Overzicht
Pancytopenie is een aandoening waarbij het lichaam van een persoon te weinig rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes heeft. Elk van deze bloedceltypes heeft een andere taak in het lichaam:
- Rode bloedcellen vervoeren zuurstof door je hele lichaam.
- Witte bloedcellen maken deel uit van uw immuunsysteem en helpen infecties te bestrijden.
- Bloedplaatjes zorgen ervoor dat uw bloed stolsels kan vormen.
Als je pancytopenie hebt, heb je een combinatie van drie verschillende bloedziekten:
- bloedarmoede of een laag aantal rode bloedcellen
- leukopenie of een laag aantal witte bloedcellen
- trombocytopenie of lage bloedplaatjes
Omdat uw lichaam al deze bloedcellen nodig heeft, kan pancytopenie zeer ernstig zijn. Het kan zelfs levensbedreigend zijn als u het niet behandelt.
Symptomen van pancytopenie
Milde pancytopenie veroorzaakt vaak geen symptomen. Uw arts kan het om een andere reden ontdekken tijdens een bloedtest.
Ernstigere pancytopenie kan symptomen veroorzaken, waaronder:
- kortademigheid
- bleke huid
- vermoeidheid
- zwakheid
- koorts
- duizeligheid
- gemakkelijk blauwe plekken
- bloeden
- kleine paarse vlekjes op je huid, petechiae genaamd
- grotere paarse vlekken op uw huid, purpura genoemd
- bloedend tandvlees en bloedneuzen
- snelle hartslag
Als u of iemand in uw omgeving een van de volgende ernstige symptomen en pancytopenie heeft, zoek dan onmiddellijk medische hulp:
- koorts boven 101˚F (38,3˚C)
- toevallen
- hevig bloeden
- ernstige kortademigheid
- verwarring
- bewustzijnsverlies
Pancytopenie veroorzaakt en risicofactoren
Pancytopenie begint vanwege een probleem met uw beenmerg. Dit sponsachtige weefsel in botten is waar bloedcellen worden geproduceerd. Ziekten en blootstelling aan bepaalde medicijnen en chemicaliën kunnen leiden tot deze beenmergschade.
U heeft meer kans op pancytopenie als u een van deze aandoeningen heeft:
-
kankers die het beenmerg aantasten, zoals:
- leukemie
- multipel myeloom
- Hodgkin's of non-Hodgkin-lymfoom
- myelodysplastische syndromen
- megaloblastaire bloedarmoede, een aandoening waarbij uw lichaam grotere dan normale, onvolgroeide rode bloedcellen aanmaakt en u een laag aantal rode bloedcellen heeft
- aplastische anemie, een aandoening waarbij uw lichaam stopt met het aanmaken van voldoende nieuwe bloedcellen
- paroxismale nachtelijke hemoglobinurie, een zeldzame bloedziekte die ervoor zorgt dat rode bloedcellen worden vernietigd
-
virale infecties, zoals:
- Epstein-Barr-virus, dat mononucleosis veroorzaakt
- cytomegalovirus
- HIV
- hepatitis
- malaria
- sepsis (een bloedinfectie)
- ziekten die het beenmerg beschadigen, zoals de ziekte van Gaucher
- schade door chemotherapie of bestraling voor kanker
- blootstelling aan chemicaliën in de omgeving, zoals straling, arseen of benzeen
- beenmergaandoeningen die in families voorkomen
- vitaminetekorten, zoals een tekort aan vitamine B12 of foliumzuur
- vergroting van uw milt, bekend als splenomegalie
- leverziekte
- overmatig alcoholgebruik dat uw lever beschadigt
- auto-immuunziekten, zoals systemische lupus erythematosus
In ongeveer de helft van alle gevallen kunnen artsen geen oorzaak vinden voor pancytopenie. Dit wordt idiopathische pancytopenie genoemd.
Complicaties veroorzaakt door pancytopenie
Complicaties van pancytopenie komen voort uit een gebrek aan rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Deze problemen kunnen zijn:
- overmatige bloeding als bloedplaatjes worden aangetast
- verhoogd risico op infecties als witte bloedcellen worden aangetast
Ernstige pancytopenie kan levensbedreigend zijn.
Hoe pancytopenie wordt gediagnosticeerd
Als uw arts vermoedt dat u pancytopenie heeft, zullen zij u waarschijnlijk aanraden om naar een hematoloog te gaan - een specialist die bloedziekten behandelt. Deze specialist zal uw familiegeschiedenis en persoonlijke medische geschiedenis willen leren kennen. Tijdens het examen zal de arts naar uw symptomen vragen en naar uw oren, neus, keel, mond en huid kijken.
De arts zal ook een volledig bloedbeeld (CBC) uitvoeren. Deze test meet de hoeveelheid rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes in uw bloed. Als de CBC abnormaal is, heeft u mogelijk een uitstrijkje perifeer bloed nodig. Deze test plaatst een druppel bloed op een glaasje om te kijken naar de verschillende soorten bloedcellen die het bevat.
Om naar een probleem met uw beenmerg te zoeken, zal uw arts waarschijnlijk beenmergaspiratie en biopsie uitvoeren. In deze test gebruikt uw arts een naald om een kleine hoeveelheid vloeistof en weefsel uit uw bot te verwijderen, die vervolgens in een laboratorium kan worden getest en onderzocht.
Uw arts kan ook afzonderlijke tests uitvoeren om de oorzaak van pancytopenie te achterhalen. Deze tests kunnen bloedonderzoeken omvatten om te controleren op infecties of leukemie. Mogelijk hebt u ook een CT-scan of andere beeldvormende test nodig om naar kanker of andere problemen met uw organen te zoeken.
Behandelingsopties
Uw arts zal het probleem behandelen dat pancytopenie veroorzaakte. Dit kan inhouden dat u van een geneesmiddel wordt afgenomen of dat u niet meer aan een bepaalde chemische stof wordt blootgesteld. Als uw immuunsysteem uw beenmerg aanvalt, krijgt u medicijnen om de immuunrespons van uw lichaam te dempen.
Behandelingen voor pancytopenie zijn onder meer:
- geneesmiddelen om de bloedcelproductie in uw beenmerg te stimuleren
- bloedtransfusies ter vervanging van rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes
- antibiotica om een infectie te behandelen
- een beenmergtransplantatie, ook wel stamceltransplantatie genoemd, die beschadigd beenmerg vervangt door gezonde stamcellen die het beenmerg weer opbouwen
Outlook
De vooruitzichten voor pancytopenie zijn afhankelijk van welke ziekte de aandoening heeft veroorzaakt en hoe uw arts deze behandelt. Als een medicijn of chemische stof pancytopenie veroorzaakte, zou het binnen een week na stopzetting van de blootstelling beter moeten worden. Sommige aandoeningen, zoals kanker, duren langer om te behandelen.
Preventie van pancytopenie
Sommige oorzaken van pancytopenie, zoals kanker of erfelijke beenmergaandoeningen, zijn niet te voorkomen. U kunt bepaalde soorten infecties mogelijk voorkomen met goede hygiënepraktijken en door contact met zieke mensen te vermijden. U kunt ook chemicaliën vermijden waarvan bekend is dat ze deze aandoening veroorzaken.
