoeren van taken gemakkelijker te maken.
Meer informatie: Fysiotherapie voor de behandeling van multiple sclerose »
Apparaten voor spasticiteit
Beugels en spalken (orthesen) kunnen helpen om uw benen in de juiste positie te houden, zodat u gemakkelijker kunt bewegen. Praat met uw arts of fysiotherapeut voordat u een orthesen aanschaft. Als het niet goed past of niet goed is gemaakt, kan het de spasticiteit verergeren en tot decubitus leiden.
Operaties voor spasticiteit
Omdat een operatie altijd enig risico met zich meebrengt, is dit meestal een laatste redmiddel. Bij een operatie voor spasticiteit worden pezen of zenuwwortels doorgesneden om stijve spieren te ontspannen. Dit is over het algemeen effectief bij de behandeling van spasticiteit, maar het is onomkeerbaar.
Wanneer moet u uw arts raadplegen?
U moet bij uw volgende bezoek spasticiteit of af en toe spierspasmen melden aan uw neuroloog, ook al is het geen groot probleem.
Als spasticiteit pijnlijk is of bepaalde bewegingen belemmert, raadpleeg dan nu uw arts.
Zonder behandeling kan ernstige spasticiteit leiden tot:
- langdurige spierspanning en pijn
- decubitus
- bevroren en gehandicapte gewrichten
Een vroege behandeling kan u helpen die complicaties te voorkomen.
Meer informatie: MS-behandelingen »
Outlook
Spasticiteit is niet altijd slecht. Als uw beenspieren bijvoorbeeld zo zwak zijn dat het moeilijk is om te lopen, kan een beetje spasticiteit nuttig zijn. Maar ernstige spasticiteit kan uw kwaliteit van leven verstoren.
Net als bij andere symptomen van MS, kan spasticiteit variëren in mate en frequentie. Met behandeling moet u pijn en stijfheid kunnen verlichten en de functie kunnen verbeteren.
Werk samen met uw arts om het juiste behandelplan te vinden en pas het aan als uw behoeften veranderen.
