Overzicht
Een onvrijwillige beweging treedt op wanneer u uw lichaam op een oncontroleerbare en onbedoelde manier beweegt. Deze bewegingen kunnen van alles zijn, van snelle, schokkende tics tot langere trillingen en toevallen.
Je kunt deze bewegingen in bijna elk deel van het lichaam ervaren, waaronder:
- nek
- gezicht
- ledematen
Er zijn een aantal soorten oncontroleerbare bewegingen en oorzaken. Oncontroleerbare bewegingen in een of meer delen van het lichaam kunnen in sommige gevallen snel verdwijnen. In andere gevallen zijn deze bewegingen een voortdurend probleem en kunnen ze na verloop van tijd verergeren.
Wat zijn de soorten oncontroleerbare bewegingen?
Er zijn verschillende soorten onvrijwillige bewegingen. Zenuwbeschadiging veroorzaakt bijvoorbeeld vaak kleine spiertrekkingen in de aangetaste spier. De belangrijkste soorten onvrijwillige bewegingen zijn onder meer:
Tardieve dyskinesie (TD)
Tardieve dyskinesie (TD) is een neurologische aandoening. Het vindt zijn oorsprong in de hersenen en komt voor bij het gebruik van neuroleptica. Artsen schrijven deze medicijnen voor om psychiatrische stoornissen te behandelen.
Mensen met TD vertonen vaak oncontroleerbare repetitieve gezichtsbewegingen, waaronder:
- grimassen
- snel knipperen van de ogen
- uitstekende tong
- smakkende lippen
- rimpelen van de lippen
- samengeknepen lippen
Volgens het National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS) zijn er enkele medicijnen die enige werkzaamheid hebben aangetoond. U moet met uw arts praten om te bepalen welke behandeling voor u geschikt is.
Tremors
Tremors zijn ritmische bewegingen van een lichaamsdeel. Ze zijn te wijten aan sporadische spiersamentrekkingen.
Volgens de Stanford School of Medicine ervaren de meeste mensen trillingen als reactie op factoren zoals:
- lage bloedsuikerspiegel
- alcoholopname
- uitputting
Tremoren kunnen echter ook voorkomen bij ernstigere onderliggende aandoeningen, zoals:
- multiple sclerose (MS)
- ziekte van Parkinson
Myoclonus
Myoclonus wordt gekenmerkt door snelle, schokachtige, schokkende bewegingen. Ze kunnen van nature voorkomen:
- tijdens het slapen
- op momenten dat je schrikt
Ze kunnen echter ook te wijten zijn aan ernstige onderliggende gezondheidsproblemen, zoals:
- epilepsie
- ziekte van Alzheimer
Tics
Tics zijn plotselinge, repetitieve bewegingen. Ze worden geclassificeerd als eenvoudig of complex, afhankelijk van het feit of het om een kleiner of groter aantal spiergroepen gaat.
Overmatig de schouders ophalen of een vinger buigen is een voorbeeld van een simpele tic. Herhaaldelijk huppelen en met de armen fladderen is een voorbeeld van een complexe tic.
Bij jongeren komen tics het vaakst voor bij het Tourette-syndroom. De motorische tics die optreden als gevolg van deze aandoening, kunnen gedurende korte tijd verdwijnen. Als u met het Tourette-syndroom leeft, kunt u ze mogelijk tot op zekere hoogte onderdrukken.
Bij volwassenen kunnen tics voorkomen als symptoom van de ziekte van Parkinson. Tics bij volwassenen kunnen ook te wijten zijn aan:
- trauma
- gebruik van bepaalde medicijnen, zoals methamfetamines
Athetosis
Dit verwijst naar langzame, kronkelende bewegingen. Volgens de Stanford School of Medicine treft dit soort onvrijwillige bewegingen meestal de handen en armen.
Wat veroorzaakt een oncontroleerbare beweging?
Er zijn verschillende mogelijke oorzaken voor onvrijwillige bewegingen. Over het algemeen duidt onvrijwillige beweging op schade aan zenuwen of hersengebieden die de motorische coördinatie beïnvloeden. Een verscheidenheid aan onderliggende aandoeningen kan echter onvrijwillige beweging veroorzaken.
Bij kinderen
Enkele van de meest voorkomende oorzaken van onvrijwillige bewegingen bij kinderen zijn:
- hypoxie of onvoldoende zuurstof bij de geboorte
- kernicterus, die wordt veroorzaakt door een teveel aan pigment geproduceerd door de lever, bilirubine genaamd
- hersenverlamming, een neurologische aandoening die de beweging en spierfunctie van het lichaam beïnvloedt
Kernicterus wordt nu zelden gezien in de Verenigde Staten vanwege routinematige bilirubinescreening van alle pasgeborenen.
Bij volwassenen
Enkele van de meest voorkomende oorzaken van onvrijwillige bewegingen bij volwassenen zijn:
- drug gebruik
- langdurig gebruik van neuroleptische medicatie voorgeschreven voor psychiatrische stoornissen
- tumoren
- hersenbeschadiging
- beroerte
- degeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson
- epileptische stoornissen
- onbehandelde syfilis
- schildklieraandoeningen
- genetische aandoeningen, waaronder de ziekte van Huntington en de ziekte van Wilson
Hoe wordt de oorzaak van oncontroleerbare bewegingen gediagnosticeerd?
Maak een afspraak met uw arts als u of uw kind aanhoudende, oncontroleerbare lichaamsbewegingen ervaart en u niet zeker bent van de oorzaak.
Uw afspraak begint waarschijnlijk met een uitgebreid medisch interview. Uw arts zal waarschijnlijk uw persoonlijke en familiegeschiedenis bekijken, inclusief alle medicijnen die u in het verleden heeft gebruikt of heeft ingenomen.
Andere vragen kunnen zijn:
- Wanneer en hoe zijn de bewegingen begonnen?
- Welke lichaamsdelen worden aangetast?
- Wat lijkt de bewegingen erger of beter te maken?
- Heeft stress invloed op deze bewegingen?
- Hoe vaak vinden de bewegingen plaats?
- Worden de bewegingen na verloop van tijd erger?
Het is belangrijk om eventuele andere symptomen te vermelden die u mogelijk heeft, samen met deze oncontroleerbare bewegingen. Andere symptomen en uw antwoorden op de vragen van uw arts zijn zeer nuttig bij het bepalen van de beste behandeling.
Diagnostische toetsen
Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak kan uw arts een of meer medische tests bestellen. Deze kunnen verschillende bloedtesten omvatten, zoals:
- elektrolytstudies
- schildklierfunctietesten om schildklierdisfunctie uit te sluiten
- een serum koper- of serum ceruloplasminetest om de ziekte van Wilson uit te sluiten
- syfilis serologie om neurosyfilis uit te sluiten
- screeningstests op bindweefselziekte om systemische lupus erythematosus (SLE) en andere gerelateerde ziekten uit te sluiten
- een serumcalciumtest
- aantal rode bloedcellen (RBC)
Uw arts kan ook vragen:
- een urinetest om toxines uit te sluiten
- een ruggenprik voor analyse van het ruggenmergvocht
- een MRI- of CT-scan van de hersenen om structurele afwijkingen te zoeken
- een elektro-encefalogram (EEG)
Psychofarmacologische tests kunnen ook nuttig zijn voor diagnostische tests. Dit hangt er echter van af of u bepaalde medicijnen of stoffen gebruikt.
Zo is TD bijvoorbeeld een bijwerking van het gebruik van neuroleptica gedurende een bepaalde periode. Of u nu TD of een andere aandoening heeft, de effecten van medicatie moeten tijdens het testen worden onderzocht. Dit zal uw arts helpen een effectieve diagnose te stellen.
Wat zijn de behandelingsopties voor oncontroleerbare bewegingen?
Uw vooruitzichten kunnen variëren, afhankelijk van de ernst van dit symptoom. Sommige medicijnen kunnen de ernst echter verminderen. Een of meer medicijnen kunnen bijvoorbeeld helpen om ongecontroleerde bewegingen die gepaard gaan met epileptische stoornissen tot een minimum te beperken.
Fysieke activiteit binnen de richtlijnen van uw arts kan uw coördinatie helpen verbeteren. Het kan ook helpen de spierschade te vertragen. Mogelijke vormen van fysieke activiteit zijn onder meer:
- zwemmen
- uitrekken
- evenwichtsoefeningen
- wandelen
Mogelijk vindt u ondersteunings- en zelfhulpgroepen nuttig als u oncontroleerbare bewegingen heeft. Vraag uw arts om hulp bij het vinden van en aansluiten bij dit soort groepen.
