Wat is bloedarmoede?
Bloedarmoede is een aandoening waarbij u niet genoeg gezonde rode bloedcellen heeft om zuurstof door uw lichaam te vervoeren. Bloedarmoede kan tijdelijk of langdurig (chronisch) zijn. In veel gevallen is het mild, maar bloedarmoede kan ook ernstig en levensbedreigend zijn.
Bloedarmoede kan optreden omdat:
- Je lichaam maakt niet genoeg rode bloedcellen aan.
- Bloeden zorgt ervoor dat u rode bloedcellen sneller verliest dan dat ze kunnen worden vervangen.
- Je lichaam vernietigt rode bloedcellen.
Waarom u aan bloedarmoede kunt overlijden
Rode bloedcellen vervoeren zuurstof door je hele lichaam. Als je niet genoeg rode bloedcellen hebt, krijgen je organen niet genoeg zuurstof en kunnen ze niet goed werken. Dit kan ernstige gevolgen hebben.
Soorten bloedarmoede die mogelijk levensbedreigend kunnen zijn, zijn onder meer:
Aplastische bloedarmoede
Aplastische bloedarmoede is wanneer uw beenmerg beschadigd raakt en uw lichaam daarom stopt met het produceren van nieuwe bloedcellen. Het kan plotseling zijn of na verloop van tijd erger worden.
Veel voorkomende oorzaken van aplastische anemie zijn onder meer
- kankerbehandeling
- blootstelling aan giftige chemicaliën
- zwangerschap
- auto-immuunziekten
- virale infecties
Het kan ook geen bekende oorzaak hebben, die idiopathische aplastische anemie wordt genoemd.
Paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie
Paroxismale nachtelijke hemoglobinurie is een zeldzame, levensbedreigende ziekte. Het veroorzaakt bloedstolsels, vernietigt bloedcellen en schaadt de beenmergfunctie. Het is een genetische aandoening, meestal gediagnosticeerd bij mensen van in de dertig of veertig.
Paroxismale nachtelijke hemoglobinurie is gerelateerd aan aplastische anemie. Het begint vaak als aplastische anemie of ontstaat na behandeling voor de aandoening.
Myelodysplastische syndromen
Myelodysplastische syndromen zijn een groep aandoeningen die ervoor zorgen dat de bloedvormende cellen in uw beenmerg abnormaal worden. Je beenmerg maakt dan niet genoeg cellen aan en de cellen die het maakt zijn over het algemeen defect. Deze cellen sterven eerder af en worden sneller vernietigd door uw immuunsysteem.
Myelodysplastische syndromen worden beschouwd als een vorm van kanker. Ze kunnen veranderen in acute myeloïde leukemie, een vorm van bloedkanker.
Hemolytische anemie
Hemolytische anemie is wanneer uw rode bloedcellen sneller worden vernietigd dan uw lichaam ze kan maken. Het kan tijdelijk of chronisch zijn.
Hemolytische anemie kan ook worden overgeërfd, wat betekent dat het door uw genen wordt doorgegeven of wordt verworven.
Mogelijke oorzaken van verworven hemolytische anemie zijn onder meer:
- infectie
- bepaalde medicijnen, zoals penicilline
- bloedkankers
- auto-immuunziekten
- een overactieve milt
- sommige tumoren
- ernstige reactie op een bloedtransfusie
Sikkelcelziekte
Sikkelcelziekte is een erfelijke vorm van bloedarmoede. Het zorgt ervoor dat uw rode bloedcellen worden vervormd - ze worden sikkelvormig, stijf en plakkerig. Hierdoor komen ze vast te zitten in kleine bloedvaten, waardoor de bloedstroom door uw lichaam wordt geblokkeerd, waardoor het weefsel van zuurstof wordt beroofd. Het komt vaker voor bij mensen van Afrikaanse afkomst.
Sikkelcelziekte veroorzaakt zeer pijnlijke episodes, zwellingen en frequente infecties.
Ernstige thalassemie
Thalassemie is een erfelijke aandoening waarbij uw lichaam onvoldoende hemoglobine aanmaakt. Dit is een eiwit dat een cruciaal onderdeel is van rode bloedcellen. Zonder voldoende hemoglobine werken uw rode bloedcellen niet goed en gaan ze sneller dood dan gezonde cellen.
Thalassemie kan mild of ernstig zijn. Het wordt ernstig als u twee kopieën van het gen erft dat het veroorzaakt.
Malaria-bloedarmoede
Malaria-anemie is een belangrijk symptoom van ernstige malaria. Veel factoren dragen bij aan de ontwikkeling ervan, waaronder:
- voedingstekorten
- beenmergproblemen
- de malariaparasiet die rode bloedcellen binnendringt
Fanconi-bloedarmoede
Fanconi-anemie (FA) is een genetische aandoening die het beenmerg schaadt en ervoor zorgt dat u een lager dan normaal aantal van alle soorten bloedcellen heeft.
Het veroorzaakt ook vaak lichamelijke afwijkingen, zoals misvormde duimen of onderarmen, skeletafwijkingen, een misvormde of ontbrekende nier, gastro-intestinale afwijkingen, onvruchtbaarheid en zicht- en gehoorproblemen.
Fanconi-anemie kan ook een verhoogd risico op leukemie veroorzaken, evenals hoofd-, nek-, huid-, reproductieve en gastro-intestinale kankers.
Wat zijn de symptomen van bloedarmoede?
Veel voorkomende symptomen van bloedarmoede zijn:
- vermoeidheid
- koude handen en voeten
- duizeligheid
- hoofdpijn
- duizeligheid
- onregelmatige hartslag
- pijn op de borst
- bleke of gelige huid
- kortademigheid
- zwakheid
- suizend geluid of bonzend in je oren
Mogelijk hebt u ook symptomen die specifiek zijn voor de aandoening die aan bloedarmoede ten grondslag ligt.
Wat veroorzaakt levensbedreigende bloedarmoede?
Bloedarmoede treedt op wanneer uw lichaam niet genoeg bloedcellen aanmaakt, uw lichaam uw rode bloedcellen vernietigt of de rode bloedcellen die het maakt, misvormd zijn.
Verschillende oorzaken van deze aandoeningen zijn onder meer:
Genetica
Dit zijn aandoeningen die bloedarmoede veroorzaken en worden geërfd, wat betekent dat ze via uw genen door een of beide ouders worden doorgegeven.
- sikkelcel
- thalassemie
- sommige hemolytische anemieën
- Fanconi-bloedarmoede
- paroxismale nachtelijke hemoglobinurie
Bloeden
Ernstige bloeding kan plotselinge, kortdurende bloedarmoede veroorzaken. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren na een traumatisch letsel waarbij u veel bloed verliest.
Kanker
Kankers van het bloed, het lymfestelsel en het beenmerg kunnen bloedarmoede veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn:
- aplastische bloedarmoede
- sommige hemolytische anemieën
- myelodysplastische syndromen
Ziekten
Verworven ziekten, waaronder malaria, kunnen bloedarmoede veroorzaken. Andere infecties kunnen aplastische anemie of hemolytische anemie veroorzaken. Auto-immuunziekten zijn ook een mogelijke oorzaak van bloedarmoede, omdat ze ervoor kunnen zorgen dat uw lichaam rode bloedcellen aanvalt.
Hoe wordt bloedarmoede gediagnosticeerd?
Ten eerste zal uw arts uw familie- en medische geschiedenis afnemen. Vervolgens zullen ze een lichamelijk onderzoek doen om te zoeken naar symptomen van bloedarmoede. Daarna zal uw arts voor verschillende tests bloed afnemen. De meest voorkomende zijn:
- volledig bloedbeeld om het aantal rode bloedcellen en de hoeveelheid hemoglobine in uw bloed te tellen
- tests om naar de grootte en vorm van uw rode bloedcellen te kijken
Zodra de diagnose bloedarmoede is gesteld, kan uw arts meer testen om te zien of zij de onderliggende oorzaak van bloedarmoede kunnen vinden. Ze kunnen bijvoorbeeld een beenmergtest doen om te zien hoe goed uw lichaam rode bloedcellen aanmaakt, interne bloedingen zoekt of naar tumoren scant.
Wat is de behandeling voor ernstige bloedarmoede?
Behandeling van ernstige bloedarmoede vergt meer dan alleen veranderingen in voeding en levensstijl, hoewel het eten van een gezond dieet met veel ijzer u kan helpen gezond te blijven.
Soms vereist het behandelen van bloedarmoede de behandeling van de onderliggende oorzaak. Voorbeelden hiervan zijn:
- chemotherapie voor myelodysplastisch syndroom
- eculizumab (Soliris) voor paroxismale nachtelijke hemoglobinurie, die voorkomt dat uw lichaam rode bloedcellen vernietigt
- immunosuppressiva voor sommige soorten aplastische anemie en hemolytische anemieën
Bij alle soorten bloedarmoede kunnen bloedtransfusies helpen om uw verloren of defecte rode bloedcellen te vervangen en de symptomen te verminderen. Meestal wordt de onderliggende oorzaak echter niet aangepakt.
Een beenmergtransplantatie, ook wel stamceltransplantatie genoemd, is een optie als je geen gezonde rode bloedcellen kunt maken. In deze procedure wordt uw beenmerg vervangen door donormerg dat gezonde cellen kan maken.
Dit is de enige remedie tegen een vorm van bloedarmoede, zoals paroxismale nachtelijke hemoglobinurie.
Vooruitzichten voor mensen met ernstige bloedarmoede?
Bloedarmoede veroorzaakt in het algemeen 1,7 sterfgevallen per 100.000 mensen in de Verenigde Staten per jaar. Het is meestal te behandelen als het snel wordt opgemerkt, hoewel sommige typen chronisch zijn, wat betekent dat ze voortdurend moeten worden behandeld.
De vooruitzichten voor mensen met ernstige bloedarmoede zijn afhankelijk van de oorzaak:
- Aplastische bloedarmoede. Mensen die jonger zijn dan 40 jaar met ernstige aplastische anemie, worden meestal behandeld met een beenmergtransplantatie. Dit kan aplastische bloedarmoede genezen. Mensen ouder dan 40 jaar of voor wie er geen goede beenmergmatch is, worden meestal behandeld met medicijnen. Deze kunnen de symptomen verminderen, maar genezen niet. Tot 50 procent van de patiënten die met medicamenteuze behandeling worden behandeld, krijgt hun aplastische anemie terug of ontwikkelt een andere, gerelateerde bloedaandoening.
- Paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie. De mediane overlevingstijd na diagnose van PNH is 10 jaar. Nieuwe behandelingen kunnen mensen met deze aandoening echter helpen om aan een normale levensverwachting te voldoen.
- Myelodysplastische syndromen. Zonder behandeling varieert de mediane overlevingstijd voor myelodysplastische syndromen van minder dan een jaar tot ongeveer 12 jaar, afhankelijk van factoren zoals het aantal chromosoomafwijkingen en het niveau van rode bloedcellen. De behandeling is echter vaak succesvol, vooral voor bepaalde soorten van deze aandoening.
- Hemolytische anemieën. De vooruitzichten voor hemolytische anemieën zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Hemolytische anemie zelf is zelden dodelijk, vooral als het vroeg en goed wordt behandeld, maar de onderliggende aandoeningen kunnen dat wel zijn.
- Sikkelcelziekte. Sikkelcelziekte verlaagt de levensverwachting, hoewel mensen met deze aandoening nu in de vijftig en daarna leven als gevolg van nieuwe behandelingen.
- Ernstige thalassemie. Ernstige thalassemie kan de dood veroorzaken als gevolg van hartcomplicaties vóór de leeftijd van 30 jaar. Behandeling met regelmatige bloedtransfusies en therapie om overtollig ijzer uit uw bloed te verwijderen, kan de prognose helpen.
- Malaria-bloedarmoede. Als malaria snel wordt vastgesteld en behandeld, is het meestal te genezen. Ernstige malaria, die bloedarmoede veroorzaakt, is echter een medisch noodgeval. Het sterftecijfer voor ernstige malaria varieert sterk, van 1,3 tot meer dan 50 procent, afhankelijk van factoren zoals leeftijd, locatie, andere presenterende omstandigheden en algehele gezondheid.
- Fanconi-bloedarmoede. Een beenmergtransplantatie kan ernstige FA genezen. U loopt echter nog steeds een verhoogd risico op plaveiselcelcarcinoom. Uw prognose hangt ook af van uw specifieke genetische afwijking die tot FA heeft geleid.
