Het derde ventrikel is een van de vier ventrikels in de hersenen die met elkaar communiceren. Net als bij de andere ventrikels van de hersenen, is het gevuld met hersenvocht, dat helpt de hersenen te beschermen tegen verwondingen en voedingsstoffen en afval te transporteren. Het derde ventrikel is een smalle holte die zich tussen de twee hersenhelften bevindt.
Het derde ventrikel verzendt berichten naar en ontvangt berichten van de laterale ventrikels, die zich voor het derde ventrikel bevinden, en het aquaduct van de middenhersenen, dat zich direct achter het derde ventrikel bevindt. De hypothalamus en thalamus bevinden zich aan de zijkanten van het derde ventrikel.
Afwijkingen van het derde ventrikel gaan gepaard met verschillende aandoeningen, waaronder hydrocephalus, meningitis en ventriculitis. Hydrocephalus is een overmatige ophoping van vocht in de hersenen. Meningitis is een ontsteking van de membranen die de hersenen en het ruggenmerg bedekken, terwijl ventriculitis een inflammatoire aandoening van de ventrikels is. Meningitis en ventriculitis kunnen beide worden veroorzaakt door trauma aan een ventrikel, inclusief het derde ventrikel, hoewel traumatische meningitis zeldzaam is.
Een vergrote derde ventrikel is in verband gebracht met psychiatrische ziekten zoals schizofrenie; de nauwkeurigheid van deze theorie is echter niet overtuigend bewezen.
